Τι χώρα!… Χθες, μεσημέρι, την ώρα που μαίνεται η φωτιά στη Σταμάτα, ενώ ακόμη δεν είναι καθαρή η εικόνα της κατάστασης, ραδιοφωνική εκπομπή συνδέεται τηλεφωνικώς με την εκπρόσωπο της Περιφέρειας, που βρίσκεται στον τόπο της πυρκαγιάς. «Να μιλήσουμε τώρα με την κ. Αννα Τσούπρα», την αναγγέλλει με κάποιο δισταγμό στη φωνή ο δημοσιογράφος. Εκείνη τον διορθώνει: «Είμαι η Γιάννα η Τσούπρα» και, ακολούθως, η κ. Τσούπρα λέει πέντε λόγια για την κατάσταση, από τα οποία εμείς οι ακροατές συμπεραίνουμε ότι την κ. Τσούπρα διαπνέει μεν σφοδρός ο αγωνιστικός οίστρος, μάλλον όμως ούτε εκείνη έχει καθαρή εικόνα της κατάστασης. Λέει, όμως, μέσα στον οίστρο της, η κ. Τσούπρα την εξής τέλεια φράση, που η φυσική ποιητικότητά της την κάνει να στέκεται μόνη της με τη μουσική της, ενώ όλοι οι άλλοι ήχοι γύρω της σβήνουν: «Αγωνιάει όλη η Περιφέρεια, να μην καεί ούτ’ ένα δέντρο προσπαθούμε»…
Εγώ συγκινήθηκα. Ολη η παράδοση του δημώδους στίχου, που ο Fauriel κατέγραψε και μας παρέδωσε, ένιωσα να ξεπετάγεται μέσα από τη φωνή της κ. Γιάννας της Τσούπρα! Και, επίσης, σκέφθηκα τι υπέροχο θα ήταν να παρακολουθείς τη σημερινή Ελλάδα μέσα από ένα κόμιξ, αλλά και πόσο φρικτό η πραγματική ζωή σου να είναι παγιδευμένη μέσα στο κόμιξ…
Η αγωνία της κ. Τσούπρα με πηγαίνει, όμως, στον Αλέξη Τσίπρα· διότι οι πυρκαγιές ―ενδημικό φαινόμενο στα περιαστικά δάση της Αθήνας― έχουν την επίδρασή τους στην πολιτική κατάσταση. Θα ακούσετε αρκετούς να υποστηρίζουν ότι οι πυρκαγιές ευνοούν τον Τσίπρα. Οχι, ακριβώς. Οι πυρκαγιές, νομίζω, ενισχύουν στην κοινωνία την ανάγκη της πολιτικής σταθερότητας, την ανάγκη του εύρωστου κράτους ως προς τις πρωταρχικές λειτουργίες του (όπως η εσωτερική ασφάλεια), την ανάγκη, σε τελευταία ανάλυση, να αποφύγουμε την κατάρρευση και το χάος. Αν αυτοί είναι οι σκοποί του πρωθυπουργού Τσίπρα, τότε, ναι, οι πυρκαγιές τον ευνοούν. Ομως, μετά την 13η Ιουλίου, τους σκοπούς του δεν τους γνωρίζει κανείς. Τολμώ να πω και ας μην παρεξηγηθώ ότι δεν τους γνωρίζει ούτε ο ίδιος.
Η αφήγηση στην οποία έχω καταλήξει ―και την οποία, φυσικά, είμαι έτοιμος να αναθεωρήσω εφόσον παρουσιάζονται νέα στοιχεία― θέλει τον Τσίπρα να έχει πιαστεί στα μάγια του κομψευόμενου, φαλακρού τσαρλατάνου και να προσέρχεται στο κρίσιμο συμβούλιο, με την πεποίθηση ότι το Grexit το δικό τους είναι μια μπλόφα όπως και το δημοψήφισμα το δικό μας. Εκεί όμως, διαπιστώνει την αποφασιστικότητα των εταίρων, αλλά και την εφιαλτική πραγματικότητα του Grexit, το οποίο, όπως διαβάσαμε στην «Κ» της περασμένης Κυριακής, ήταν πλήρως μελετημένο από πλευράς Βρυξελλών. Τότε ο Τσίπρας τρομάζει όσο ποτέ άλλοτε στο διάστημα της πρωθυπουργίας του. Συνειδητοποιεί ότι δεν μπορεί να συνδέσει το όνομά του με μια εθνική καταστροφή, την έκταση της οποίας δεν είχε φαντασθεί· και συνθηκολογεί…
Εδώ πρέπει όμως να εστιάσουμε λίγο στο πρόσωπο του πρωθυπουργού μας, δηλαδή να θυμηθούμε τι είδους προσωπικότητα είναι αυτός ο άνθρωπος, ώστε μετά να καταλάβουμε τι του συνέβη κατά τις 17 ώρες του περίφημου συμβουλίου και πώς τον επηρεάζει. Ο Αλέξης Τσίπρας είναι βαθιά αριστερός, έστω και αν ο οπορτουνισμός του και η έλξη προς την εξουσία τον κάνουν ανοικτό και σε άλλες επιρροές. Στο βάθος όμως, είναι ο νέος που πήγε στο Κομμουνιστικό Κόμμα το 1990 όταν ο κομμουνισμός κατέρρεε με πάταγο στην Ευρώπη. Οι φίλοι του, η γυναίκα του, η μόρφωσή του, τα βιβλία του, με λίγα λόγια ο κόσμος του όλος είναι ενός βαθιά αριστερού. (Το συγκεκριμένο είδος είναι τελείως περιθωριακό στον Δυτικό Κόσμο· εδώ στην Ελλάδα, όμως, επιβίωσε προστατευμένο χάρη στις ειδικές συνθήκες της χούντας και της Μεταπολίτευσης). Αυτός είναι ο Τσίπρας στον πυρήνα του και η εξέλιξη της πρωθυπουργίας του έδειξε ότι, παρά το νεαρό της ηλικίας του, η Ευρώπη και ο σύγχρονος κόσμος επιφανειακά μόνον τον άγγιξαν στα χρόνια της ζωής του.
