Γεγονός πρώτο, θρησκευτικού περιεχομένου, η υποδοχή των λειψάνων της Αγίας Βαρβάρας με τιμές αρχηγού κράτους, το μαζικό προσκύνημά τους και η προς παραμυθίαν μεταφορά τους στο νοσοκομείο «Αγιος Σάββας». Γεγονός δεύτερο, η επανέγκριση από τη Βουλή της ανέγερσης ισλαμικού τεμένους. Γεγονός τρίτο, όχι αμιγώς θρησκευτικό αυτό, η ακύρωση, την τελευταία στιγμή, των αποκαλυπτηρίων του Μνημείου Ολοκαυτώματος στην Καβάλα, στη μνήμη των 1.484 Ελλήνων Εβραίων της πόλης, θυμάτων του ναζισμού. Τρεις σοβαρές αφορμές για να σκεφτούμε, ει δυνατόν δίχως την παγιδευτική ευκολία των αναθεμάτων, πώς εννοούμε τη θρησκευτικότητα. Αλλά και ποια είναι η σχέση μας με τον Αλλο, είτε πρόκειται για αλλόθρησκο και αλλοεθνή, όπως οι μετανάστες και οι πρόσφυγες από την Ασία και την Αφρική, είτε για αλλόθρησκο μεν αλλά ομοεθνή μας, όπως οι Ελληνες εβραϊκής καταγωγής.
Μια πρώτη απάντηση για τον βαθμό ανοχής ημών των καθαρόαιμων Ελλήνων απέναντι στους ξένους εξωτερικού και τους ξένους εσωτερικού (δηλαδή όσους συμπατριώτες μας θεωρούμε μειωμένης ελληνικότητας, όπως οι Ελληνες Εβραίοι, οι Ελληνες Ρομά, οι Ελληνες μουσουλμάνοι) μας τη δίνει η πολύχρονη καθυστέρηση και στην Αθήνα και στην Καβάλα. Η προχθεσινή απόφαση της Βουλής για το τέμενος ήταν η τέταρτη από το 2000. Δεκαπέντε χρόνια, έστω δέκα, δισταγμού, παλιμβουλίας και παλινωδιών. Και βέβαια άγχους για το πιθανό κομματικό κόστος. Στην Καβάλα τα χρόνια της καθυστέρησης είναι έντεκα. Το δημοτικό συμβούλιο είχε αποφασίσει το μακρινό 2004 να ανεγερθεί μνημείο. Και μάλιστα στο σημείο όπου οι κατακτητές συγκέντρωσαν τους Εβραίους Καβαλιώτες, στις 4.3.1943, για να τους στείλουν στο στρατόπεδο Τρεμπλίνκα. Στους θαλάμους αερίων.
Απλό το ερώτημα. Και παλιό. Από τους μετεπαναστατικούς καιρούς, όταν οι «ετερόχθονες» αντιμετωπίζονταν σαν Ελληνες δεύτερης διαλογής, όπως έγινε περίπου έναν αιώνα αργότερα με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες, τους «τουρκόσπορους». Πόσο Ελληνες θεωρούμε λοιπόν όσους συμπατριώτες μας μετέχουν πλήρως της παιδείας μας, ψηφίζουν, πάνε και στον στρατό, έχουν όμως διαφορετική καταγωγή από την «κανονική», όντας Εβραίοι, Ρομά, Αρβανίτες, Πομάκοι; Πόσο έτοιμοι είμαστε να δεχτούμε πως η ταυτότητα Ελληνας = χριστιανός ορθόδοξος δεν ισχύει απολύτως, αφού πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν και Ελληνες καθολικοί, μουσουλμάνοι, ακόλουθοι της εβραϊκής θρησκείας, μάρτυρες του Ιεχωβά, δωδεκαθεϊστές και ό,τι άλλο; Και πόσο πρόθυμοι να συμφωνήσουμε πως οι άθρησκοι, οι άθεοι, οι σκεπτικιστές ή οι επικριτές εκκλησιαστικών πρακτικών που υποβιβάζουν την πνευματική θρησκεία σε μια μορφή ειδωλολατρίας είναι πλήρως Ελληνες και όχι μερικώς;
Δεν είμαστε ούτε έτοιμοι ούτε πρόθυμοι. Και αν αυτή είναι η στάση μας απέναντι στους δικούς μας «ξένους», πώς θα μπορούσαμε να είμαστε περισσότερο ανοιχτοί απέναντι στους δυο φορές ξένους;