Το φιάσκο της εκλογής προέδρου της Ν.Δ. συμπύκνωσε ό,τι είναι σαθρό στην ελληνική πολιτική σκηνή: την προχειρότητα, την προτίμηση «φίλων» έναντι αυτών που θα μπορούσαν να κάνουν τη δουλειά αποτελεσματικά, την απουσία σχεδιασμού παρά το γεγονός ότι υπήρχε χρόνος, την τεχνική και οργανωτική ανεπάρκεια, και την αδυναμία διαχείρισης της κρίσης σε πραγματικό χρόνο. Το φιάσκο αυτό απέδειξε επίσης ότι οι πολιτικοί μας δεν είναι ικανοί να αλλάξουν τις καταστροφικές τους συνήθειες ή δεν ενδιαφέρονται να τις αλλάξουν, ακόμη και εάν βρεθούν αντιμέτωποι με το φάσμα της αποτυχίας. Δεν υπάρχει πια κάτι που να πιέσει τους πολιτικούς να κάνουν σωστές επιλογές. Μιας και δεν αξιολογούνται για τα αποτελέσματα που θα επιτύχουν (π.χ., μια καλή εκλογική διαδικασία για την ΚΕΦΕ της Ν.Δ., η βελτίωση των δεικτών απόδοσης των νοσοκομείων για τον υπ. Υγείας), ο κάθε πολιτικός ηγέτης διαλέγει να βολέψει τους φίλους του και να εδραιώσει την ισχύ του. Η έλλειψη ενδιαφέροντος για το πώς πολιτικές, αποφάσεις και επιλογές προσώπων θα επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα είναι ίσως η πιο επικίνδυνη ένδειξη επερχόμενης κατάρρευσης. Η αδυναμία των κομματικών μηχανισμών και των κυβερνήσεων να θωρακιστούν από τα ίδια τους τα μέλη, αποπέμποντας άμεσα όσους τους εκθέτουν, η αδιαφορία του Τύπου και των ΜΜΕ σε τέτοια ολισθήματα, και η ανοχή των πολιτών σε ατοπήματα, νεποτισμό και ανικανότητα συμπληρώνουν μιαν εξαιρετικά ανησυχητική εικόνα.
Το πρόβλημα αυτό έχει, σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό, και η κυβέρνηση. Η αποπομπή ικανότατων στελεχών όπως του κ. Δημητριάδη του ΟΑΣΑ ή του κ. Σταυρόπουλου της ΕΛ.ΑΣ., και η επιλογή ανθρώπων χωρίς προϋπηρεσία, γνώση και διαχειριστική ικανότητα για καίριες θέσεις, σημαίνει ότι οι υπουργοί δεν ενδιαφέρονται για το τι θα γίνει στους οργανισμούς που εποπτεύουν, αρκεί να ικανοποιήσουν την κομματική και προσωπική τους πελατεία.
Ο πολιτικός κόσμος αλλά και τα ΜΜΕ φαίνεται να εντείνουν ακόμη περισσότερο το πρόβλημα, αποδεχόμενοι τον παράλογο διαχωρισμό μεταξύ της «πολιτικής» και της ικανότητας να παράγεται αποτέλεσμα.
Απομονώνουμε την αποτίμηση των πολιτικών από το έργο τους. Τόσο αναφορικά με τις πολιτικές της κυβέρνησης όσο και με την αξιολόγηση των υποψηφίων αρχηγών της Ν.Δ., ελάχιστος χρόνος έχει δαπανηθεί στη συζήτηση του τι ακριβώς έχει επιτύχει ο κάθε πολιτικός από θέση ευθύνης. Αντί να κοιτάμε το έργο, κοιτάμε το προφίλ, το ονοματεπώνυμο, την ηλικία, και αναλισκόμαστε σε αναλύσεις «πολιτικών συσχετισμών» και γενικοτήτων.
Η επιθυμία στη Ν.Δ. να βρεθεί ηγέτης με επικοινωνιακούς και υφολογικούς, αντί για ουσιαστικούς όρους, θα καταστρέψει, εν τέλει, ό,τι έχει μείνει από αυτό το πάλαι ποτέ σημαντικό κόμμα. Οσο για τον ΣΥΡΙΖΑ, η έλλειψη εκσυγχρονιστικής ομάδας με διάθεση (έστω και εντός ιδεοληπτικών αντιλήψεων) να βελτιώσει τη Δημόσια Διοίκηση, η αδιαφορία για τους δείκτες προόδου και η παταγώδης διαχειριστική αδυναμία και έλλειψη ικανού προσωπικού σημαίνει ότι δεν θα μπορέσει να αντεπεξέλθει στις τεράστιες διαχειριστικές υποχρεώσεις που έχει αναλάβει. Ετσι, το κόμμα της σημερινής κυβέρνησης διανύει τις τελευταίες του εβδομάδες. Δεν θα είναι η ισχνή του μειοψηφία που θα το αποτελειώσει: Είναι η εκκωφαντική έλλειψη ικανού στελεχικού δυναμικού και η αδιαφορία για την παραγωγή και την αξιολόγηση του κυβερνητικού έργου.
Τα πράγματα πλέον είναι εξαιρετικά σοβαρά. Συντόμως, θα πρέπει να βρεθεί καινούργιο πολιτικό δυναμικό, μιας και κάποιας μορφής ατύχημα θα συμβεί, κατά πάσα πιθανότητα εντός των επομένων μηνών. Τα όποια δεκανίκια μπορέσει να βρει η κυβέρνηση για να περάσει τους αναγκαίους νόμους δεν θα επαρκέσουν για πολύ, διότι σύντομα οι αστοχίες των πολιτικών και, κυρίως, τα προβλήματα διαχείρισης και λειτουργίας του κράτους θα φανούν. Οι ελπίδες του κ. Τσακαλώτου για ξαφνική «εκτίναξη συσσωρευμένης ζήτησης» είναι απίθανο να βγουν αληθινές σε τέτοιο αναξιοκρατικό και αναποτελεσματικό περιβάλλον.
Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προετοιμαζόμαστε για το τι έρχεται. Πρέπει να εντείνουμε το ενδιαφέρον μας για μια πιο ουσιαστική αξιολόγηση, διότι σύντομα θα επιζητήσουμε όχι μόνο νέους αρχηγούς κομμάτων, αλλά και πολιτική και πολιτειακή ηγεσία να μας βοηθήσει σε εξαιρετικά κρίσιμες και λεπτές συνθήκες. Ας πάρουμε, λοιπόν, τη γύμνια της σημερινής πολιτικής σκηνής ως ευκαιρία, αναζητώντας τόσο τρόπους να αξιολογούμε όσους μας άρχουν, όσο και κριτήρια για όσους θα γεμίσουν το κενό που σύντομα θα ανοίξει.
* Ο Μ. Γ. Ιακωβίδης κατέχει την Εδρα Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας Sir Donald Gordon στο London Business School, και είναι Visiting Scholar στη New York Fed.