Οταν λοιπόν αυτός ο άνθρωπος που περιγράφω αναγκάζεται υπό το κράτος ανωτέρας βίας να υιοθετήσει ένα Τρίτο Μνημόνιο, κατά πολύ βαρύτερο των προηγουμένων, αυτό που συμβαίνει μέσα του δεν είναι καθόλου απλό και έχει πολλές αναλογίες με το παράδειγμα του βιασμού. Φαντασθείτε, λ. χ., ένα οποιοδήποτε πρόσωπο, το οποίο προκειμένου να αποφύγει φρικτή βία εις βάρος του, υφίσταται έναν βιασμό, χωρίς να αντιδράσει. Επιζεί μεν έχοντας αποφύγει την επιπλέον βία του ξυλοδαρμού, όμως το εσωτερικό τραύμα του βιασμού έχει μόλις ανοίξει. Αν αυτό το υποθετικό πρόσωπο δεν βρει μέσα του ένα τρόπο να εκλογικεύσει αυτό που του συνέβη, αλλά και τη δική του συμπεριφορά, ώστε να αποδεχθεί κάπως το γεγονός, δεν μπορεί να προχωρήσει. Ο εσωτερικός κόσμος του έχει ανατραπεί και πρέπει κάπως να τον ξαναστήσει για να πορευθεί παρακάτω.
Καταφεύγω σε τέτοιους παραλληλισμούς, όχι επειδή επιδιώκω να μειώσω τον πρωθυπουργό της χώρας μου, αλλά επειδή προσπαθώ να καταλάβω τη στροφή του, για να δω κι εγώ ο δόλιος τι θα κάνω με το μέλλον μου, που λέει ο λόγος. Και, μέχρι τώρα, παρατηρώντας μάλιστα την κυβέρνηση των αντιστασιακών-αντιμνημονιακών να χαριεντίζεται πετώντας στα σύννεφα και ανεμίζοντας μαντιλάκια α λα Κατρούγκαλος, ο Τσίπρας μου δίνει την εντύπωση του ανθρώπου που δεν έχει ξεκαθαρίσει τους σκοπούς του. Διευθετεί τα επείγοντα με τρόπο ασαφή ή αμφίσημο, αλλά έχει χάσει την κατεύθυνσή του. Το μόνο που διαισθάνομαι, όταν τον παρακολουθώ, είναι το κίνητρό του να παραμείνει στην εξουσία. Τι θα κάνει; Θα εξαρτηθεί από το πώς θα εκλογικεύσει μέσα του τη συνθηκολόγηση.
Πράγματι, οι εκλογές τον Οκτώβριο είναι η αναπόφευκτη, η μοιραία λύση του πολιτικού προβλήματος, αν ο Τσίπρας είναι ουσιαστικά ένας τελειωμένος πολιτικός μετά τη συνθηκολόγηση. Θα είναι, δε, απολύτως καταστροφικές οι εκλογές για μια οικονομία που παλεύει με τα capital controls. Αντιθέτως, μία κυβέρνηση ειδικού σκοπού υπό τον Τσίπρα θα ήταν η ενδεδειγμένη λύση για τη σωτηρία της χώρας, αφού θα διασφάλιζε το πρωτεύον: αυτό που μάθαμε να λέμε ownership της συμφωνίας. Ομως, η απόσταση ανάμεσα σε μια υπογραφή στο χαρτί και στη γνήσια πεποίθηση είναι αβυσσαλέα…