Τι θα συμβεί «χωρίς συμφωνία»; Τι θα αλλάξει στην καθημερινότητα των οικονομικών συναλλαγών; Η προσεκτική ανάλυση των μέτρων που συνήθως απαιτεί παρόμοια έκτακτη κατάσταση είναι πολύ χρήσιμη.
Η Ελλάδα υποφέρει ήδη από μια ταχύτατη απώλεια εμπιστοσύνης στις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της οικονομίας. Η αποτυχία των διαπραγματεύσεων θα έχει ως αποτέλεσμα την απότομη άνοδο της ανησυχίας. Εταιρικές και ιδιωτικές συμφωνίες, μεγάλες συναλλαγές και, κυρίως, επενδύσεις θα ακυρωθούν ή θα αναβληθούν για απροσδιόριστο χρόνο ή θα καθυστερήσουν για αρκετές εβδομάδες. Ως αποτέλεσμα, το ΑΕΠ θα κάνει «μεγάλη βουτιά».
Το κράτος θα υποστεί τεράστια ζημία από την καθυστέρηση πολιτών και επιχειρήσεων στην πληρωμή των φορολογικών τους υποχρεώσεων. Η απώλεια εσόδων θα βαθύνει την εξωτερική στάση πληρωμών. Η κυβέρνηση δεν θα πληρώσει το Ταμείο και θα θέσει τη χώρα σε μερική χρεοκοπία. Στο εσωτερικό, το κράτος θα μεταθέσει «μέχρι νεωτέρας» το σύνολο των υποχρεώσεών του. Μισθοί, συντάξεις και προμήθειες θα πληρωθούν μόνο κατά ένα κάποιο μέρος τους.
Το τραπεζικό σύστημα θα υποστεί σοβαρό κλονισμό. Ανάλογα με το μέγεθος του πανικού, οι τράπεζες θα χρειαστεί να κλείσουν έναν αριθμό τραπεζικών καταστημάτων, να θέσουν σε τεχνική αργία μερίδα των εργαζομένων τους, να περιορίσουν τις ώρες λειτουργίας τους. Αρχικώς θα περιοριστεί η τροφοδοσία των ΑΤΜs μέχρις ότου διασφαλιστεί η απαιτούμενη αυξημένη προστασία από τα αρμόδια κρατικά όργανα (αστυνομία, στρατός). Το θέμα της δημόσιας τάξης είναι από τα σημαντικότερα σε παρόμοιες περιστάσεις αφού η αδυναμία των μικρότερων εργοδοτών, ιδιαίτερα στον ανεπίσημο τομέα της οικονομίας, να πληρώσουν τις υπεσχημένες αμοιβές είναι αναμενόμενο να προκαλέσει κοινωνική αναταραχή.
Σύμφωνα με τα σχέδια που κατά κανόνα εφαρμόζονται σε παρόμοιες περιστάσεις, η απόρριψη της συμφωνίας με τις Βρυξέλλες θα απαιτήσει την επιβολή τραπεζικής αργίας (bank holiday). Οι τράπεζες θα ανοίξουν ξανά μόνον υπό δύο προϋποθέσεις:
(α) να υπάρξει στο μεταξύ συμφωνία
(β) να έχει υιοθετηθεί το διάταγμα με τις διαδικασίες προστασίας των καταθέσεων, ελέγχου, δηλαδή, των κινήσεων κεφαλαίου.
Με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, η κυβέρνηση θα ορίσει, έπειτα από γνώμη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το ύψος των ημερησίων συναλλαγών σε μετρητά, που θα είναι άλλωστε οι μόνες δυνατές. Δεν θα λειτουργούν πιστωτικές κάρτες παρά μόνον οι χρεωστικές με το ίδιο όριο αναλήψεων. Θα καταργηθεί προσωρινώς η τραπεζική μέσω Ιντερνετ.
Μεγάλες πληρωμές θα εγκρίνονται από αρμόδιες επιτροπές στις συστημικές τράπεζες, την Τράπεζα Ελλάδος και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Είναι αναμενόμενο ότι, τουλάχιστον τις πρώτες ημέρες, οι καθυστερήσεις θα είναι σημαντικές. Σε συνδυασμό με τον αναμενόμενο προληπτικό εφοδιασμό των νοικοκυριών, ο έλεγχος των πληρωμών για εισαγωγές θα επιτρέψει φαινόμενα μαύρης αγοράς.
Με δυο λόγια, η αρχική «χωρίς συμφωνία» περίοδος θα έχει χαρακτηριστικά καθεστώτος έκτακτης ανάγκης. Κανείς δεν γνωρίζει πόσο θα διαρκέσει. Οσο δυσκολότερη τόσο ταχύτερα θα χρειαστεί να επιλέξει η κυβέρνηση είτε την επανάληψη των συζητήσεων με τις Βρυξέλλες, είτε την προετοιμασία για έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ και, τελικά, την Ευρωπαϊκή Ενωση.