Η Βουλή των Εφήβων, θεσμός που δεν γνωρίζω αν συνεχίζει να επιμορφώνει τη νεολαία μας, έχει κάνει χειρότερο κακό και από την έκθεση ιδεών. Αν η έκθεση ιδεών εκπαιδεύει τον μαθητή στην υποχρέωση να εκφράζεται γραπτώς με όσο το δυνατόν μεγαλύτερο σεβασμό στα στερεότυπα, η Βουλή των Εφήβων τού δίνει τη δυνατότητα να χειροκροτηθεί στην ικανότητά του να μιμείται την ξύλινη γλώσσα του κοινοβουλευτισμού. Το θέαμα, όποτε είχα την υπομονή να το παρακολουθήσω, ήταν καταθλιπτικό, όπως είναι πάντα το θέαμα παιδιών που παριστάνουν τους μεγάλους, ακόμη κι αν δεν παίζουν σε θρίλερ. Δεν ξέρω ποιοι ήταν οι λόγοι που οδήγησαν στη θεσμοθέτηση της ωραίας αυτής εκδήλωσης. Μάλλον κάποιοι θα σκέφτηκαν πως κατ’ αυτόν τον τρόπο θα μάθουν τα παιδιά την αξία του κοινοβουλευτισμού, ζώντας τη γοητεία των εδράνων έστω και για μερικές ώρες, επειδή οι ίδιοι θεωρούν πως η ουσία του κοινοβουλευτισμού κυκλοφορεί κάπου ανάμεσα στα έπιπλα και στους διαδρόμους του κτιρίου της Βουλής. Ξεχνώντας, βέβαια, πως όταν ο έφηβος εθίζεται όλες τις υπόλοιπες ημέρες του χρόνου στην αποστήθιση και την παπαγαλία, την ίδια μέθοδο θα χρησιμοποιήσει και όταν βρεθεί στη Βουλή για να μιλήσει πολιτικά ή στην τηλεόραση για να εκθέσει τα προβλήματά του.
Αυτό σκεφτόμουν προχθές, παρακολουθώντας στην εκπομπή «Ανατροπή» τη συμπαθεστάτη Ιωάννα, μαθήτρια της Β΄ λυκείου, να στηλιτεύει το «λύκειο της παραπαιδείας», να λέει πως δεν είναι σωστό να απαξιώνεται το «αγωνιζόμενο μαθητικό κίνημα» και να ζητάει μια παιδεία που βοηθάει την «κριτική σκέψη» και δεν «φιμώνει» τους μαθητές, εκτός και αν «η κυβέρνηση θέλει μια υπνωτισμένη νεολαία, κάτι που ούτε η χούντα δεν είχε τολμήσει», ή κάπως έτσι. Ας αφήσουμε τη σύγκριση της σημερινής κατάστασης με τη χούντα, την οποία έχω βαρεθεί να σχολιάζω, όπως κι εσείς φαντάζομαι, και ας σταθούμε στην ουσία του λόγου της Ιωάννας, στη μορφή της διατύπωσης. Μιλούσε σαν να απαγγέλλει, και ακόμη κι αν η ίδια, όπως είπε, δεν κινητοποιήθηκε επειδή την παρότρυνε κάποιο κόμμα, απήγγελλε το αγωνιστικό της μάθημα προσπαθώντας να το αποδώσει με ακρίβεια συλλαβής, όπως ξέρει να αποδίδει με ακρίβεια συλλαβής το μάθημα της Ιστορίας φερ’ ειπείν. Η σκηνή θύμιζε «Εξορκιστή», το κορίτσι που μιλάει με τη φωνή κάποιου άλλου. Δίπλα της ο κ. Κοτσιφάκης, της ΟΛΜΕ, με εμπριμέ τιράντες έδειχνε απολύτως ικανοποιημένος: λίγο πριν είχε αποφανθεί πως οι κινητοποιήσεις βοηθούν τους νέους να γίνουν καλύτεροι πολίτες, όπου καλύτερος πολίτης γι’ αυτόν είναι προφανώς όποιος ξέρει να μιμείται καλύτερα τον τρόπο σκέψης του.
Το τραγικό είναι ότι από όλους τους παρισταμένους η Ιωάννα, αν δεν ήταν η μόνη, ήταν αυτή που ενδιαφερόταν περισσότερο και πιο άμεσα για την εκπαίδευση, για τον απλούστατο λόγο ότι υφίσταται στο πετσί της τις αναπηρίες της. Και όμως, αυτό το κορίτσι, αυτή η εκπαίδευση το έχει μάθει πως ο μόνος τρόπος για να σκεφτείς είναι να αντιγράφεις τα ετοιματζίδικα. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου η παραπαιδεία ήταν πρόβλημα που θα το έλυνε ο εκάστοτε νεοδιορισθείς υπουργός Παιδείας. Συνεχίζει να είναι πρόβλημα. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου ο τρόπος εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θα εκσυγχρονιζόταν, θα βελτιωνόταν, θα γινόταν επιτέλους «κανονικός» – αχ, αυτή η λέξη. Συνεχίζουμε να ψάχνουμε τον τρόπο. Να υποθέσω πως οι εκάστοτε πολιτικές ηγεσίες δεν ενδιαφέρονται για την παιδεία; Σε γενικές γραμμές το υποθέτω. Είναι θέμα δικής τους παιδείας. Να υποθέσω πως το βαθύ κράτος της εκπαίδευσης είναι τόσο ισχυρό ώστε να μπορεί να κρατάει ανοιχτά τα προβλήματα γιατί έτσι και λυθούν, θα πρέπει να σταθεί στο ύψος των αναγκών μιας παιδείας που το ίδιο δεν διαθέτει;