Καθώς γράφω αυτές τις γραμμές, βρίσκομαι σε μία αίθουσα της νομικής σχολής του πανεπιστημίου George Washington, όπου ο συγγραφέας Πολ Μπλούσταϊν παρουσιάζει τα αποτελέσματα της δημοσιογραφικής του έρευνας για τον ρόλο του ΔΝΤ στην κρίση της Ευρωζώνης. Το κοινό περιλαμβάνει αρκετά πρώην μέλη του εκτελεστικού συμβουλίου, ακόμη και υπουργούς, αλλά ελάχιστα στελέχη του Ταμείου –και αυτά από το ανεξάρτητο γραφείο εσωτερικού ελέγχου.
Δεν είναι λόγω απόστασης: Το πανεπιστημιακό κτίριο βρίσκεται μόλις ένα τετράγωνο μακριά από την έδρα του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον, όπου πραγματοποιείται αυτή την εβδομάδα η εαρινή σύνοδος του διεθνούς οργανισμού. Ωστόσο, ο κ. Μπλούσταϊν μιλά για ένα «απαγορευμένο» θέμα, τουλάχιστον στο Ταμείο: το πλήγμα που προκάλεσε στην αξιοπιστία του διεθνούς οργανισμού ο χειρισμός του ελληνικού προγράμματος διάσωσης. Ο πρώην δημοσιογράφος γράφει ένα βιβλίο υπό την αιγίδα του ινστιτούτου CIGI, και η έρευνα που παρουσίασε ψέγει το Ταμείο, διότι «υπέκυψε στην επιρροή των Ευρωπαίων» και υποστήριξε ένα πρόγραμμα που είχε σοβαρά προβλήματα, «θυσιάζοντας τα συμφέροντα των Ελλήνων» και «πλήττοντας τη φήμη του Ταμείου για την τεχνοκρατική του κρίση», κάτι που εκτιμά ότι το καθιστά λιγότερο αποτελεσματικό στον ρόλο του της προώθησης της διεθνούς σταθερότητας.
Παρά την απροθυμία του να μιλήσει για την Ελλάδα εν μέσω διαπραγματεύσεων, το ΔΝΤ δεν θα μπορέσει να αποφύγει το θέμα αυτή την εβδομάδα. Η παρουσία του Ελληνα υπουργού Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη, στην πόλη δεν θα το επέτρεπε αυτό. Επιπλέον, από χθες έως και την Κυριακή, όταν ολοκληρώνεται η Σύνοδος, υπάρχει σειρά εκδηλώσεων που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχουν το ζήτημα της Ελλάδας στο επίκεντρό τους. Εμμέσως στο πρόγραμμα του Ταμείου (βλ.: «Η πολιτική οικονομία της αναδιάρθρωσης του χρέους») ή με τίτλους που προκαλούν αίσθηση σε ινστιτούτα όπως το AEI («Αποτελεί η Ελλάδα κίνδυνο για το Ευρώ»;)
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου του επικεφαλής οικονομολόγου του Ταμείου Ολιβιέ Μπλανσάρ, η ερώτηση για την Ελλάδα ήταν η τελευταία και κερδήθηκε από έναν δημοσιογράφο του Guardian, που διαμαρτυρήθηκε διότι η συνέντευξη τελείωσε νωρίτερα του προγραμματισμένου.
Στην προηγούμενη σύνοδο του Ταμείου πριν από έξι μήνες, όταν έβλεπε Ελληνες δημοσιογράφους, ο κ. Μπλανσάρ άλλαζε κατεύθυνση. Ο προοδευτικός οικονομολόγος είχε παραδεχθεί το λάθος του Ταμείου στον τρόπο υπολογισμού της ύφεσης που θα προκαλούσε το πρόγραμμα στην Ελλάδα. Αν και ο οργανισμός βρέθηκε σε δύσκολη θέση, τουλάχιστον το ΔΝΤ έχει κάνει κάποια αυτοκριτική. Επιπλέον, όπως αποκαλύπτει η έρευνα του κ. Μπλούσταϊν, υπήρχαν στελέχη του που υποστήριζαν την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους στην αρχή του προγράμματος. Μάλιστα, ο τότε επικεφαλής του Ταμείου, Ντομινίκ Στρος-Καν, είχε μυστικές συζητήσεις με εκπροσώπους των υπουργών Οικονομικών της Γαλλίας και της Γερμανίας, προκειμένου να διερευνήσει το ενδεχόμενο να δεχθούν ένα «κούρεμα» των ομολόγων που κατείχαν οι τράπεζές τους. Η τότε υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας και διάδοχός του στο ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, ήταν τρομοκρατημένη από το ενδεχόμενο, το οποίο απορρίφθηκε. Τα υπόλοιπα ανήκουν στην ιστορία και πλέον οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους έπρεπε να έχει γίνει νωρίτερα.
Το λάθος του ΔΝΤ, κατά τον κ. Μπλούσταϊν, ήταν ότι δέχθηκε μειοψηφικό ρόλο στην Τρόικα, δίνοντας την πρωτοκαθεδρία στους Ευρωπαίους. Οπως γράφει στην έρευνά του, αυτό έγινε επειδή ο κ. Στρος-Καν ήταν πεπεισμένος ότι το ΔΝΤ έπρεπε να έχει ρόλο στη διάσωση της Ελλάδας διά της θέσης του –ακόμη και αν χρειαζόταν να κάνει κάποιους συμβιβασμούς. Οπως του είπε χαρακτηριστικά, αν οι Ευρωπαίοι αποφάσιζαν να προχωρήσουν μόνοι τους, αυτό θα σήμαινε «θάνατο για το ΔΝΤ». Γι’ αυτό και δέχθηκε τελικά, σύμφωνα πάντα με την έρευνα του κ. Μπλούσταϊν, να μην αναδιαρθρωθεί το ελληνικό χρέος στην αρχή του προγράμματος. Πολλοί αναλυτές συμφωνούν πλέον ότι αυτό προκάλεσε αναίτιο κόστος στην Ελλάδα και είναι ένας από τους λόγους γιατί η χώρα βρίσκεται ακόμη σε κρίση. Και η επιστροφή της κρίσης είναι, εντέλει, ο λόγος που το Ταμείο αναγκάζεται να σπάσει το ταμπού και να μιλήσει για την Ελλάδα.