Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το λεγόμενο «τάισμα της βρύσης» σε χωριά της Κεντρικής Ελλάδας. Σύμφωνα με το έθιμο, που δεν γνωρίζω σε ποιο βαθμό τηρείται ακόμη, οι κοπέλες πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση και την αλείφουν με μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχουν τα καλά στο σπίτι τους και να είναι η ζωή τους γλυκιά σαν το μέλι.
Ο συμβολισμός του μελιού είναι γνωστός από αρχαιοτάτων χρόνων, ενισχύει την άμυνα του οργανισμού απέναντι σε κάθε τι βλαβερό και μισαλλόδοξο. Χρειάστηκε να φάω πολλά μελομακάρονα -όχι ότι δυσκολεύομαι γενικότερα- για να διαβάσω το κείμενο του μητροπολίτη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Αμβρόσιου, με τίτλο «Aς μιλήσουμε έξω από τα δόντια, φτύστε τους». Το ανήρτησε στο προσωπικό του blog και είναι αφιερωμένο (το κείμενο προς το παρόν και όχι το blog) στους ομοφυλόφιλους και σε όσους στηρίζουν τα δικαιώματά τους. Αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Σας συμβουλεύω: Μη τους πλησιάζετε! Μη τους ακούτε! Μη τους εμπιστεύεσθε! Είναι οι κολασμένοι της Κοινωνίας! Δικαίωμά τους, βέβαια, είναι κρυφά -ιδιωτικά- να ζουν όπως θέλουν! Αλλά κάποιοι ξεφτιλισμένοι δεν μπορούν να υπερασπίζονται δημοσίως τα πάθη της ψυχής των! Την Ελλάδα μας διοικούν σήμερα πια άθεοι άνθρωποι! Σας υπενθυμίζω, λοιπόν, τα λόγια του Λεχ Βαλέσα της Πολωνίας: “Ανθρωπος χωρίς Θεό είναι επικίνδυνος! Ε, λοιπόν, αυτούς τους ξεφτιλισμένους, φτύστε τους! Αποδοκιμάστε τους! Μαυρίστε τους! Δεν είναι άνθρωποι! Είναι εκτρώματα της φύσεως!”. Πρόκειται για μια γνήσια ρητορική μίσους (hate speech) λοιπόν, και όχι πρωτοφανή, από τα χείλη του μητροπολίτη Αμβρόσιου.
Κάθε φορά που βρίσκομαι αντιμέτωπη με έναν τόσο ακραίο λόγο, αρκετά συχνά δυστυχώς στην Ελλάδα της κρίσης και των οξυμένων παθών, όπου με την παραμικρή ευκαιρία ένα οποιοδήποτε debate μετατρέπεται σε αποκρουστικό κατηγορητήριο, σκέφτομαι τι είναι πιο αποτελεσματικό: η ποινικοποίηση της ρητορικής μίσους ή η απόρριψη μιας τέτοιας πρακτικής με το σκεπτικό ότι η θεμέλια λίθος της Δημοκρατίας είναι η ελευθερία γνώμης; Η απάντηση σίγουρα δεν είναι εύκολη αλλά δεν έχει γίνει και ποτέ μέχρι σήμερα στην ελληνική κοινωνία μια ουσιαστική, εις βάθος συζήτηση για τη ρητορική του μίσους, για το πώς πρέπει να στεκόμαστε απέναντί της. Και σίγουρα το πρόβλημα δεν λύνεται με μια απλή νομοθέτηση όπως υποστηρίζουν αρκετοί με το επιχείρημα ότι προστατεύει τις ευάλωτες ομάδες και άτομα.
Συζήτηση επιβεβλημένη, ειδικά σε μια περίοδο που η Δημοκρατία κρίνεται, δοκιμάζεται, μερικές φορές απειλείται ακόμη και από ανεξάρτητες αρχές που έχουν τον ρόλο να διασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία της – δεν είναι βέβαιο πως είναι τόσο ισχυρές και αδιάβλητες. Ισως περισσότερο από ποτέ η Δημοκρατία πρέπει καθημερινά να αποδεικνύει ότι είναι Δημοκρατία. Τώρα, θα μου πείτε, πού κολλάνε τα μελομακάρονα; Οπως είπαμε, ενισχύουν την «άμυνα» του οργανισμού.