Η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας μοιάζει να γίνεται αφορμή για κάτι άλλο. Είτε με τη συνδρομή των 180 είτε με τη συνάθροιση των 121, οι αριθμοί δεν θα επιβεβαιώσουν καμιά πολιτική βούληση πέραν του να αποφύγουμε ή να προκαλέσουμε εκλογές. Δεν είναι παράδοξο ούτε παράλογο. Είναι απλά λάθος. Θα προταθεί ως Πρόεδρος κάποιος που θα μπορεί να συγκεντρώσει 180, όχι κάποιος που κάνει για Πρόεδρος. Θα απορριφθεί ως Πρόεδρος όποιος κι αν προταθεί, κι ας κάνει για Πρόεδρος. Αν έτσι μεταχειριζόμαστε τον θεσμό του Προέδρου, όποια συζήτηση για Σύνταγμα και αναθεώρηση, όποιες καλές προτάσεις περί θεσμών και δομικών αλλαγών για καλύτερη διακυβέρνηση, θα συνεχίσουν να μοιάζουν προσχηματικές.
Αν είναι να αρχίσουμε την προσπάθεια μιας έντιμης Δημοκρατίας, αν ομονοούμε πως πρέπει να αφήσουμε τη «Δημοκρατία να δουλέψει», τότε τα κόμματα έχουν να συμφωνήσουν σε τρία μεγάλα θέματα.
1. Να αποσυνδέσουν την εκλογή του Προέδρου από τις εκλογές. Να τιμήσουν τον θεσμό και να βρουν πρόσωπα που η ηθική τους εμβέλεια θα εγγυάται τη διάρκεια της προσπάθειας για μια Δημοκρατία με βάρος στο δίκαιο και την ηθική.
2. Να συμφωνήσουν σε εκλογές το αργότερο τον Δεκέμβριο του 2015, δηλαδή έξι μήνες νωρίτερα του κανονικού. Οχι γιατί οπωσδήποτε χρειάζεται να γίνουν, αλλά γιατί χωρίς αυτή την παραχώρηση, δεν υπάρχει συμφωνία για την εκλογή Προέδρου.
3. Να αρχίσουν τη συζήτηση για τις τρεις-τέσσερις μεγάλες αλλαγές που χρειάζονται η διοίκηση και το κράτος. Σοβαρά, συντεταγμένα, αναζητώντας γνησίως τρόπους για καλύτερη λειτουργία της Δημοκρατίας, για ένα δίκαιο κράτος.
Χρειαζόμαστε Πρόεδρο. Χρειαζόμαστε συμφωνία στο τι θα εκφράζει, σε μια περίοδο που οι δοκιμασίες θα συνεχίζονται. Χωρίς ίσως κάποια τρόικα, αλλά με την Ευρώπη σε δύσκολη καμπή, τον γεωπολιτικό περίγυρο ιδιαίτερα ασταθή και την κοινωνική συνοχή διαταραγμένη.
Η χώρα θέλει Πρόεδρο κι ας μην έχει άλλες εξουσίες, παρά τη μέγιστη συμβολική να εκφράζει και με την παρουσία του να εγγυάται τρία στοιχεία της νέας εθνικής ταυτότητας και ενότητας.
• Τη σταθερή θέση της Ελλάδας στην Ευρώπη και στο ευρώ, με την περήφανη συνείδηση των όσων υποφέραμε και καταφέραμε.
• Την καθαρή βούληση για κράτος δικαίου, όπου η δικαιοσύνη δηλαδή θα απονέμεται έγκυρα και έγκαιρα.
• Την πορεία προς ένα δίκαιο κράτος, όπου, δηλαδή, η κατανομή φορολογικών υποχρεώσεων και οι κοινωνικές παροχές θα αποπνέουν αλληλεγγύη και ευθύνη.
Αν με αφετηρία την εκλογή Προέδρου επιτευχθεί συμφωνία στα τρία σημεία που προανέφερα, η Ελλάδα μπορεί να ελπίζει πως το κομματικό της σύστημα περνάει στην εποχή της κατανόησης και της συνεργασίας.
Στην ανασυγκρότηση της χώρας χρειαζόμαστε συζήτηση και αποφάσεις. Και η ευκαιρία της προεδρικής εκλογής το επιτρέπει.
Για τη λειτουργία των θεσμών της Δημοκρατίας σε εποχή όπου η ταχύτητα σε όλα υπερβαίνει σχεδόν τα βιολογικά όρια του ανθρώπου, όπου η δικτυακή συνείδηση και οι οριζόντιες σχέσεις αλλάζουν την έννοια της δημόσιας σφαίρας.
Πώς η δικαιοσύνη θα απονέμεται και πόσο γρήγορα; Πώς, δηλαδή, το κράτος δικαίου θα εμπεδωθεί βιώσιμα και πειστικά στη ζωή των πολιτών.
Σε μια τόσο πολύπλοκη εποχή, η διακυβέρνηση και η κρατική δομή χρειάζονται απλότητα. Καθαρότητα στόχων και απλότητα νομικού πλαισίου και διαδικασιών. Ωστε το Δημόσιο και οι θεσμοί να διευκολύνονται στη λειτουργία τους και όχι να εμποδίζονται, όπως σε αρκετές περιπτώσεις συμβαίνει σήμερα.
Τα κόμματα συζητώντας έχουν να λογοδοτήσουν για το μέλλον.
Οχι τάζοντας ή περιγράφοντας μέτρα. Μιλώντας σοβαρά, συστηματικά για την πειστική εκδοχή ενός δίκαιου κράτους. Δεν το έχουμε και το χρειαζόμαστε επειγόντως. Κράτος δίκαιο στις συναλλαγές, στη φορολογία και στις κοινωνικές παροχές, στη διοίκηση, που εξασφαλίζει δηλαδή ισονομία, εφαρμογή και έλεγχο της νομιμότητας. Χωρίς διακρίσεις, με την ευθύνη της αλληλεγγύης, με την εμπιστοσύνη που αρμόζει στον πολίτη, με τη συνείδηση μιας χώρας που είναι μήτρα πολιτισμών και θέλει να προχωρήσει σήμερα σαν σταυροδρόμι κόσμων, στην εποχή της ρευστότητας, της ασάφειας και της ταχύτητας.
Στη Μεταπολίτευση πετύχαμε το δώρο του πολιτεύματος, εγκαταστήσαμε τη Δημοκρατία και τοποθετήσαμε την Ελλάδα στην Ευρώπη και στο ευρώ.
Τώρα χρειάζεται να πάμε μπροστά διεκδικώντας θέση στον δικτυακό, ψηφιακό κόσμο, με ασφάλεια, ειρήνη, αλληλεγγύη και την ευθύνη της κοινής μας μοίρας. Με συνείδηση της νέας εθνικής, πατριωτικής ταυτότητας που μας έδωσε η κρίση.
Δεν θα έχουμε ακόμη πολλές ευκαιρίες αν τις σκορπάμε σε σκοπιμότητες με συνθήματα απατηλά.
Κυνηγώντας 180 ή 121, ξοδεύουμε πολύτιμο μέλλον αναβιώνοντας λάθος παρελθόν.
Ούτε οι μέχρι σήμερα πολλές θυσίες ούτε οι προσπάθειες και οι λίγες επιτυχίες που έχουν ξεκινήσει μπορούν έτσι να πιάσουν τόπο.
* Ο κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης είναι υπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων.