Στις προσεχείς εκλογές δεν διακυβεύεται σχεδόν τίποτα. Οικονομικά ό,τι ήταν να διακυβευθεί διακυβεύθηκε αρκετά ανεπιτυχώς από σειρά προηγούμενων κυβερνήσεων και διέπεται από αυστηρούς διεθνείς κανόνες. Πιθανές αλλαγές θα προκύψουν κυρίως από το διεθνές γίγνεσθαι και όχι από τοπικούς κομματάρχες. Οι εκλογικοί μονομάχοι εξάλλου διαφέρουν ελάχιστα. Ο απερχόμενος κυβερνητικός σχηματισμός, δυστυχώς, περιφρόνησε συστηματικά την αξιοκρατία, την καινοτομία, την επιστήμη, την παιδεία, την υγεία. Χωρίς σοβαρότητα προώθησε κομματανθρώπους μηδαμινής τεχνογνωσίας, οδηγούμενος μαθηματικά σε αφερεγγυότητα και παγκόσμια ανυποληψία. Ο αντίπαλος σχηματισμός δεν έχει να επιδείξει αντίστοιχες περγαμηνές αποτυχίας, καθώς ακόμη δεν έχει κυβερνήσει. Ομως τα απόντα προσόντα των περισσότερων ηγετικών στελεχών του και η μακρόχρονη εκπαίδευσή τους στον λαϊκισμό και στις καταλήψεις λεηλατημένων δημόσιων κτιρίων αποτελούν στέρεες εγγυήσεις εξίσου θεαματικής αποτυχίας. Επιπροσθέτως, πολυάριθμα άλλα κομματικά θραύσματα φωνασκούν με λίγο-πολύ οπορτουνιστές ηγέτες και παρόμοια έλλειψη τεχνογνωσίας.
Ανέκαθεν πίστευα στην ατομική ευθύνη, στη γνώση, στο δικαίωμα της ατομικής και συλλογικής αριστείας, στην ανιδιοτελή προσφορά, στην ομολογία προσωπικών λαθών. Δεν βλέπω κανένα κόμμα σήμερα να σέβεται έμπρακτα τέτοιες αξίες. Αναμενόμενα, στο ευρωβαρόμετρο το 91% των Ελλήνων δεν εμπιστεύεται τα πολιτικά κόμματα. Οι περισσότεροι δυσπιστούν πλέον και προς το κόμμα που ψηφίζουν, συναισθάνονται πως κομματάνθρωποι κάθε απόχρωσης τελικά αλληλοεξυπηρετούνται, όσο και αν φαινομενικά διαπληκτίζονται. Αποτελούν συγκοινωνούντα δοχεία που αποκλείουν όσους τολμούν να σκεφτούν δημιουργικά, να εργαστούν σκληρά, να προοδεύσουν με την αξία τους. Παράδειγμα: Οταν βρισκόμουν στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ήμουν εισηγητής/εκλέκτορας σε τρεις διαδοχικές εκλογές σε άλλο πανεπιστήμιο. Καθηγητές πολιτευτές ή συγγενείς πολιτευτών Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ, Συνασπισμού είχαν συνεννοηθεί να προαχθούν εν σειρά. Δεν είχα τίποτα εναντίον τους, ευχάριστοι άνθρωποι, απλώς δεν διέθεταν στοιχειώδη επιστημονική αναγνωρισιμότητα. Ημουν αρνητικός. Δεν κατάφερα να αναχαιτίσω κανέναν, ούτε τότε ούτε σε άλλες περιστάσεις. Στην τελευταία εκλογή, δεξιός καθηγητής υπερασπιζόμενος τον αριστερό υποψήφιο με κατακεραύνωσε: «Ο Ιωαννίδης κάνει διεθνή έρευνα. Αυτό είναι πανεύκολο. Ο υποψήφιος και εμείς είμαστε άγνωστοι διεθνώς, γιατί θυσιαστήκαμε για την Ελλάδα». Θυσία – βλέπε παχυλόμισθους διορισμούς και αναθέσεις. Θυσία – το αμφιθέατρο σείστηκε από τα χειροκροτήματα. Ολοι χειροκροτούσαν, θυσία για την Ελλάδα. Αυτά πριν από την κρίση. Στην «Τοκάτα για την κόρη με το καμένο πρόσωπο» (Κέδρος, 2012) ομολογώ την αποτυχία μου να αναχαιτίσω τη διαπλεκόμενη μετριότητα, όσο κι αν προσπάθησα: «Η μόνη συνωμοσία που μπόρεσα να διαλύσω ήταν μερικοί κόκκοι άμμου που επέπλεαν πάνω στο νερό τελευταίες μέρες του Μάη στη Σιθωνία…». Συγγνώμη.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να γίνουν σωστές ή λανθασμένες κινήσεις στο μέλλον. Σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο οικουμενικό περιβάλλον προκύπτουν αρκετές ευκαιρίες για λαούς να βελτιώσουν ή να επιδεινώσουν τη θέση τους. Απλά οι σωστές κινήσεις δεν έχουν χρωματισμό κομματικό. Πορεύονται σε παράλληλο σύμπαν, απρόσιτο στις εξαγγελλόμενες ρητορείες των κομμάτων, καθώς απαιτούν τη χρήση επιστημονικής πληροφορίας, υπευθυνότητα, ανιδιοτέλεια και συμφιλίωση με τους άλλους και τον εαυτό μας. Σωστές κινήσεις μπορούν να γίνουν από όποιο κόμμα κι αν επικρατήσει. Οπως ο τρόπος που περιφέρεται η Γη γύρω από τον Ηλιο δεν είναι θέμα κομματισμού, έτσι κι ο τρόπος που επιβραβεύεις τον άριστο και τον εργατικό, βοηθάς αποτελεσματικά τον ζορισμένο συνάνθρωπό σου, διοικείς χρηστά ένα νοσοκομείο, στελεχώνεις με τους καλύτερους καθηγητές ένα πανεπιστήμιο, επενδύεις στην καινοτομία και στην έρευνα, δίνεις λόγο στη δημιουργικότητα και επιχειρηματικότητα των νέων, χρησιμοποιείς διαφανείς αξιοκρατικές διαδικασίες, πείθεις τους διεθνείς σου εταίρους ότι έχουν να κερδίσουν από την ανάπτυξη και όχι τη συρρίκνωσή σου, όλα αυτά δεν είναι θέμα κομματισμού. Οποιοσδήποτε πολιτικός (πλην ακραίων) θα πετύχαινε πολλά εάν χρησιμοποιούσε επιστημονική γνώση, τιμούσε την ατομική υπευθυνότητα, κινητοποιούσε την κοινωνική αλληλεγγύη. Ακόμα και αν ομολογούσε πως υπήρξε μέρος του προβλήματος, αν παραδεχόταν περισσότερες φορές πως έκανε λάθη, αν ρωτούσε συχνότερα ποιος ξέρει κάτι σοβαρό πάνω στα θέματα που καίνε, αν έδινε στο 91% που δεν εκπροσωπείται την ευκαιρία να νιώσει ότι δεν κατοικεί σε ξένη χώρα.
* O κ. Ιωάννης Π.Α. Ιωαννίδης κατέχει την έδρα «C.F. Rehnborg Πρόληψης Νοσημάτων» στο πανεπιστήμιο Stanford, όπου είναι τακτικός καθηγητής Παθολογίας, Ερευνας και Πολιτικής Υγείας και Στατιστικής.