Οποτε μικρές χώρες σαν τη δική μας βρίσκονται στα πρωτοσέλιδα εφημερίδων και αποτελούν πρώτη ραδιοτηλεοπτική είδηση διεθνώς, κλυδωνίζονται κάπου ανάμεσα στην κρίση και τον αφανισμό.
Καθώς γράφονται αυτές οι αράδες (Τετάρτη 8/7), η Ελλάδα έχει φτάσει για ακόμη μια φορά μπροστά σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Την ώρα που διαβάζονται, ελπίζω να έχει ξεκαθαρίσει η επιλογή της χώρας μας και να έχουμε πάρει τον σωστό δρόμο με προορισμό την παραμονή μας στο πολιτικο-οικονομικό «κέντρο» του πλανήτη και όχι την επιστροφή μας στην ασταθή και λιγότερο ανεπτυγμένη «περιφέρεια».
Ο δρόμος της παραμονής μας στο ευρωπαϊκό κέντρο (και ευρύτερα στη Δύση) συνεπάγεται τη διαφύλαξη των δημοκρατικών μας θεσμών, την εσωτερική πολιτική σταθερότητα, την οικονομική αλληλεξάρτηση των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης και τη συνεχιζόμενη ενοποίηση της ηπείρου μας στον δύσκολο, αλλά εφικτό, στόχο της δημιουργίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης.
Το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου ήταν το μεγάλο λάθος του νέου και ακόμη άπειρου πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Προφανώς επέλεξε να τοποθετήσει κομματικά οφέλη (τη συνοχή του κόμματός του) πάνω από τα ευρύτερα συμφέροντα της χώρας. Με ένα ομιχλώδες ερώτημα –ανάμεσα στο ΝΑΙ και το ΟΧΙ– διακινδύνευσε την πρόκληση ενός νέου διχασμού μεταξύ των δοκιμαζόμενων από την πολυετή οικονομική κρίση Ελλήνων πολιτών. Ευτυχώς, ο επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ διαχειρίστηκε συνετά το συντριπτικό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος (61% – 39% υπέρ του ΟΧΙ). Ακολούθησαν τέσσερις σημαντικές εξελίξεις που συνέβαλαν στην εκτόνωση των παθών: απομάκρυνση Βαρουφάκη, παραίτηση Σαμαρά, σύγκληση συμβουλίου αρχηγών κομμάτων υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλο και συμφωνία των κομμάτων του συνταγματικού τόξου (πλην ΚΚΕ) για μια γρήγορη και αμοιβαία αποδεκτή λύση με τους εταίρους και δανειστές μας, πάντοτε εντός των πλαισίων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Ευρωζώνης. Καίριος θα μπορούσε να αποδειχθεί ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας και σε μια δεύτερη (δυνητική) σύγκληση του συμβουλίου των αρχηγών των κομμάτων. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο σημερινός Ελληνας Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπήρξε στενός συνεργάτης και πνευματικό παιδί του Κωνσταντίνου Καραμανλή και ότι διαθέτει –παρά τις συνταγματικά περιορισμένες αρμοδιότητές του– ένα τεράστιο όπλο καθοριστικής εμβέλειας: την παραίτησή του.
