Η ιστορία του Ζυλιέν είναι λίγο ως πολύ γνωστή. Γνώρισε μεγάλη δημοσιότητα με τα αποτελέσματα των Πανελλαδικών εξετάσεων: προέρχεται από κάποια χώρα της Αφρικής, δεν την κατονομάζει, ούτε και το πλήρες ονοματεπώνυμό του για λόγους ασφαλείας. Σε ηλικία 16 ετών, το 2011, άφησε το σπίτι του εξαιτίας ενός αιματηρού εμφύλιου πολέμου. Μετά από ένα πολύ επικίνδυνο ταξίδι, συνελήφθη στην Ορεστιάδα, κλείστηκε στη φυλακή για τρεις μήνες, αφέθηκε ελεύθερος και περιπλανήθηκε στους δρόμους της Αθήνας (στα παγκάκια της πλατείας Αμερικής, μέχρι να μάθει για τα συσσίτια έτρωγε ψωμί από τα σκουπίδια), συνελήφθη ξανά και στάλθηκε στο Κέντρο Προστασίας Ανηλίκων Προσφύγων της Κόνιτσας. Εκεί ζήτησε να μάθει ελληνικά και έγινε δεκτός στο Επαγγελματικό Λύκειο της περιοχής. Τρία χρόνια αργότερα, τον περασμένο Ιούνιο, μπήκε πρώτος στο ΤΕΙ (τώρα ΑΕΙ) Ηλεκτρολόγων Μηχανικών Πειραιά με 18.500 μόρια. Τα στοιχεία αντλούμε από την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξή του στην Κατερίνα Μπακογιάννη στο περιοδικό «Κ» της περασμένης Κυριακής.
Εικόνες από το οδοιπορικό του: «Στον δρόμο συνάντησα και παιδιά από το Πακιστάν και τη Συρία. Δεν περπατήσαμε όμως μαζί, δεν με ήθελαν, ίσως επειδή ήμουν από την Αφρική. Αλλά τους ακολούθησα κρυφά από πίσω. Ολο το βράδυ μέχρι το άλλο μεσημέρι μέσα στο χιόνι (…) Φορούσα παπούτσια αφρικανικά, με τρύπες, για τη ζέστη. Αλλά τα κατάφερα. Πέρασα από το ποτάμι (τον Εβρο), είδα ανθρώπους να πνίγονται.
Είδα άλλους να έχουν πεθάνει από το κρύο στο δάσος. Ποιος θέλει να πεθάνει σ’ ένα δάσος;».
Ο Σπύρος Δήμος γεννήθηκε το 1916 στον Μέγα Λάκκο των Σαραντάπορων της Καρδίτσας. Κόντευε να απολυθεί από τον στρατό αλλά, καθώς ο πόλεμος πλησίαζε, παρέμεινε στη μονάδα του που κρατούσε την αμυντική «Γραμμή Μεταξά» στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, στο οχυρό Νυμφαίας.
Θυμάται από τον Απρίλιο του 1941: «…Εγώ ήμουν σε ένα λόχο, σε ένα ύψωμα. Ηρθαν, μας χτύπησαν (…) Μας λέει ο διοικητής μας: Παιδιά, δεν έχει ελπίδα τίποτα. Θα παραδοθούμε (…) Ακολούθησε έλεγχος εξονυχιστικός μην έχουμε καμιά χειροβομβίδα. Μας πήραν από εκεί και μας πήγαν στην Ξάνθη με τα πόδια, μπροστά εμείς και πίσω μας αυτοί με όπλα και μας κράτησαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων. Την ημέρα, μόλις χάραζε, πηγαίναμε για δουλειά. Δουλειά… Πείνα; Δεν λέγεται. Δεν μας έδιναν καθόλου να φάμε. Το πρωί έρχονταν χαράματα ένας Γερμανός με το πιστόλι να τσακιστούμε γρήγορα και άμα αργούσαμε πυροβολούσε. Το βράδυ μάς έδινε ο Δήμος της Ξάνθης από ένα κομμάτι ψωμί. Πέταγαν κομμάτια για να πάρουμε όλοι από τόσο δα, να ζήσουμε. Οι Γερμανοί, όμως, τίποτα συσσίτιο. Μόνο δουλειά. Σε διάφορες μεριές, σε δρόμους, σε γέφυρες. Καρότσι, αμμοχάλικα, ό,τι ήθελαν αυτοί (…) Στην τσέπη μας δεν είχαμε τίποτα, δεκάρα. Ψείρα όμως να δεις… Γίναμε σκελετοί από την πείνα και την ψείρα. Δεν μας γνώριζαν οι δικοί μας». Η μαρτυρία από «Αφιέρωμα στην 28η Οκτωβρίου 1940: Αφηγήσεις από τον πόλεμο του ’40» («Ελευθεροτυπία», 25/10/2008).
Πείνα, πορείες, βίαιες μεταναστεύσεις, οδυνηρές μετατοπίσεις ζωής. Διαρκείς στον κύκλο της Ιστορίας και της ανθρωπότητας. Οι φωτογραφίες με τους χιλιάδες πρόσφυγες να διασχίζουν σε μια σιωπηλή πομπή μια μάλλον αφιλόξενη Ευρώπη υπάρχουν παντού.
Οσοι τo 1940 είχαν την ηλικία του Ζυλιέν, πώς έζησαν στη συνέχεια; Ο Σπ. Δήμος αποδεσμεύτηκε ποτέ από τις μνήμες του; Πώς μετασχημάτισε –και αν– τα τραύματά του, τι κληροδότησε στα παιδιά του; Οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες που προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα σε άθλιες συνθήκες, τι κόσμο θα συνδιαμορφώσουν; Θα κυριαρχήσει το τραύμα ή η επούλωσή του, όπως, υποθέτουμε, στον πρόσφυγα από την Αφρική; Θα κυριαρχήσει η οργή ή η συνύπαρξη;