Το αρχαιότερο κόμμα στον κόσμο είναι των Συντηρητικών στη Βρετανία. Με διαφορετικές μορφές κατά καιρούς, πάντα όμως με ευδιάκριτη τη συνέχεια με το παρελθόν του, το κόμμα αυτό υπάρχει εδώ και περισσότερο από διακόσια χρόνια. Εχει σημασία ότι το πρώτο αρχηγείο του, από το 1832 έως το 1868, όταν απέκτησε πια κτίριο για να στεγάσει τα κεντρικά γραφεία του, ήταν σε μία λέσχη – ένα gentlemen’s club όπως το λένε εκεί. Κάποιοι ίσως το έχετε ακουστά, καθώς υπάρχει ακόμη και είναι το Carlton, που σήμερα στεγάζεται σε λαμπρό ιδιόκτητο κτίριο στην Pall Mall. Μάλιστα, τη συγκεκριμένη λέσχη ίδρυσαν οι τότε παράγοντες των Συντηρητικών, με επικεφαλής τον μαρκήσιο Σόλσμπερι, με τον σκοπό ακριβώς να έχουν έναν ελεγχόμενο χώρο όπου θα συζητούν τα οργανωτικά θέματα του κόμματος.
Οι Συντηρητικοί επέζησαν όλα αυτά τα χρόνια, ακριβώς επειδή προσαρμόσθηκαν στις ανάγκες των καιρών και οργανώθηκαν. Εξελίχθηκαν σε ένα πρωτοποριακό κόμμα ως προς την οργάνωσή του, ανοικτό στις καινοτομίες της εποχής του παρά τον συντηρητικό χαρακτήρα του. Ησαν, λ.χ., οι πρώτοι που εισήγαγαν ως μέσο επικοινωνίας τα φυλλάδια, προκειμένου να εκλαϊκεύουν τις πολιτικές τους και να τις μεταδίδουν στους ψηφοφόρους. Επίσης, αν δεν κάνω λάθος, πρέπει να ήσαν και οι πρώτοι που ίδρυσαν ερευνητικό ινστιτούτο και για την ανάλυση και την παραγωγή πολιτικής. Οτι ξεκίνησαν όμως από μια «λέσχη κυρίων» δεν είναι μια απλή βρετανική ιδιορρυθμία ή, αν προτιμάτε, μια γραφικότητα. Η αρχική μορφή που πήρε το κόμμα οφείλεται στις ιδέες των ανθρώπων που ανήκαν σε αυτό και, αν εμμένω στο γεγονός αυτό, είναι επειδή μας βοηθά να διαπιστώσουμε τη μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα δεξιά και τα αριστερά κόμματα.
Οι διαφορές στην οργάνωση και τη δομή ανάμεσα στα δύο είδη κομμάτων αντανακλούν τις διαφορές των ιδεολογιών. Η σύγχρονη Δεξιά προέρχεται από τη σύνθεση των κλασικών συντηρητικών αντιλήψεων με πλευρές του φιλελευθερισμού και ανάγεται στα γραπτά και στις ομιλίες του Εντμουντ Μπερκ, ο οποίος, σημειωτέον, δεν ήταν Tory αλλά Whig (οι φιλελεύθεροι των αρχών του 19ου αιώνα). Το ιστορικό γεγονός που προκάλεσε τη συγκεκριμένη ιδεολογική σύνθεση ήταν η αντίδραση των Βρετανών στη Γαλλική Επανάσταση. Τη φρίκη και τις υπερβολές της βίαιης ανατροπής του παλαιού καθεστώτος στη Γαλλία (ancien regime) ο Μπερκ αντιπαρέβαλε με τη λεγόμενη Ενδοξη Επανάσταση του 1688, όταν οι Αγγλοι έδιωξαν τον βασιλέα Ιάκωβο Β΄ και τον αντικατέστησαν με τον Γουλιέλμο της Οράγγης, στον οποίο επέβαλαν τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων (Bill of Rights), δηλαδή το συνταγματικό πλαίσιο του πολιτεύματός τους.
Εκτοτε, ο προσανατολισμός των δεξιών/συντηρητικών κομμάτων στον σημερινό κόσμο (εννοώ στη Δύση βέβαια) δεν άλλαξε καθόλου ως προς την ουσία του, όσο και αν άλλαξε ο κόσμος εν τω μεταξύ. Θα τον συνόψιζα, δε, ως εξής: βελτιώνουμε ό,τι πρέπει προκειμένου να συντηρήσουμε ό,τι αξίζει και, προπαντός, αποστρεφόμαστε τις βίαιες ανατροπές – αυτές που λατρεύει και ονειρεύεται η Αριστερά.
