Ανασκάπτοντας γη και ανθρώπους

Ανασκάπτοντας γη και ανθρώπους

2' 46" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

​Χρειάζεται χρόνος και επιμονή για να αποκαλυφθούν τόποι και άνθρωποι. Να συνυπάρξουν, να συνομιλήσουν, να ανταλλάξουν εμπειρίες και μνήμες. Διαμεσολαβητής σε αυτήν τη διαδικασία ο κινηματογραφικός φακός. Αφορμή, δύο «συγγενή» ντοκιμαντέρ που συμμετείχαν στο 17ο Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, το οποίο ολοκληρώθηκε το περασμένο Σάββατο. Ο Κίμων Τσακίρης στην «Αρχαιολόγο» (προβάλλεται ήδη στις αίθουσες) και ο Φίλιππος Κουτσαφτής στο «Αρκαδία χαίρε» (που βραβεύτηκε) δεν είναι μόνο δύο ταινίες, οι οποίες μπορεί να αρέσουν και να επαινεθούν περισσότερο ή λιγότερο η κάθε μία, δεν έχει και τόση σημασία. Είναι δύο κεφάλαια σε μια διαχρονική ελληνική πραγματικότητα, που διαφεύγει διαρκώς γιατί καταγράφεται περιστασιακά και αποθηκεύεται στη λήθη. Οι δύο έμπειροι σκηνοθέτες λειτουργούν σαν ανασκαφείς. Αυτός είναι ο, μοναδικός ίσως, κοινός τόπος τους καθώς οι δρόμοι τους χωρίζουν εξαρχής. Ο πρώτος κινείται στη Βόρεια Ελλάδα και ο δεύτερος στην Πελοπόννησο. Ο Κίμων Τσακίρης παρακολουθεί μια αρχαιολόγο, τη Γεωργία Καραμήτρου Μεντεσίδη, προϊσταμένη της Λ΄ Εφορείας Αρχαιοτήτων, ώς το επαγγελματικό τέλος της διαδρομής της. Στις κοιλάδες και τις πεδινές ζώνες του Αλιάκμονα υπάρχουν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούνται από τα προϊστορικά χρόνια. Αυτός ο χώρος αρχαιολογικού ενδιαφέροντος θα μετατραπεί σε λίμνη από το υπό κατασκευή φράγμα Ιλαρίωνα της ΔΕΗ. Η αρχαιολόγος καταβάλλει προσπάθειες ώστε να ολοκληρωθεί το σωστικό της έργο (με χρηματοδότηση της ΔΕΗ Α.Ε.), το οποίο δύο-τρεις μήνες πριν βυθιστεί, βρίσκεται στην πιο αποδοτική φάση του.

Ο Φίλιππος Κουτσαφτής προσφέρει το πιο πλήρες και πυκνό οδοιπορικό στην αρκαδική γη. Γυρνούσε (μεταφορικά και πραγματικά) χρόνια στην περιοχή, «τεχνική» που είχε εφαρμόσει και στο προηγούμενο ντοκιμαντέρ του, την «Αγέλαστο πέτρα». Λέει ο ίδιος: «Τα γυρίσματα της ταινίας άρχισαν λίγο πριν μπει στην καθημερινότητά μας η κρίση με τις επακόλουθες συνέπειές της. Ολοκληρώθηκε, χωρίς όμως να έχει τελειώσει και η κρίση. Από εκείνα τα χρόνια, πριν από την κρίση, αναγνώριζες εδώ τα συμπτώματα που αργότερα έμελλε να γίνουν μέρος της καθημερινής μας συζήτησης. Την εγκατάλειψη του τόπου από τους νέους, την περιορισμένη αγροτική παραγωγή, την ελάχιστη οικονομική δραστηριότητα και την ακόμη λιγότερη έως ανύπαρκτη πολιτιστική παραγωγή. Περισσότερο από την εγκατάλειψη με τις επακόλουθες συνέπειες, το πιο σημαντικό είναι ότι τόσο η μυθολογία όσο και η πλουσιότατη ιστορία αυτού του τόπου δεν βρήκε τρόπο να εκφραστεί, χρόνια τώρα, μέσα από την παιδεία».

Τις σκέψεις για τον τόπο είναι βέβαιο πως συμμερίζεται και ο Κίμων Τσακίρης· φαίνεται στα «πρόσωπα» της αρχαιολόγου και της γης που ανασκάπτει. Στα ευρήματα που φροντίζει, μαζί με τους συνεργάτες της, σαν να είναι ζώντες οργανισμοί οι οποίοι χρειάζονται πρώτες βοήθειες για να επιβιώσουν στο νέο περιβάλλον τους. Ετσι και στην αρχαία Τεγέα, του Φίλ. Κουτσαφτή. Ενα σκουλαρίκι που ανασύρεται, φαντάζει μοναδικό μέσα στη σκονισμένη παλάμη. Το κορίτσι που θα το φορούσε, το ίχνος στον χρόνο, μια ιστορία από μόνη της. Η Γεωργία Καραμήτρου Μεντεσίδη έχει μάθει να «διαβάζει» τη γη της Ελάτης. Να αντιλαμβάνεται πού υπάρχει τάφος, τι σχήμα έχει, σε ποια περίοδο ανήκει. Ψηλαφεί με το βλέμμα· όραση και αφή απόλυτα εναρμονισμένα.

Καμία ανασκαφή, όμως, δεν είναι αποκομμένη από την ευρύτερη περιοχή, το χωριό, την πόλη. Ο περίγυρος έχει εξίσου ενδιαφέρον. Είτε αφορά τη Δυτική Μακεδονία είτε την Αρκαδία. Οι κάτοικοι, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν τα αρχαία, τη γη, τις αλλαγές. Εργάτες, αγρότες, Ελληνες και ξένοι, χωράφια χέρσα, άλλα έτοιμα για την καινούργια σπορά, τόποι ερειπωμένοι, άλλοι ζωντανοί. Μια Ελλάδα που ελάχιστα γνωρίζουμε, γιατί δεν είναι φωτογενής. Εχει τη δική της ατζέντα, που προϋποθέτει κυρίως κόπο και ευθύνη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή