Η φορολογία, για λόγους που εύκολα εξηγούνται, λαμβάνει συμβολική διάσταση. Δεν αποτελεί ένα εργαλείο αναγκαίο για την κάλυψη αναγκών του κράτους, ούτε καν όργανο άσκησης αναπτυξιακής ή κοινωνικής πολιτικής. Η φορολογία γίνεται σύνθημα, αποκτά πολιτική σημασία, είναι ιδεολογική σημαία, ένα σύμβολο που δίνει περιεχόμενο στην άσκηση εξουσίας.
Ας πάρουμε τον περίφημο ΕΝΦΙΑ, τον φόρο στα ακίνητα. Είναι αλήθεια ότι σε όλες τις… σοβαρές χώρες υπάρχει κάποιος φόρος στα ακίνητα. Κι όμως, το ζήτημα αυτό, στην Ελλάδα, απέκτησε διαστάσεις πολιτικής σύγκρουσης και γίνεται πολύς λόγος αν θα καταργηθεί όπως υποσχέθηκε η κυβέρνηση ή θα διατηρηθεί για έναν χρόνο ακόμα. Και μέσα στο πολιτικό κουβεντολόγι, χάνεται η ουσία. Ο φόρος αυτός είναι άδικος, επειδή εφαρμόζεται σε υπερβολικά υψηλές «αντικειμενικές τιμές» ακινήτων. Αυτό που πραγματικά χρειάζεται δεν είναι η κατάργησή του, αλλά να γίνει δίκαιος φορολογώντας πραγματικές -υπαρκτές- αξίες…
Ωστόσο, επειδή συνήθως δίνεται προτεραιότητα στη συμβολική διαχείριση των φόρων, φθάνουμε σε παράδοξα αποτελέσματα, δηλαδή στη μείωση των φορολογικών εισπράξεων ενώ αυξάνονται οι φόροι. Κι αυτό, επειδή ο παραδοσιακός γραφειοκράτης του υπουργείου Οικονομικών σκέπτεται γραμμικά: Θέλει να συγκεντρώσει φόρους από πηγές όπου υπάρχει «φορολογητέα ύλη». Βλέπει, για παράδειγμα, ότι κυκλοφορούν πολλά αυτοκίνητα υψηλού κυβισμού. Στο μυαλό του είναι σαφές τι πρέπει να κάνει. Αποφασίζει μεγαλύτερη φορολογία στα αυτοκίνητα αυτά και το αποτέλεσμα είναι ότι εξαφανίζονται από τους δρόμους. Τα στοιχεία του Συνδέσμου Εισαγωγέων Αυτοκίνητων είναι σαφέστατα. Σε 95 εκατομμύρια ευρώ υπολογίζονται τα διαφυγόντα έσοδα για τα δημόσια ταμεία από τη μη πληρωμή τελών κυκλοφορίας λόγω της απόσυρσης από την κυκλοφορία πολλών οχημάτων άνω των 2.000 κ.ε. είτε επειδή είναι (επίσημα) σε ακινησία είτε επειδή εξάγονται στο εξωτερικό.
Με βάση στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Δημόσιων Εσόδων, μέχρι τις αρχές του έτους 560.485 αυτοκίνητα βρίσκονταν σε ακινησία, ενώ μόνον την περίοδο 2012-2014 εξήχθησαν πάνω από 55.000 αυτοκίνητα. Δηλαδή, 1 στα 3,7 αυτοκίνητα 2.000 κ.ε. είναι προσωρινά ακινητοποιημένα, ενώ η αναλογία αυτή είναι μεγαλύτερη στα αυτοκίνητα άνω των 2.000 κ.ε., καθώς 1 στα 2,6 είναι προσωρινά ακινητοποιημένο.
Τα συνολικά έσοδα από τον φόρο πολυτελούς διαβίωσης το 2014 υπολογίζονται σε 91,1 εκατομμύρια ευρώ, λιγότερα δηλαδή από τα διαφυγόντα έσοδα ύψους 95 εκατ. ευρώ, από τα οποία 77 εκατ. ευρώ από τέλη κυκλοφορίας των αυτοκινήτων που βρίσκονται σε προσωρινή ακινησία και 18 εκατ. ευρώ από τα αυτοκίνητα που πωλήθηκαν στο εξωτερικό.
Υπάρχει κι άλλο παράδειγμα από τον χώρο του αυτοκινήτου, που είναι σύμβολο lifestyle. Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται τα αυτοκίνητα που κινούνται με πετρέλαιο. Προφανώς, επειδή τα καύσιμά τους είναι φθηνά και οι αυτοκινητοβιομηχανίες έχουν προσαρμοστεί στις απαιτήσεις των καταναλωτών. Γι’ αυτό καλλιεργείται η ιδέα, να μπει ένας «πράσινος φόρος» στα πετρελαιοκίνητα! Πιθανότατα, αυτός ο φόρος (αν ισχύσει) θα εξαφανίζει το όποιο όφελος από την πετρελαιοκίνηση και προφανώς δεν θα συμβάλλει στην ουσιαστική αύξηση των φορολογικών εσόδων του Δημοσίου. Απλά θα κινούνται λιγότερα πετρελαιοκίνητα.
Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση, μπορεί να μην αυξήθηκαν τα φορολογικά έσοδα, αλλά δόθηκε το πολιτικό μήνυμα. Αυτός, άλλωστε, ήταν ο στόχος…