«Δυστυχώς στη χώρα μας σήμερα ο μόνος εργοδότης που εξακολουθεί να προσλαμβάνει μαζικά είναι το ελληνικό Δημόσιο. Σε μία εποχή όπου η μείωση του κράτους είναι μονόδρομος, εμείς επιλέγουμε να κινηθούμε ενάντια στο κύμα. Οι πολιτικοί λόγοι είναι προφανείς, οι συνέπειες όμως αυτής της πολιτικής είναι καταστροφικές».
Θα αναρωτιέστε ίσως γιατί επέλεξα να παραθέσω αυτούσιο ένα απόσπασμα προεκλογικής ομιλίας μου. Γιατί δεν προέρχεται ούτε από τη φετινή χρονιά, ούτε καν από το 2012. Είναι οι σκέψεις που μοιράστηκα δημόσια το 2003, λίγους μήνες προτού εκλεγώ για πρώτη φορά βουλευτής του ελληνικού κοινοβουλίου.
Ακριβώς δέκα χρόνια μετά από εκείνη την ομιλία, τον Ιούνιο του 2013, κλήθηκα να αναλάβω τη διοίκηση του υπουργείου Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και παράλληλα να αντιμετωπίσω ένα μεγάλο στοίχημα: Θα μπορούσα να παραμείνω συνεπής στις ιδέες και στη φιλοσοφία μου σχετικά με τη δημόσια διοίκηση, μέσα σε πολύ πιο δύσκολες συνθήκες για τη χώρα από ό,τι το 2003;
Η κορυφαία πρόκληση ήταν να ξεπεράσω τους φόβους που κληρονόμησα από τους προκατόχους μου: Φόβος απέναντι στην τρόικα. Φόβος απέναντι σε δημοσιοϋπαλληλικές συντεχνίες. Φόβος απέναντι στο περίφημο «πολιτικό κόστος».
Με σχέδιο, δουλειά και μεθοδικότητα αποδείχθηκε πως όλα αυτά μπορούν να ξεπεραστούν. Από «αγκάθι των διαπραγματεύσεων» με την τρόικα, η ατζέντα της δημόσιας διοίκησης αναγνωρίστηκε ως ένα πεδίο που υλοποιούνται πραγματικές μεταρρυθμίσεις με εθνικό πρόσημο. Οι δημόσιοι υπάλληλοι αντιλαμβάνονται ότι η αξιοκρατία είναι στο επίκεντρο της μεταρρυθμιστικής μας προσπάθειας. Και η σιωπηλή πλειοψηφία της κοινωνίας αγκαλιάζει την ατζέντα των μεγάλων αλλαγών που υλοποιούμε, δείχνοντας ότι η επίκληση του «πολιτικού κόστους» είναι απλά μια καραμέλα που θεραπεύει τη νόσο της ατολμίας.
Μέσα σε 18 μήνες επιτελέσαμε έργο με πρακτικό αντίκρισμα στην καθημερινότητα των πολιτών. Καταργήσαμε την υποχρέωση υποβολής πρωτοτύπων ή επικυρωμένων αντιγράφων στις δημόσιες υπηρεσίες. Ενισχύσαμε και αναβαθμίσαμε τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών, που παρέχουν πλέον έγγραφα μέσα σε ένα λεπτό. Καταργήσαμε το σύστημα αδειοδότησης για 25 δραστηριότητες μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Τα υπουργεία απέκτησαν νέες δομές – πολλά λειτουργούσαν με τα ίδια οργανογράμματα από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80! Ψηφίσαμε νέο αξιοκρατικό νόμο επιλογής προϊσταμένων. Παράλληλα, για πρώτη φορά λειτούργησε ουσιαστικά η πειθαρχική δικαιοσύνη και για πρώτη φορά έγινε οριζόντιος έλεγχος για πλαστά πιστοποιητικά στους δημοσίους υπαλλήλους. Η δημόσια διοίκηση άρχισε να γίνεται πραγματικά δημόσια, δηλαδή να ανήκει σε όλους χωρίς να χειραγωγείται από κόμματα ή ομάδες συμφερόντων. Αλλά και διοίκηση, δηλαδή να διαθέτει σαφείς στόχους, στρατηγική και μέσα.
Το πρώτο νομοσχέδιο που θα φέρουμε μετά τις 25 Ιανουαρίου στη Βουλή, εφόσον διαθέτουμε την πλειοψηφία, είναι αυτό για την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων. Αποτέλεσμα πολύμηνης δουλειάς και δημόσιας διαβούλευσης. Με μεγάλο κέρδος όχι τόσο ότι θα εντοπιστούν εκείνοι που δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα, αλλά ότι θα αναδειχθούν οι άξιοι, φιλότιμοι και εργατικοί δημόσιοι υπάλληλοι, χάρη στους οποίους όλες οι μεταρρυθμίσεις που προανέφερα έγιναν πραγματικότητα.
Μετά τη σύντομη θητεία μου στο υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης είμαι περισσότερο βέβαιος παρά ποτέ ότι μπορούν να γίνουν μεγάλες αλλαγές στο κράτος. Και παρά τις όποιες αστοχίες και αδικίες προκλήθηκαν από την πολιτική μου, αν μπορούσα να γυρίσω το ρολόι το χρόνου πίσω θα πήγαινα ακόμα πιο γρήγορα στην κατεύθυνση που εδώ και πολλά χρόνια είχα αποφασίσει ότι έπρεπε να κινηθώ.
Υστερόγραφο. Το κείμενο αυτό είναι αφιερωμένο στον Δημήτρη Στεφάνου, τον πιο άξιο κρατικό λειτουργό που γνώρισα ποτέ. Λίγες ώρες πριν φύγει από τη ζωή συγκέντρωσε όσες δυνάμεις του είχαν απομείνει για να μου πει απλά «μην κάνεις πίσω στις μεταρρυθμίσεις».
*Ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης είναι υπουργός, υποψήφιος της Ν.Δ. στη Β΄ Αθηνών.