Πριν από αρκετούς μήνες, όταν ακόμη ελπίζαμε ότι με κάποιο τρόπο θα αποφύγουμε τα χειρότερα, πίστευα ότι το 2015 θα έφερνε αύξηση του ΑΕΠ μεγαλύτερη κι από 3%. Επιβεβαιώθηκα, αλλά «από την ανάποδη». Το ΑΕΠ γλίστρησε λιγότερο από την προβλεφθείσα καταστροφή που προκάλεσαν οι διαδοχικές διαπραγματεύσεις. Δυστυχώς, όμως, η απόδειξη γίνεται από την ανάποδη. Εξηγούμαι.
Η μείωση του ΑΕΠ για ολόκληρο το 2015 υπολογίζεται τώρα σε -1,3% (Εθνική Τράπεζα) ή σε -1,5%-2,0% (ΙΟΒΕ). Υπενθυμίζεται ότι οι επίσημες εκτιμήσεις (Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ελληνικό υπουργείο Οικονομικών) αναμένουν μείωση κατά -2,3%.
Υπάρχουν τρεις καλές εξηγήσεις για τη διαφορά. Η πρώτη ενισχύει το επιχείρημα που είχα κατά νου, όταν όλοι οι οργανισμοί έδιναν ανάπτυξη +2,8% για το 2015. Το 2014 συνυπήρξαν δύο ξεχωριστά ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Η κυριότερη είναι ότι η οικονομία είχε μάθει να ζει σε καθεστώς λιτότητας, οι τράπεζες είχαν ξεκινήσει να συντηρούν δανειακώς ό,τι άξιζε να συντηρηθεί και οι καταναλωτές είχαν αρχίσει να ανοίγονται. Είχε, με δύο λόγια, αλλάξει το κλίμα κι όλοι πίστευαν ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα το 2015. Η εξέλιξη αυτή ήταν που ενίσχυσε κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015 την κατανάλωση, συντελώντας αποφασιστικά στην αύξηση του ΑΕΠ με πολύ καλό ρυθμό.
Το δεύτερο στοιχείο συνδέεται με την εκμάθηση των συνθηκών κρίσης, όπως θα μπορούσε να αποκαλέσει κανείς το πόσο σκληροτράχηλοι έγιναν, καταναλωτές κι επιχειρήσεις, έναντι της συγγνωστής τρέλας που διαπερνά τα πολιτικά πράγματα της χώρας, σχεδόν ανά εξάμηνο.
Πράγματι, πρώτα οι επιχειρήσεις και παραλλήλως τα νοικοκυριά, βλέποντας την ανόητη κρίση που ζήτησε κι έλαβε η πλειοψηφία του εκλογικού σώματος διά χειρός «Τσίπρα+Βαρουφάκη», πήραν τα μέτρα τους. Σήκωσαν έναν πακτωλό κεφαλαίων, έδιωξαν ό,τι πρόλαβαν στο εξωτερικό και δαπάνησαν σε μεσοπρόθεσμα αγαθά όσο πιο γρήγορα μπορούσαν, προσπαθώντας να αποφύγουν τα χειρότερα που έβλεπαν με σαφήνεια πως θα έρθουν.
Ο τρίτος ανοδικός παράγοντας ήταν βεβαίως ο τουρισμός, που πήγε καλύτερα από το αναμενόμενο και ήταν αυτός που με είχε ωθήσει να περιμένω κάτι καλύτερο κι από +3% για το 2015.
Δυστυχώς, όμως, ο περιορισμός της κατολίσθησης το 2014 και μέχρι το πρώτο μισό του έτους, δεν αποτελεί προϋπόθεση ότι η προβλεπόμενη ζημιά για το 2016 (μείωση ΑΕΠ κατά -1,2%) δεν θα διευρυνθεί. Η παραμικρή απροσεξία και, κυρίως, μια νέα πολιτική κρίση, μπορεί να διευρύνει την καταστροφή.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη κι όταν η συγκυρία θα γυρίσει προς το καλύτερο, στο δεύτερο μισό του 2016, η χώρα θα προσμετρά 8 χρόνια ύφεσης έναντι ενός έτους ανάκαμψης. Από αυτά, μόνον τα τέσσερα και κάτι βρεθήκαμε πραγματικά σε συνθήκες πλήρους εφαρμογής των μνημονιακών πολιτικών. Η ανάλυση δική σας!