Κάποτε το Συμβούλιο της Επικρατείας ήταν μια όαση ορθολογισμού στη χώρα. Οι αποφάσεις του –είτε συμφωνούσε κάποιος είτε διαφωνούσε– είχαν εσωτερική συνοχή. Δεν ήταν αερολογίες σαν εκείνες που εκστόμιζαν οι πολιτικοί. Αποτελούσαν σοβαρά νομικά κείμενα, με αρχή, μέση και συμπέρασμα. Εξ ου και ο σεβασμός στο δικαστήριο που δημιούργησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1929. Αυτόν τον σεβασμό οι δικαστές τον είχαν κερδίσει με το σπαθί τους.
Σε μια χώρα όμως όπου κατέρρευσε ο ορθός λόγος, δεν θα έπρεπε να περιμένει κανείς ότι το Συμβούλιο της Επικρατείας θα έμενε αμόλυντο. Το πρόβλημα με την τελευταία απόφαση της ολομέλειας, που θεωρεί αντισυνταγματικές τις περικοπές συντάξεων (μόνο όσες είναι άνω των 1.000 ευρώ), δεν είναι ότι ανακάλυψε το «λεφτόδενδρο» από το οποίο οι δικαστές φίλεψαν πρώτα τον εαυτό τους και μετά όσους επισκέπτονταν το ΣτΕ. Είναι ότι η απόφασή τους δεν έχει καμιά λογική συνοχή.
Κατ’ αρχάς, οι ανώτατοι δικαστές σημειώνουν ότι «η περικοπή των συντάξεων δεν μπορεί να παραβιάζει αυτό που αποτελεί τον συνταγματικό πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος, δηλαδή τη χορήγηση στον συνταξιούχο παροχών τέτοιων που να του επιτρέπουν να διαβιώνει, με αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντας τους όρους όχι μόνο της φυσικής του υποστάσεως (διατροφή, ένδυση, στέγαση, βασικά οικιακά αγαθά, θέρμανση, υγιεινή και ιατρική περίθαλψη όλων των βαθμίδων) αλλά και της συμμετοχής του στην κοινωνική ζωή με τρόπο που δεν αφίσταται, πάντως, ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού βίου».
Κλιμακωτά… δικαιώματα
Προφανώς ο… «συνταγματικός πυρήνας του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος» λειτουργεί από το χιλιάρικο και πάνω, αφού η ολομέλεια του ΣτΕ αποφάσισε μηδενικές αυξήσεις στις συντάξεις μέχρι 1.000 ευρώ.
Αντιθέτως, η ίδια ολομέλεια αποφάσισε να επαυξήσει τις συντάξεις 1.000-1.500 ευρώ κατά 5%· 10% τις συντάξεις 1.500-2.000 ευρώ· και 15% τις συντάξεις άνω των 2.000 ευρώ. Δηλαδή, κάποιος που παίρνει 3.000 ευρώ θα πάρει κι ένα πεντακοσάρικο επιπλέον, έτσι ώστε «η συμμετοχή του στην κοινωνική ζωή με τρόπο να μην αφίσταται ουσιωδώς από τις αντίστοιχες συνθήκες του εργασιακού βίου». Ξέρουν τα μέλη του Ανωτάτου Δικαστηρίου πόσοι εργαζόμενοι των 300, 400, 500 ευρώ θα ήθελαν να συμμετάσχουν στον «κοινωνικό βίο, με τρόπο που δεν θα αφίσταται από τις συνθήκες του συνταξιοδοτικού βίου», όπως τις νομολογεί το ΣτΕ; Η πλειονότητα των εργαζομένων θα ήθελαν να είχαν μισθούς άνω των 1.000 ευρώ έτσι ώστε να τους μένει και κάτι, αφού πληρώσουν το 40% του εισοδήματός τους σε συνταξιοδοτικές εισφορές.
Ο ανορθολογισμός της απόφασης που εξέδωσε η ολομέλεια του ΣτΕ τεκμηριώνεται και από μια άλλη περικοπή: Το Σύνταγμα, λένε οι δικαστές, επιβάλλει στο κράτος, όταν λαμβάνονται μέτρα περικοπής των συντάξεων, να προβαίνει «σε ειδική και εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη, από την οποία να προκύπτει αφ’ ενός μεν ότι τα συγκεκριμένα μέτρα (σ.σ. περικοπή συντάξεων) είναι πράγματι πρόσφορα αλλά και αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του προβλήματος της βιωσιμότητας των φορέων κοινωνικής ασφάλισης εν όψει των παραγόντων που το προκάλεσαν, έτσι ώστε η λήψη των μέτρων αυτών να είναι σύμφωνη με τις συνταγματικές αρχές της αναλογικότητας και της ισότητας στα δημόσια βάρη, αφ’ ετέρου δε, ότι οι επιπτώσεις από τα μέτρα αυτά στο βιοτικό επίπεδο των πληττομένων προσώπων, συνδυαζόμενες με άλλα τυχόν ληφθέντα μέτρα (φορολογικά κ.ά.), αλλά και με το σύνολο των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών της δεδομένης συγκυρίας, δεν έχουν αθροιστικά αποτέλεσμα τέτοιο που να οδηγεί σε ανεπίτρεπτη παραβίαση του πυρήνα του συνταγματικού δικαιώματος σε κοινωνική ασφάλιση».
