Μάταια επικαλεστήκαμε τους αρχαίους μας τις τελευταίες εβδομάδες. Μάταια μνημονεύσαμε τον Σοφοκλή, τον Ευριπίδη και το λίκνο της δημοκρατίας, για να αποτρέψουμε όσα κατέστησαν μοιραία, λόγω και των λαθών μας. Ισως έπρεπε να σκεφτούμε έγκαιρα πως η αρχαία Αθήνα λειτουργούσε ανά τους αιώνες σαν εξαγωγέας της θαυμάσιας επινόησής της, της δημοκρατίας, συγχρόνως, όμως, λειτουργούσε και σαν εξαγωγέας αποικιοκρατικής ωμότητας.
Εμείς, παραδομένοι στην επιπόλαιη εξιδανίκευση, παραβλέπουμε συστηματικά τις γκρίζες περιοχές της αρχαιότητας, σαν τα εγγόνια που διηγούνται αποκλειστικά τις αγαθές στιγμές του παππού. Οι ξένοι, όμως, δεν έχουν τέτοιες εμμονές. Ετσι, στον Θουκυδίδη δεν διαβάζουν μόνο τον Επιτάφιο λόγο του Περικλή. Διαβάζουν και τα κεφάλαια που καταγράφουν όσα ιταμά διέπραξε η Αθήνα εις βάρος των Μηλίων και όσα σκαιά αποφάσισε κατά των «αποστατών» Μυτιληναίων, για να τα αναιρέσει την ύστατη στιγμή. Και ασπάζονται όσα κηρύσσουν εκεί οι κάθε λογής Κλέωνες, συντάσσοντας με λέξεις χάλκινες το Μανιφέστο της Ισχύος, η οποία επαληθεύεται μόνο όταν στραγγαλίζει ό,τι δίκαιο, μόνο όταν ταπεινώνει ό,τι ηθικό.
Ούτε όμορφα λόγια θα σας πούμε –ξεκαθαρίζουν οι Αθηναίοι στους Μηλίους– ούτε σε μακρόσυρτες αγορεύσεις θα προσφύγουμε. Γιατί; Μα επειδή το αποτελεσματικότερο επιχείρημά μας είναι η Δύναμή μας, που δεν χρειάζεται να ξοδεύει λόγια. Επειδή, δηλαδή, γνωρίζουμε, κι εμείς κι εσείς, «ότι δίκαια μεν εν τω ανθρωπείω λόγω από της ίσης ανάγκης κρίνεται, δυνατά δε οι προύχοντες πράσσουσι και οι ασθενείς ξυγχωρούσιν». Στη μετάφραση του Ελευθερίου Βενιζέλου: «Εξίσου γνωρίζομεν και οι δύο, ότι κατά την συζήτησιν των ανθρωπίνων πραγμάτων το επιχείρημα του δικαίου αξίαν έχει, όπου ίση υπάρχει δύναμις προς επιβολήν αυτού, ότι όμως ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει η δύναμίς του και ο ασθενής παραχωρεί ό,τι του επιβάλλει η αδυναμία του».
Και βουνό να είναι το δίκιο σου, αν δεν έχεις τη δύναμη να το επιβάλεις, καταντάει χαλικάκι. Οι Αθηναίοι ξέρουν ότι αδικούν, αλλά αυτή η γνώση δεν αφυπνίζει τη συνείδησή τους. Το συμφέρον κάμπτει τις όποιες ηθικές αρχές τους. Ετσι, πρώτα ειρωνεύονται τους Μηλίους, λέγοντάς τους πως «η άσκησις της δικαιοσύνης και της τιμής συνεπάγεται κινδύνους, κι έπειτα μακελεύουν όσους νησιώτες πέφτουν στα χέρια τους, «παίδας δε και γυναίκας ηνδραπόδισαν».
Στις Βρυξέλλες δεν είχαμε φονικά. Είχαμε «εικονικό πνιγμό» του κ. Τσίπρα, όπως λέει ο «Γκάρντιαν». Είχαμε την «ηθελημένη ταπείνωση της Ελλάδας και την επιβολή ενός καταλόγου φρικαλεοτήτων», όπως λέει το «Σπίγκελ». Είχαμε τη νίκη μιας «καθαρής εκδικητικότητας», κατά Πολ Κρούγκμαν. Ολη η Ελλάδα, Μήλος. Επειδή είχε τη λαθεμένη ιδέα να φέρει πρώτο ένα κόμμα «εκτός πλαισίου». Οταν ο κ. Σόιμπλε, πολύ νωρίς, ελεεινολογούσε τους Ελληνες για την επιλογή τους, ετοίμαζε ήδη τα καυδιανά του δίκρανα. Τέτοια η φιλέκδικη ευρωπαϊκότητά του.