Ο δεύτερος δρόμος –επιστροφή στην παγκόσμια περιφέρεια– είναι δύσκολος, ανηφορικός και γεμάτος παγίδες. Εξυπηρετεί ο δρόμος αυτός μια αγωνιώδη προτροπή για την απομάκρυνση της Ελλάδας από τη θεσμική οικογένεια της Ευρώπης και της Δύσης ευρύτερα. Η ριζοσπαστική αυτή προτροπή, που έχει ως κεντρικό στόχο την επιστροφή στη δραχμή, εκφράζεται από μια άκρως ανομοιογενή συστάδα κομμάτων και προσωπικοτήτων: σημαντικότερη είναι η Αριστερή Πλατφόρμα του κ. Παναγιώτη Λαφαζάνη (μια πράγματι κομμουνιστική συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ), στην οποία μπορούμε να προσθέσουμε προβεβλημένους βουλευτές και υπουργούς του κυβερνητικού σχήματος, όπως, π.χ., τους κυρίους Σκουρλέτη, Στρατούλη και Λαπαβίτσα μεταξύ άλλων. Πέρα από τον καθαρά αριστερό χώρο του ΣΥΡΙΖΑ, συναντάμε στην αντιευρωπαϊκή συμμαχία την αντιευρωπαϊκή κίνηση της ακροδεξιάς Χρυσής Αυγής, που πνέει τα μένεα εναντίον την Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ευρώ (ενώ κορυφαία στελέχη της δικάζονται για σύσταση και συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση). Και ταυτοχρόνως, από την άλλη πλευρά του ιδεολογικού χάρτη, κινείται δυναμικά και εντελώς μόνο του (αλλά με παράλληλα αιτήματα) το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, το οποίο προτείνει ένα συνεχή αγώνα για μια χώρα υπό τον έλεγχο του εργατικού κινήματος και την απελευθέρωση από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό καπιταλιστικών οργανισμών, όπως η Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΝΑΤΟ.
Η «περιφερειοποίηση» της Ελλάδας εκφράζεται με άλλους τρόπους και από το μικρότερο κόμμα-εταίρο του κυβερνητικού σχήματος, τους Ανεξάρτητους Ελληνες. Ο αρχηγός του εν λόγω κόμματος, ο κ. Πάνος Καμμένος, έχει μια τάση εθνικολαϊκιστικής ρητορικής έξαρσης, η οποία δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τις μελλοντικές συμπεριφορές του. Ιδιαίτερη σημασία είχε μια πρόσφατη δήλωσή του, παρόντος του πρωθυπουργού, σε δημόσια εκδήλωση στο Πεντάγωνο, όπου ως υπουργός Αμυνας στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ αναφέρθηκε στον κρίσιμο ρόλο των Ενόπλων Δυνάμεων ως «εγγυητριών της εσωτερικής σταθερότητας» της πατρίδας μας. Πρέπει, βεβαίως, να αναφέρω ότι η ανησυχητική αυτή δήλωση διορθώθηκε αργότερα από τον ίδιο τον υπουργό. Αλλά η πικρή της γεύση διατηρείται έντονη.
Συμπερασματικά, στο σημείο όπου βρισκόμαστε σήμερα, ο κ. Τσίπρας έχει μια λαμπρή ευκαιρία να αφήσει τα ίχνη του σε ένα κομβικό σημείο της νεότερης ελληνικής Ιστορίας. Εάν, κακώς, επιλέξει τον ρόλο του κομματάρχη (με δεδομένη την πολυφωνία στις τάξεις του πολυσυλλεκτικού και πολυφωνικού ΣΥΡΙΖΑ) θα οδηγήσει την Ελλάδα συνειδητά ή ασυνείδητα στα γνωστά πλέον ως Grexit και Graccident. Και έτσι θα αποκόψει τη χώρα μας από τη σταθερά ενοποιούμενη Ευρώπη. Αντιθέτως, εάν συνάψει μια αμοιβαία αποδεκτή συμφωνία με τους δανειστές μας, έχοντας ζητήσει τη στήριξη τον φιλοευρωπαϊκών κομμάτων στο ελληνικό Κοινοβούλιο (Ν.Δ., Ποτάμι και ΠΑΣΟΚ), μπορεί να εξασφαλίσει μια τιμητική θέση στην πολιτική μας Ιστορία, έστω και αν η θητεία του στην ενεργό πολιτική αποδειχθεί βραχύβια. Θα ήταν τραγικό αν η Ελλάδα της μεταπολίτευσης –μετά την πτώση της δικτατορίας– ξαναγύριζε στις δεκαετίες των μεγάλων διχασμών, των παρεμβάσεων ξένων προστατών υπέρ των πελατειακών τους κομμάτων και –ακόμη χειρότερα– στην ανάμειξη των Ενόπλων Δυνάμεων στις πολιτικές μας εξελίξεις. Το σύνθημα «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» πρέπει να θυμίζει πολλά στους Ελληνες που βίωσαν τα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών από το 1967 έως το 1974.
* Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Αθηνών.