Το «μεροδούλι, μεροφάι, πολιτική» ήταν πάντα ένα από τα βασικά γνωρίσματα του τόπου. Σπανίως χαράσσονταν προληπτικές πολιτικές μπροστά στις νέες προκλήσεις. Πάντα τα προβλήματα γίνονταν εκρηκτικά, για να ψηφιστούν «τσάτρα-πάτρα» κάποιες ρυθμίσεις, οι οποίες επειδή δεν ήταν προϊόν ενδελεχούς μελέτης και εκτεταμένου διαλόγου, πολλάκις δημιουργούσαν περισσότερα προβλήματα απ’ όσα έλυναν. Σε ό,τι αφορά το ασφαλιστικό είμαστε στο «και πέντε», στη διαχείριση των σκουπιδιών ακόμη χειρότερα. Αν δεν υπήρχαν τα πρόστιμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όλο το «απαράμιλλου κάλλους» ελληνικό τοπίο (όπως το υμνούν τουλάχιστον οι εχθροί κάθε επένδυσης) θα ήταν κατάσπαρτο με χωματερές.
Με την κρίση τα πράγματα έγιναν χειρότερα. Η αίσθηση του επείγοντος ακύρωσε πολλάκις τη χάραξη μακροπρόθεσμων πολιτικών με τα «βαριά» επιχειρήματα: «Τι τα θέλουμε εμείς τώρα αυτά;», «σιγά! Αυτό είναι το πρόβλημα, τώρα;». Αλλά και σε επίπεδο πολιτικών κινήσεων όλα πλέον γίνονται «με την ψυχή στο στόμα». Ηταν εγκληματική η επιτυχημένη προσπάθεια της κυβέρνησης να επιτύχει δίμηνη παράταση του Μνημονίου, αντί της εξάμηνης που προσφερόταν, έτσι ώστε τώρα να έχουμε την τρίτη προεδρική εκλογή στις 29 Δεκεμβρίου, πιθανές εκλογές 25 Ιανουαρίου ή 1η Φεβρουαρίου, περιφορά της εντολής (αν δεν υπάρξει αυτοδυναμία) επί 15 ημέρες, για να καταλήξουμε με νέα κυβέρνηση (πιθανώς) δύο εβδομάδες πριν η χώρα γίνει ξεκρέμαστη χωρίς πιστωτική γραμμή και χωρίς δάνεια. Και αυτό –παρά το άγχος– είναι το καλό σενάριο. Αν ο κ. Σταύρος Δήμας εκλεγεί με τις ψήφους των χρυσαυγιτών και παραιτηθεί πάμε για νέο γύρο τριών προεδρικών εκλογών, και πιθανώς να έχουμε κυβέρνηση εκεί κοντά στις Αποκριές.
Ομως, όταν ένα σύστημα λειτουργεί διαρκώς «στο κόκκινο» μεγιστοποιεί τις πιθανότητες ατυχημάτων. Και η Ελλάδα λειτουργεί «στο κόκκινο» σε κάθε πτυχή του κοινωνικού της βίου, πολλά χρόνια τώρα. Πριν από την οικονομική κρίση, τον Δεκέμβριο του 2008, η πρωτεύουσα έζησε τη χειρότερη κοινωνική αναταραχή στη μεταπολιτευτική της ιστορία. Το ξέσπασμα κάθε κρίσης μπορεί να έχει ως αφορμή ένα τυχαίο γεγονός, ποτέ όμως δεν γίνεται εν αιθρία. Είναι η σώρευση αστοχιών, ρητορειών, μικροπολιτικών παιγνίων, το ένα που φέρνει τ’ άλλο και καταλήγουμε σε κάτι που θεωρείται «πρωτοφανές».
Είναι σημαντικό λοιπόν, κι ενόψει αυτών των ραγδαίων εξελίξεων, να χαλαρώσουν οι πολιτικοί μας για να χαλαρώσει και η κοινωνία. Η εμπρηστική ρητορική, η πολιτική πόλωση οι ψευδεπίγραφοι αγώνες «του φωτός ενάντια στο σκότος» δεν κάνουν καλό στη χώρα· ούτε στο εσωτερικό ούτε στο εξωτερικό μέτωπο. Ανεξαρτήτως πολιτικών αποτελεσμάτων πρέπει να βρεθεί ένα πεδίο μίνιμουμ συνεννόησης των πολιτικών δυνάμεων· να ξανακοιτάξουν τους βασικούς κανόνες της Δημοκρατίας και του πολιτικού διαλόγου. Η περιλάλητη συναίνεση δεν σημαίνει συμφωνία στα πάντα –εξάλλου, γι’ αυτό υπάρχουν κόμματα, επειδή υπάρχουν διαφορετικές αντιλήψεις και διαφορετικά συμφέροντα σε μια κοινωνία–, αλλά σημαίνει σίγουρα συμφωνία στους κανόνες και στα στοιχεία της πραγματικότητας. Η χώρα πρέπει να έχει –επιτέλους!– κάποιες σταθερές. Δεν μπορεί να λειτουργεί διαρκώς υπό την αίρεση των πάντων, δεν μπορεί να παραμένει εσαεί κολλημένη συζητώντας με όρους «άσπρου-μαύρου».
Ανεξαρτήτως λοιπόν του αποτελέσματος της αυριανής εκλογής, οι πολιτικές εξελίξεις πρέπει να προχωρήσουν συντεταγμένα, δίχως να είναι η κοινωνία διαρκώς σε ένταση. Και τότε μπορούμε να ελπίζουμε ότι την επόμενη μέρα και αυτής της άσκοπης υπερέκθεσης σε κινδύνους, θα χαράξουμε ένα ελάχιστο σχέδιο εξόδου από την κρίση. Για να γίνει αυτό, όμως, πρέπει να συμβάλουν όλοι…