Η είσοδος της οικογένειας Χάμπαρντ στη σκηνή μπορεί να είναι εντυπωσιακή, με τη στυλάτη εμφάνισή τους και τους αριστοκρατικούς τρόπους τους, τα κοκτέιλ φορέματα των κυριών και τα κομψά κουστούμια των κυρίων, όμως εκείνο που κυριαρχεί δεν είναι τα πρόσωπα αλλά τα αντικείμενα. Η μίνιμαλ πολυτέλεια του σαλονιού, το σύμφωνα με όλους τους τύπους στρωμένο τραπέζι για τον υψηλό καλεσμένο, μαζί με την οικιακή βοηθό που φροντίζει να κρατάει τους σωστούς χρόνους στο σερβίρισμα. Ο φωτισμός ψυχρός πάνω σε σκούρο φούντο.
Ολα δείχνουν και είναι πολύ σκληρά και αδιαπέραστα στις «Μικρές αλεπούδες» της Λίλιαν Χέλμαν στην εκδοχή του Γερμανού σκηνοθέτη Τόμας Οστερμάγιερ, που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών.
Μαύρος δερμάτινος καναπές ντιζάιν, μαύρο πιάνο με ουρά, πίσω από τη συρτή πόρτα το μακρόστενο τραπέζι του γεύματος. Η οικονομική συμφωνία έχει ήδη υπογραφεί με τον «σπουδαίο καλεσμένο», η γοητευτική Ρεγγίνα με τους δύο αδελφούς της ακτινοβολούν από ικανοποίηση. Η πιο ευάλωτη, ανθρώπινη φιγούρα σε αυτήν την οικογενειακή δυναστεία των αδίστακτων κερδοσκόπων είναι η μάλλον αλκοολική Μπέρντι, άτσαλη στη συμπεριφορά της, με μεγάλη αγάπη στη μουσική και στο πιάνο.
(Η φιγούρα της Ρεγγίνας είναι μάλλον ταυτισμένη με την Μπέτι Ντέιβις –στην ομώνυμη ταινία του Γουίλιαμ Γουάιλερ– ή με την Ελίζαμπεθ Τέιλορ που την ενσάρκωσε στο θέατρο. Ομως και η αυστηρή, α λα Γκρέις Κέλι ομορφιά της Νίνα Χος περιέγραφε εξαιρετικά το είδος του αρπακτικού θηλαστικού του τίτλου.)
Οι «Μικρές αλεπούδες», στο πρωτότυπο, είναι τοποθετημένες στον αμερικανικό Νότο αρχές του 20ού αιώνα (το θεατρικό γράφτηκε το 1939)· το έργο έχει διαγράψει πλέον τον κύκλο του. Ομως ο Οστερμάγιερ πρόσθεσε στη σκηνοθεσία του μια υπόκωφη, ορατή, λεπτομέρεια που εκτινάσσει την πρόθεσή του να σχολιάσει τον καλπάζοντα καπιταλισμό, στο ψυχολογικό θρίλερ. Πώς; Με το ευρέως διαδεδομένο, σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, bullying. Μια διαρκώς απειλητική συμπεριφορά του πιο ισχυρού προς τον πιο αδύναμο, που εκδηλώνεται με την κίνηση του σώματος, με τα βλέμματα, με φράσεις που εκστομίζονται με συριγμούς, σαν αστραπιαία χαστούκια, με ανεπαίσθητα σπρωξίματα ή κλωτσιές, μια βία διάχυτη, με μόνο στόχο την εξουδετέρωση του άλλου.
Η υποκριτική, καθώς πρέπει, συμπεριφορά δεν ανατρέπεται, ακόμη κι όταν οι φωνές πίσω από τις κλειστές πόρτες δηλώνουν ότι κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο των Χάμπαρντ. Ομως ο «άλλος», σε αυτό το σύμπαν, δεν είναι ανεκτός. Η μονοκρατορία ορίζει κάθε τους κίνηση στον χώρο. Η Χέλμαν έγραψε για –μοχθηρούς– ανθρώπους, ο Οστερμάγιερ τους μετέτρεψε σε χρεόγραφα, συμφέρουσες ή όχι επενδύσεις, λεφτά, αριθμούς.
Αλλά δεν είναι μόνο τυφλωμένοι από το χρήμα και την απληστία. «Τα τελευταία 22 χρόνια δεν έζησα ούτε μια ευτυχισμένη μέρα», ομολογεί ένας από τους ήρωες. Δεν έχει σημασία ποιος, γιατί ταιριάζει σε όλους.
Παρά το εξαιρετικά υψηλό βιοτικό επίπεδό τους, αποπνέουν δυστυχία και βία.
Η παράμετρος του bullying, ως επαναλαμβανόμενο μότο, είναι μια χειρουργική προσθήκη του Οστερμάγιερ που, χωρίς να αλλοιώνει το –ούτως ή άλλως «νεκρό»– έργο, το εκτινάσσει στον 21ο αιώνα.
Οι Χάμπαρντ είναι το πρόσχημα. Το bullying υπερχειλίζει· στους δρόμους, στα σπίτια, στις παρέες, στα τηλεοπτικά πάνελ, στις πολιτικές συζητήσεις, στα ανά τον κόσμο εθνικά κοινοβούλια. Δεν περιορίζεται σε σχολικές τάξεις και προαύλια. Δεν αφορά μόνο μαθητές, μικρά παιδιά ή προχωρημένους εφήβους. Το bullying είναι διευρυμένο. Υπάρχει παντού. Σαν μια παγκόσμια δυστοπία, από σώματα που απειλούν και λέξεις που κακοποιούν.