Τα αποτελέσματα μιας έρευνας, της εταιρείας καταναλωτικής και κοινωνικής έρευνας QED, σε ένα δείγμα 500 ατόμων, που τοποθετούνται πολιτικά στην Αριστερά και την Κεντροαριστερά, επανέφερε την Κυριακή η «Κ»: οι 5 στους 10 τάσσονται κατά της ανέγερσης τζαμιού, οι 5 στους 10 επιθυμούν αναγραφή του θρησκεύματος στην ταυτότητα, οι 7 στους 10 λένε όχι στον γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων, οι 5 στους 10 είναι υπέρ της θανατικής ποινής και οι 7 στους 10 δεν θέλουν να καταργηθεί ο θρησκευτικός όρκος στο δικαστήριο.
Το ρεπορτάζ (της Λίνας Γιάνναρου) φιλοξενεί σχόλιο του επίκουρου καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Παναγή Παναγιωτόπουλου: «Ζούμε σε μια από τις πιο συντηρητικές κοινωνίες, με ατομικιστικά χαρακτηριστικά ενός εσωστρεφούς ατομικισμού. Η βασική παρατήρηση είναι ο κομφορμισμός στον τρόπο ζωής, η αποδοχή ενός συγκεκριμένου μοντέλου ζωής που θεωρείται αυτονόητο ότι θα ακολουθηθεί από τις μεγάλες μάζες του πληθυσμού». Για τον κ. Παναγιωτόπουλο, ο κρατισμός είναι σήμερα η ισχυρή μορφή του συντηρητισμού.
Πώς αντιλαμβάνεται ένα ποσοστό των αριστερών και κεντροαριστερών ψηφοφόρων την ένταξή του στον πολιτικό αυτό χώρο; Ποιες είναι οι πεποιθήσεις και οι ελπίδες του; Σε τι βαθμό είναι πρόθυμο να αντιληφθεί και να συμβάλει στις αλλαγές που συντελούνται σε όλο το εύρος της πολιτικής και της κοινωνίας; Αποτελεί μέρος μιας φοβικής Αριστεράς που αποστρέφεται (αν δεν καταδικάζει) τομές και μετασχηματισμούς ή μιας απόκοσμης, εσωστρεφούς, Αριστεράς που κατέχει τη μόνη, αδιαπραγμάτευτη αλήθεια;
Την τελευταία πενταετία της κρίσης, οι σπασμοί της ελληνικής κοινωνίας αποκάλυψαν αδράνειες και στρεβλές, ιδεολογικές, συγκολλήσεις δεκαετιών. Εχει επανειλημμένως επισημανθεί το τερατογενετικό και ιλαροτραγικό αποτέλεσμα της διασταύρωσης των πιο προηγμένων πολιτικών θεσμών, όπως ο κοινοβουλευτισμός και η καθολική ψηφοφορία, με μια κοινωνία διεπόμενη από πατριαρχικές σχέσεις, στάσεις, νοοτροπίες και αξίες. Μια δομή κοινωνίας προνεωτερική, οικογενειοκεντρική, τοπικιστική συντεχνιακή, που βασίζεται σε ιδιοτέλειες, μετάθεση ευθυνών και διαρκή διόγκωση του κρατικού – πελατειακού μηχανισμού.
Η κυβέρνηση της πρώτης φοράς Αριστεράς αντλεί και ανακυκλώνει τα ίδια υλικά, διατηρώντας ένα δαπανηρό, δύσκαμπτο κράτος, αποφεύγοντας αξιοκρατία και κινητικότητα, χαϊδεύοντας τον συντηρητισμό των ψηφοφόρων της.
Οι απαντήσεις (στις σχετικές προφανώς ερωτήσεις) όσων συμμετείχαν στην έρευνα της QED, εστιάζονται σε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα: θρησκεία, συμβίωση, συνύπαρξη. Δεν αφορούν τη φοροκαταιγίδα ούτε το ασφαλιστικό. Αποτελούν κρίσιμες ψηφίδες για τη σύνθεση μιας κοινωνίας ανοιχτής, ανεκτικής, με θετική και ρωμαλέα αντίληψη για την οργάνωση της ζωής. Ο αλτρουισμός που επιδεικνύει μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας στην προσφυγική κρίση, δεν συνδέεται με τη συνύπαρξη με τον «άλλο», δεν πρέπει να συγχέεται με την ανοχή και σε καμία περίπτωση δεν αναιρεί τον συντηρητισμό. Η κοινωνική στενότητα και καχεξία δεν αντιμάχεται την προσφορά ή τον εθελοντισμό. Τίποτα δεν αποκλείει, δηλαδή, κάποιος που είναι υπέρ της θανατικής ποινής ή δεν θέλει να καταργηθεί ο θρησκευτικός όρκος στο δικαστήριο, να βρίσκεται στο πλευρό των προσφύγων.
Οι εκσυγχρονιστικοί μηχανισμοί στην Ελλάδα δεν δούλεψαν συστηματικά και σε βάθος· οι κυβερνήσεις πρόσφεραν ως αντίδωρο στην υστέρηση, κομφορμισμό και πλαστή ευμάρεια, ενισχύοντας παράλληλα, με κάθε τρόπο, τον ελληνοκεντρισμό, κοινό παρονομαστή δεξιών και σοσιαλιστικών κυβερνήσεων.
Στη δεδομένη οικονομική συρρίκνωση επικάθεται το πυκνά υφασμένο στρώμα του συντηρητισμού. Να κρατήσουμε ό,τι μας απέμεινε, στρεβλό, παρωχημένο ή λάθος, να αναδιπλωθούμε για να αντέξουμε. Δυνάμεις ανασταλτικές για οποιαδήποτε «έξοδο», όχι μόνο από την κρίση.