Αυτή η προσέγγιση στην πολιτική δεν γίνεται να αποκρυσταλλωθεί σε μια «αεροστεγή» θεωρία, ούτε αποτυπώνεται σε συγκεκριμένους ιδεολογικούς κανόνες. Δεν διαθέτει τελεολογικό προσανατολισμό, ούτε εμπιστεύεται μεθόδους κοινωνικής μηχανικής. Ο δεξιός δεν τρέφει αυταπάτες για την ανθρώπινη φύση και τις κτηνώδεις, σκοτεινές πλευρές της και, ενώ αντιλαμβάνεται την αξία του ρασιοναλισμού, συγχρόνως αντιλαμβάνεται και το πεπερασμένο των ορίων του ορθού λόγου. Γι’ αυτό και η έννοια του κόμματος στους δεξιούς δεν είχε ποτέ την ιερότητα που έχει στους αριστερούς, οι οποίοι βλέπουν στο κόμμα την αντανάκλαση της τέλειας θεωρίας που εξηγεί πλήρως τη ζωή και τον κόσμο. Για τους δεξιούς το κόμμα είναι μια λέσχη, όπως ήταν για τους ιδρυτές του Carlton Club.
Το να είσαι δεξιός, επομένως, είναι περισσότερο μια αντίληψη για τα πράγματα η οποία εκφράζεται διαφορετικά σε κάθε περίσταση με την ανάλογη εξισορρόπηση συντηρητισμού, φιλελευθερισμού, ενίοτε και ριζοσπαστισμού. (Ο Τσώρτσιλ είναι ίσως το καλύτερο παράδειγμα αυτής της εξισορρόπησης των ιδεολογικών τάσεων της Δεξιάς, καθώς και των αναπόφευκτων αντιφάσεών της.) Και ακριβώς επειδή ο σύγχρονος συντηρητισμός –πείτε το «Δεξιά», αν θέλετε– έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, τα κόμματα που τον εκφράζουν χτίζονται επάνω στις προσωπικές σχέσεις οι οποίες βαραίνουν εξίσου με τις πολιτικές, αν όχι περισσότερο. Γι’ αυτό και οι Συντηρητικοί επί 34 χρόνια βολεύτηκαν με αρχηγείο τους μια λέσχη.
Φυσικά, οι καιροί άλλαξαν. Παντού στον δυτικό κόσμο, η κρίση του κοινοβουλευτισμού κάνει τα δεξιά κόμματα να προσπαθούν εναγωνίως να ανοιχτούν στην κοινωνία. Στον πυρήνα του, όμως, ένα δεξιό κόμμα παραμένει πάντα μια ομάδα των 100, 1.000 ή 10.000 ανθρώπων, που αποφασίζουν δημοκρατικά μεταξύ τους (με συνέδριο λ.χ.) τι είναι καλό για τη χώρα τους και το προτείνουν στον κόσμο, ζητώντας την υποστήριξή του. Αυτό η Ν.Δ. δεν είχε την αυτοπεποίθηση να το κάνει, όταν έφθασε η ώρα να αλλάξει αρχηγό και, προφανώς, πολιτική.
Επόμενο ήταν, διότι η Ν.Δ. έχει πάψει να είναι Δεξιά. Ενα ΠΑΣΟΚ γαλάζιας απόχρωσης είναι, στο οποίο επικρατούν κάτι ψιλοσοσιαλίζοντες κρατιστές οι οποίοι ντρέπονται να αυτοπροσδιορίζονται ως δεξιοί (δικαίως, εδώ που τα λέμε…) και οι οποίοι δεν μπορούν να σκεφθούν λίγο πιο έξω από τη χρεοκοπημένη Ελλάδα της Μεταπολίτευσης και τον εθνολαϊκισμό της ωριμότητάς της. Γι’ αυτό και πέρασαν την ευθύνη της επιλογής στον κόσμο, με την ανοικτή διαδικασία τού «ψηφίζετε αρχηγό με τρία ευρώ». Επεισαν ένα μέρος του κόσμου ότι αξίζει τον κόπο να μετάσχει στην ψηφοφορία, επειδή αυτό που επρόκειτο να κριθεί στις 22 Νοεμβρίου αφορούσε το μέλλον της χώρας. Η διαχείριση του φιάσκου της περασμένης Κυριακής ανέδειξε τη γενική ανευθυνότητα της Ν.Δ. και την αδυναμία της να συλλάβει το μέγεθος του πολιτικού προβλήματός της. Απεδείχθη ότι δεν εννοούσαν τίποτε από αυτά. Από αμηχανία και μιμητισμό κατέφυγαν στην ανοικτή ψηφοφορία και τίποτε περισσότερο. Η Ν.Δ. δεν είναι πια δεξιό κόμμα…