Στην ατζέντα που επικαλέστηκε ο πρωθυπουργός για να ζητήσει τη σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών ήταν και το προσφυγικό πρόβλημα, που όντως αποτελεί εθνικό θέμα. Οχι μόνο γιατί ο κίνδυνος του εγκλωβισμού πολλών χιλιάδων προσφύγων στην Ελλάδα είναι μεγάλος, αλλά και γιατί οι κλυδωνισμοί που προκαλεί σε ολόκληρη την Ευρώπη κυοφορούν εξελίξεις με σοβαρές συνέπειες για τη χώρα μας. Μέχρι και για επικείμενη αναστολή της ισχύος της Συμφωνίας Σένγκεν για την Ελλάδα ακούστηκε πριν από τη συνάντηση ότι ήθελε να ενημερώσει τους πολιτικούς αρχηγούς ο Αλ. Τσίπρας, ο οποίος έκρινε σκόπιμο να επαναλάβει ότι τα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης βρίσκονται εδώ.
Αυτά την Παρασκευή, πριν δηλαδή από την πραγματοποίηση της σύσκεψης των Αλ. Τσίπρα, Γ. Πλακιωτάκη, Φ. Γεννηματά, Στ. Θεοδωράκη, Β. Λεβέντη, υπό την προεδρία του Πρ. Παυλόπουλου (η αναφορά των ονομάτων έχει τη σημασία της…), και άρα χωρίς να έχει διαπιστωθεί αν τα παραπάνω είχαν την παραμικρή βάση. Το βέβαιο είναι ότι το άμεσο διεθνές περιβάλλον είναι πλέον εξαιρετικά ρευστό, και κυριολεκτικά δεν ξέρουμε τι μας ξημερώνει ως χώρα και ως κοινωνία. Τα γεγονότα των τελευταίων 20 ημερών μιλούν μόνα τους, και απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στις πράξεις και στα λόγια από την κυβέρνηση. Ιδίως από τον πρωθυπουργό, τους υπουργούς Εξωτερικών και Αμυνας και τον αναπληρωτή υπουργό Προστασίας του Πολίτη. Η μπουρδολογία του λαϊκισμού έχει παύσει προ καιρού να είναι ανέξοδη.
Τούτων λεχθέντων περί του άμεσου διεθνούς περιβάλλοντος, είναι φανερό ότι η τυχοδιωκτική ενέργεια της Αγκυρας να καταρρίψει το ρωσικό μαχητικό δεν βρήκε τη συμπαράσταση που προσδοκούσε από τη Δύση ο Ταγίπ Ερντογάν. Δεν την καταδίκασαν μεν οι μεγάλες νατοϊκές δυνάμεις (ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία, Γερμανία), αλλά δεν του είπαν και «μπράβο», ενώ πληροφορίες αναφέρουν ότι παρασκηνιακά εξέφρασαν την έντονη δυσαρέσκειά τους. Και πώς να συμπεριφερθούν διαφορετικά άλλωστε, όταν με την τουρκική «προβοκάτσια» παραλίγο να τιναχθεί στον αέρα η προσπάθεια κοινής αντιμετώπισης του ISIS, που τώρα αποτελεί πρωταρχικό στόχο της Δύσης.
Η έντονη δυσαρέσκεια έως και οργή των συμμάχων της Δύσης ανάγκασαν τον πρόεδρο της Τουρκίας να αποδυθεί αμέσως σε μία προσπάθεια εκτόνωσης της κρίσης. Αγνωστο μέχρι πού θα φτάσει η Αγκυρα για να μειωθεί η ένταση στις ρωσοτουρκικές σχέσεις, αλλά και ο Βλ. Πούτιν θα κινηθεί πολύ προσεκτικά. Οι όποιες αντιδράσεις του θα είναι απέναντι στην Τουρκία και μέχρις ενός βαθμού. Η πολιτική του στη Συρία και η προσέγγισή του με τις δυτικές χώρες για κοινή αντιμετώπιση του ISIS έχει και άλλον στόχο. Την εκτόνωση της πίεσης που ασκείται στη Ρωσία στο μέτωπο της Ουκρανίας, ώστε να βγάλει τη χώρα του από την απομόνωση. Στη θερμή, λοιπόν, «προβοκάτσια» της Τουρκίας, η δική του θερμή απάντηση μπορεί να φτάσει ώς την εξόντωση των Τουρκομάνων ανταρτών στη Συρία, που δρουν υπό την προστασία της Τουρκίας.
Οχι παραπέρα, με εξαίρεση βέβαια οικονομικά μέτρα.
Από την άλλη πλευρά, τα τρομοκρατικά χτυπήματα του ISIS στη Γαλλία και αλλού φαίνεται να πετυχαίνουν προς το παρόν την ευρύτερη στρατηγική του. Εκτός από την εκατόμβη των αθώων θυμάτων που προκαλούν, έχουν ενσπείρει τον φόβο, έχουν αποσυντονίσει την καθημερινότητα στην Ευρώπη, με βαριές κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές συνέπειες. Αν προσθέσουμε τις επιθέσεις και σε μουσουλμανικές χώρες (στην Τυνησία η πιο πρόσφατη), είναι σαφές ότι επιχειρείται ο διαχωρισμός δύο κόσμων, του μουσουλμανικού και του χριστιανικού. Για παράδειγμα, ποιος δυτικός θα πάει για διακοπές σε ισλαμική χώρα στο ορατό μέλλον; Αρα εκ των πραγμάτων θα περιοριστούν οι δυτικοί στον δικό τους κόσμο, τον οποίο φροντίζουν ήδη να τον καταστήσουν φρούριο, και οι μουσουλμάνοι στον δικό τους, με το ISIS να προσδοκά ότι ένα μέρος του θα συσπειρωθεί γύρω του.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον καλείται τώρα η Ελλάδα να ζήσει, και δεν θα είναι εύκολη υπόθεση. Η σημερινή ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής για το προσφυγικό και τις σχέσεις με την Τουρκία ίσως καταλήξει σε αποφάσεις που θα είναι πολύ δύσκολο να «καταπιούμε» για γνωστούς λόγους. Οι χειρισμοί απαιτούν μεγάλη δεξιότητα όταν ο γείτονας είναι απρόβλεπτος και αδίστακτος, οι προσφυγικές μάζες μάς κατακλύζουν, η χώρα σε πλήρη αδυναμία και η ανήσυχη Ευρώπη δεν δέχεται «όχι». Τουλάχιστον ας εξασφαλίσουμε κάποιες εγγυήσεις, πριν από την τριμερή Ελλάδας-Τουρκίας-Γερμανίας.