Η Συνθήκη του Σένγκεν υπεγράφη τον Ιούνιο του 1985 ανάμεσα σε πέντε κράτη, στην κωμόπολη Σένγκεν του Λουξεμβούργου, και είχε ως στόχο «την προοδευτική κατάργηση των ελέγχων στα κοινά σύνορα, την καθιέρωση της ελεύθερης κυκλοφορίας για όλα τα πρόσωπα, υπηκόους των κρατών που υπέγραψαν τη Συμφωνία». Χθες, οι υπουργοί Εσωτερικών και Δικαιοσύνης των 28 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης συμφώνησαν σε ενίσχυση των ελέγχων, και σε Ευρωπαίους πολίτες, στα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε., ενώ παράλληλα ζητούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει έως το τέλος του έτους αναθεώρηση της Συνθήκης Σένγκεν.
Στα τριάντα χρόνια που μεσολάβησαν από το 1985 μέχρι σήμερα, μία από τις σημαντικότερες κατακτήσεις, που διαμορφώνουν τη σχέση μας με τον κόσμο, η απρόσκοπτη μετακίνηση εντός της Ε.Ε., τίθεται σε αμφισβήτηση. Για την ακρίβεια, «αναθεωρείται» μέχρι, ενδεχομένως, την ακύρωσή της. Η τρομοκρατία επιβάλλει τους κανόνες της. Η Δύση αναμετριέται με τις αδράνειες και τα λάθη της, με δικαιολογημένο φόβο, φρίκη και αμηχανία. Η νέα περίοδος που ξεκίνησε για την Ευρώπη την προηγούμενη Παρασκευή, με το αιματοκύλισμα στο Παρίσι, δεν θα τελειώσει σύντομα. Η χθεσινή επίθεση από τζιχαντιστές στο Μάλι και η ομηρία δεκάδων ανθρώπων σε πολυτελές ξενοδοχείο διευρύνουν την εικόνα του πολέμου. Ο Γάλλος πρόεδρος δεν χρησιμοποίησε εν θερμώ τη φράση «είμαστε σε πόλεμο», στις πρώτες δηλώσεις του μετά τα γεγονότα της Παρασκευής. Ωστόσο ο εχθρός δεν είναι μόνον απέναντι, αλλά και ανάμεσά μας, χαμένος μέσα στο πλήθος· δεν τον αναγνωρίζουμε γιατί δεν φοράει στολή με διακριτικά. Αφαιρεί ζωές και ελευθερία, υπαγορεύει κοινωνικούς περιορισμούς, πολιτικές θέσεις. Οσο και να δηλώνουμε ότι η καθημερινότητα είναι πιο ισχυρή, τα πλήγματα τη μεταβάλλουν. Κάθε μετακίνηση, εντός ή εκτός συνόρων, φέρει το σπέρμα της αμφιβολίας.
Στένεψε απότομα ο κόσμος, μίκρυνε δύσμορφα και η Ελλάδα βρίσκεται σε ακόμη πιο αδύναμη θέση, καθώς κινδυνεύει να απομονωθεί με εγκλωβισμένους πρόσφυγες στα εδάφη της. Οι συμμαχίες και η συνοχή ακούγονται λυτρωτικά στα αυτιά μας, αλλά είναι διαδικασίες περίπλοκες και απαιτούν τεκτονικές αλλαγές και μετατοπίσεις εκ μέρους των κρατών. Εν τω μεταξύ, ο εχθρός έχει με το μέρος του το χειρότερο όπλο: είναι απρόβλεπτος.