Ας προσπεράσουμε τις πομφόλυγες περί «αναλογικότητας»· το ίδιο δικαστήριο «δυσαναλογικώς» κλιμακώνει τη μη περικοπή συντάξεων: 0% για συντάξεις κάτω των 1.000 ευρώ, 5% για 1.000-1.500 ευρώ, 10% για 1.500-2.000 ευρώ και 15% για συντάξεις άνω των 2.000 ευρώ. Για την έκθεση Σπράου, που από το 1996 προειδοποιούσε για κατάρρευση του ασφαλιστικού, δεν έχει ακούσει τίποτε ο κ. Σωτήρης Ρίζος; Δεν έχει πάρει τίποτε το αυτί των δικαστών για τις δεκάδες αναλογιστικές μελέτες που έχουν γίνει και αποδεικνύουν ότι σχεδόν ουδέν Ταμείο είναι βιώσιμο; Δεν έχουν διαβάσει ούτε στις εφημερίδες τα ευρωπαϊκά στατιστικά στοιχεία, που δείχνουν ότι οι ελληνικές δαπάνες για τις συντάξεις είναι οι υψηλότερες στην Ευρώπη φτάνοντας το 17,5% του ΑΕΠ (στοιχεία 2012), όταν οι αντίστοιχες δαπάνες στη Γερμανία (τον μεγαλύτερο δανειστή της χώρας για να πληρώνονται οι συντάξεις) φτάνουν το 12,3% του ΑΕΠ; Το ελληνικό ποσοστό του ΑΕΠ για τις συντάξεις είναι διπλάσιο από το αντίστοιχο ακόμη και των φτωχότερων δανειστών μας, όπως είναι οι Σλοβάκοι. «Πώς να εξηγήσω στη φτωχή Σλοβακία ότι πρέπει να δώσουμε λεφτά στην Ελλάδα για μισθούς και συντάξεις;» αναρωτήθηκε πρόσφατα (15.2.2015) ο αριστερός πρωθυπουργός της χώρας.
Προφανώς ο κ. Ρόμπερτ Φίκο δεν ξέρει τίποτε για «τον συνταγματικό πυρήνα του κοινωνικοασφαλιστικού δικαιώματος». Μόλις πάρει την απόφαση του ΣτΕ, θα μπορέσει να εξηγήσει στους Σλοβάκους (που έχουν το μισό κατά κεφαλήν εισόδημα και μέση σύνταξη 375 ευρώ) γιατί πρέπει να δανείσουν τη χώρα μας έτσι ώστε οι Ελληνες με συντάξεις άνω των 2.000 ευρώ να πάρουν επιπλέον 15%!
«Οι μελέτες»
Η λογική ασυνέπεια της απόφασης φαίνεται ανάγλυφη στο σκεπτικό περί προηγούμενης «ειδικής και εμπεριστατωμένης και επιστημονικά τεκμηριωμένης μελέτης». Ας υποθέσουμε ότι δεν υπήρχαν αναλογιστικές μελέτες, όπως ισχυρίζεται η ολομέλεια του ΣτΕ, και οι περικοπές της εκτελεστικής εξουσίας είναι αυθαίρετες. Αλλά τότε με βάση ποιες «εμπεριστατωμένες μελέτες» το δικαστήριο αποφάσισε τις αυξήσεις; Δηλαδή, αν είναι αυθαίρετη η κυβερνητική απόφαση για περικοπές, άλλο τόσο αυθαίρετη είναι η απόφαση για τις μη περικοπές. Αν το δικαστήριο σεβόταν τον εαυτό του και τη λογική, ή θα έπρεπε να επιφυλαχθεί ζητώντας τις μελέτες ή να διατάξει την κυβέρνηση να τις κάνει. Εξάλλου, το ίδιο δικαστήριο αποφάνθηκε ότι οι περικοπές στις συντάξεις της περιόδου 2010-2011 είναι συνταγματικές, επειδή «έγιναν κάτω από την πίεση όλως εξαιρετικών περιστάσεων και ήταν επιβαλλόμενες κατά την εκτίμηση της τότε κυβέρνησης για άμεση αντιμετώπιση της κρίσεως». Μπα; Με βάση ποια «ειδική και εμπεριστατωμένη και επιστημονικά τεκμηριωμένη μελέτη» το έκριναν αυτό; Πώς οσμίζονται τον αέρα οι δικαστές και ξέρουν πότε ξεκινά και πότε τελειώνει μια οικονομική κρίση; Πώς ξέρουν ότι οι περικοπές το 2010-2011 ήταν «αναγκαίες» και συνεπώς «συνταγματικές», αλλά το 2012 δεν ήταν ούτε αναγκαίες ούτε συνταγματικές;
Το έλλειμμα του 1,5 δισ. ευρώ που δημιουργεί η απόφαση του ΣτΕ, για να δοθούν τα αυξημένα ποσά σε συντάξεις άνω των 1.000 ευρώ, θα πληρωθεί από τις εισφορές και τους φόρους των εργαζομένων, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων κερδίζουν κάτω από 1.000 ευρώ. Μεγαλύτερο όμως και από το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι το έλλειμμα ορθού λόγου στην Επικράτεια, ακόμη και σε χώρους όπου κάποτε ευδοκιμούσε. Αυτό το έλλειμμα πληρώνουμε τώρα, αλλά θα το πληρώσουμε ακόμη πιο ακριβά αφού έπεσαν και τα τελευταία κάστρα σοβαρότητας σε αυτήν τη χώρα…