Ακουσα, όπως ίσως κι εσείς, να διατυπώνουν οι εταίροι την ανησυχία τους για την πολιτική σταθερότητα στην Ελλάδα. «Πρέπει να γνωρίζουμε ποιος και με ποια επιμονή θα εφαρμόσει τη συμφωνία», φέρονται ανησυχούντες κάποιοι από τους ηγέτες του Ευρωσυμβουλίου.
Είναι αλήθεια ότι το Σάββατο τα πράγματα ήσαν μπερδεμένα. Κάποιοι, που γνωρίζουν περισσότερα από όσα εμείς, ήσαν ανήσυχοι για τον ίδιο τον πρωθυπουργό: «Πώς θα αντέξει τέτοιο βάρος, τέτοιο δίλημμα», έλεγαν, αφήνοντας ανοιχτό ακόμη και το σενάριο παραίτησης υπό το βάρος των απαιτήσεων.
Πολλοί από τους συμπολίτες μας σκέφτηκαν όπως ο πρωθυπουργός. «Αν μπορούσα, θα έφευγα από τη χώρα», έλεγε αγαπητός φίλος, από εκείνους που είναι ικανοί να ζήσουν παντού, πλην των αυταρχικών καθεστώτων.
Θυμήθηκα βεβαίως το γνωστό ανέκδοτο με τον Εβραίο της Σοβιετικής Ενωσης, που ζητεί διαβατήριο για να φύγει. «Υπάρχουν δύο λόγοι», απαντά στον κρατικό υπάλληλο. «Φοβάμαι μήπως οι κομμουνιστές χάσουν την εξουσία και οι νέοι κυβερνήτες ρίξουν το φταίξιμο στους Εβραίους». «Οι κομμουνιστές δεν πρόκειται να αφήσουν ποτέ την εξουσία», ήρθε η διαβεβαίωση για τη σταθερότητα του σταλινικού καθεστώτος από τον σύντροφο επί των διαβατηρίων. «Αυτός είναι ο δεύτερος λόγος», απάντησε ο αιτών.
Δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα από αυτό που σε διώχνει από τον τόπο σου, όταν εσύ επιλέγεις να χτίσεις σε αυτόν τη ζωή σου. Να φοβάσαι για τη ζωή των άλλων, μαζί και τη δική σου.
Η συμφωνία ήταν μονόδρομος. Τίποτε όμως δεν μας διαβεβαιώνει ότι η έξυπνη εφαρμογή της θα είναι εξίσου μονόδρομος. Δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα δούμε πολιτικούς να ανοηταίνουν.
Τίποτε, άλλωστε, δεν μοιάζει οριστικό και σίγουρο. Πώς θα πετύχουμε το ύψιστο, αυτή τη στιγμή, αγαθό: την επιστροφή της εμπιστοσύνης; Εύκολα θα σκεφτείτε όλοι σας ότι δεν πρέπει να έχει πολλές πιθανότητες το σενάριο της μεταμόρφωσης των πολιτικών στελεχών της πλειοψηφίας. Είναι ποτέ πιθανόν να κινηθούν πάνω στις γραμμές που συμφώνησαν χθες το πρωί; Είναι ειλικρινείς ότι θα εφαρμόσουν όσα ετοιμάζονται να νομοθετήσουν; Είναι ικανοί να κατευθύνουν επιχειρηματίες, κράτος και πολίτες σε μια δημιουργική ανασυγκρότηση της πατρίδας; Οταν ο μέχρι ψες σούπερ διαπραγματευτής δηλώνει, στην πρώτη του συνέντευξη χωρίς τον θώκο του υπουργού Οικονομικών: «Κάθομαι στην κορυφή του κόσμου» (I’m sitting on top of the world, New Statesman, 13/7/2015), τότε όλα μπορούν να συμβούν σε αυτό τον τόπο.
Δεν μπορώ να διαβεβαιώσω κανέναν πραγματικό φίλο ότι μπορεί να σχεδιάσει με εμπιστοσύνη τη ζωή του στην Ελλάδα. Μόλις πριν από λίγες ημέρες, στο δημοψήφισμα, διαπιστώθηκε ότι το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν μπορεί να σκεφτεί στη βάση μήτε του προσωπικού μήτε του κρατικού συμφέροντος. Τι θα κάνει με αυτό ο μοναχικός, πλέον, κ. Τσίπρας;