Στο εύστοχο άρθρο του Γιάννη Παλαιολόγου στην «Κ» της περασμένης εβδομάδος περιγράφεται πώς η διακεκριμένη καθηγήτρια Μηχανολογίας στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο Μίσιγκαν, Αννα Στεφανοπούλου, βρέθηκε –άθελά της– στο επίκεντρο της αποκάλυψης του σκανδάλου της VW. Η δημοσίευση αποσπασμάτων μιας συνέντευξής της σε αμερικανικό έντυπο μεγάλης προβολής είχε ως αποτέλεσμα ορισμένοι στο ελληνικό διαδίκτυο να την ταυτίσουν κακώς με την ερευνητική ομάδα που πράγματι ξεσκέπασε την υπόθεση, ενώ δεν είχε καμιά σχέση. Την παρουσίασαν μάλιστα ως την Ελληνίδα που εκδικήθηκε τη Γερμανία του Σόιμπλε, σε άρθρα γεμάτα εθνικιστικές κορώνες και νύξεις για την ύπαρξη της θείας Δίκης: οι Γερμανοί που θέλουν να μας επιβάλουν το προτεσταντικό τους ήθος πιάστηκαν στα πράσα να διοργανώνουν απατεωνιά τεράστιας κλίμακας από ένα ελληνικό μυαλό που αναγνώρισε τον λάκκο στη φάβα. Το αστείο είναι ότι ακόμα και αν είχε βγει στη δημοσιότητα πως το επίμαχο λογισμικό της αλλοίωσης στη μέτρηση των ρύπων είχε εφευρεθεί από κάποιον Ελληνα που εργαζόταν για τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, θα αισθανόμασταν ακόμα πιο υπερήφανοι. Αρκεί που είναι «δικό μας παιδί, μπαγάσας και ξύπνιος», όπως θα έλεγαν όλοι ξαναμμένοι από χαρά στα social media και τις καφετέριες.
Η ιστορία της περασμένης εβδομάδας δεν αντανακλά μονάχα τον εθνικό μας μύθο ως ένας μικροσκοπικός Δαυίδ που κατατροπώνει τον Γολιάθ, αλλά και κάτι ακόμα: τον νευρωτικό τρόπο με τον οποίον αντλούμε αυτοεκτίμηση από το αστείρευτο κεφάλαιο του δαιμονίου των Ελλήνων της διασποράς.
Από τότε που εισήλθαμε στη σκληρή φάση της οικονομικής ύφεσης, με καταβαραθρωμένη αυτοπεποίθηση, το βλέμμα μας εστίασε πέρα από τα μικρά μας σύνορα. Και εκεί βρήκαμε ένα νέο πάνθεον ηρώων. Επιστήμονες, ερευνητές, επιχειρηματίες, εστιάτορες ενίσχυσαν μια προϋπάρχουσα στερεοτυπική πεποίθηση: παντού υπάρχει ένας επιτυχημένος Ελληνας. Πίσω από κάθε εφεύρεση και ανακάλυψη, εμπορική συμφωνία, οσκαρική ταινία και ό,τι άλλο βάλει ο νους σας. Θυμίζουμε λίγο τον συμπαθή πατέρα της Νία Βαρντάλος στην ταινία Big Greek Fat Wedding, που εξαιτίας της αμορφωσιάς του πίστευε ότι όλες λέξεις της αγγλικής γλώσσας έχουν ελληνικές ρίζες, κάνοντας «δημιουργική ετυμολογία».
Μήπως, αντί να θαμπωνόμαστε τόσο από την πραγματικά αξιοθαύμαστη πορεία των συμπατριωτών μας που τα κατάφεραν, θα έπρεπε να έχουμε ως μέλημα πώς θα φτιάξουμε τη δική μας χώρα για να μην εκδικείται την αριστεία, την ευφυΐα, την επιχειρηματικότητα, την εντιμότητα και την εργατικότητα; Διότι κανένας Ελληνας του εξωτερικού δεν πέτυχε από τύχη αλλά επειδή είχε μάλλον ένα –όσο και αν δεν θέλουμε να το παραδεχθούμε– προτεσταντικό εργασιακό ήθος…