Πριν από αρκετά χρόνια, δόθηκε κίνητρο έκπτωσης φόρου σε όσους θα συγκέντρωναν αποδείξεις λιανικής πώλησης και τιμολόγια παροχής υπηρεσιών. Η επιτυχία ήταν μεγαλύτερη από την αναμενόμενη επειδή το κίνητρο, που ήταν η έκπτωση από τον φόρο, ήταν πραγματικό. Το αποτέλεσμα ήταν να καταργηθεί το κίνητρο και να μείνει η υποχρέωση συγκέντρωσης αποδείξεων, συνδυασμένη πλέον με την απειλή τιμωρητικής υπερφορολόγησης. Ολοι γνωρίζουν ότι κανείς έλεγχος δεν έγινε ποτέ στις αποδείξεις, επειδή πολύ απλά είναι αδύνατον να γίνει.
Από το 1987, όταν με καθυστέρηση τριών ετών εφαρμόστηκε στη χώρα μας ο ΦΠΑ, υπήρξε πρόβλημα φοροδιαφυγής. Ηταν, μάλιστα, χειρότερο από τους ισχύοντες πριν τον ΦΠΑ –πολλούς και διάφορους– φόρους κατανάλωσης.
Πριν μάθουμε τον ΦΠΑ, ο πωλητής ανακοίνωνε την τιμή προ φόρων. Σπανίως ακολουθούσε η ερώτηση «με τους φόρους;». Η προτίμηση του καταναλωτή ήταν προφανής. Κατά παράδοση, επειδή και ο πωλητής θα γλίτωνε τον φόρο εισοδήματος, η συμφωνία σε βάρος του κράτους ήταν εύκολο να συναφθεί.
Αυτές οι συνήθειες αποτέλεσαν σοβαρό εμπόδιο συλλογής των φόρων. Επιπλέον, όμως, ο ΦΠΑ μετέφερε το «όφελος» της φοροδιαφυγής στην τσέπη των πωλητών, αφού η τιμή υποχρεωτικώς περιείχε τον φόρο, άρα ο αγοραστής έχασε την ευκαιρία να μοιραστεί το «κέρδος» από τη φοροδιαφυγή.
Οσο πρωτεύουμε στην αποφυγή των φόρων τόσο υστερούμε στην αντικατάσταση του φυσικού χρήματος με το ηλεκτρονικό. Αν και, στην πρώτη δεκαετία του ευρώ, δεν διστάσαμε να εμπιστευθούμε το τραπεζικό ή «πλαστικό χρήμα», καταναλώνοντας «εδώ και τώρα» τα μελλοντικά εισοδήματα. Κάρτες και δάνεια, που βεβαίως είναι ηλεκτρονικό χρήμα, άνοιξαν νέους ορίζοντες στους κατοίκους μιας χώρας που ανακάλυπτε μόνον τα καλά των προηγμένων οικονομιών.
Η πρόταση για έκπτωση επί του ΦΠΑ όταν η συναλλαγή γίνεται μέσω τραπέζης είναι σπουδαία για όλους τους παραπάνω λόγους και για μερικούς ακόμη.
Ο πολίτης, που και σήμερα επιθυμεί και παίρνει την απόδειξη των αγορών, θα είναι σίγουρος ότι ο φόρος που πληρώνει δεν θα μείνει στην τσέπη του πωλητή-επιχειρηματία, αλλά θα μεταφερθεί αμέσως στα ταμεία του κράτους. Σημειώστε ότι το 2001 το κράτος έχανε το 22% του αναμενόμενου ΦΠΑ, ενώ τώρα το ποσοστό εκτιμάται κοντά στο 50%.
Είναι αυτονόητο ότι, επιτέλους, το τραπεζικό σύστημα θα κάνει όσα όφειλε ήδη από τα χρυσά χρόνια της κάρτας, διευκολύνοντας τη χρήση στις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Το κόστος της συναλλαγής θα μειωθεί δραστικά για τις επιχειρήσεις, τα μετρητά θα γυρίσουν στις τράπεζες και η ρευστότητα του συστήματος θα επανέλθει.
Δεν ξεχνάμε πόσο αποτελεσματικά αντιστάθηκε το ελληνικό κατεστημένο σε κάθε προσπάθεια να βγάλουμε από τη ζωή μας τα μετρητά και τη φοροδιαφυγή που διευκολύνουν.