Ενα από εκείνα που φέρνει η πείρα είναι ότι μαθαίνεις να εκτιμάς την αξία κάποιων πραγμάτων, τα οποία προσωπικώς μπορεί να μη σου αρέσουν καθόλου ή ακόμη να τα αποστρέφεσαι εντόνως και μετά βδελυγμίας. Χαρακτήρες της πολιτικής σκηνής, ας πούμε. Τύποι δημοσίων ανδρών ή κυριών, που με βάση τη δική σου κλίμακα αξιών δεν θα έπρεπε να υφίστανται ούτε καν ως αστεία στον δημόσιο βίο. Εντούτοις αυτοί συνεχίζουν να υπάρχουν ανενόχλητοι και αδιάφοροι για τη γνώμη σου, επειδή κάποιοι άλλοι –κατά πολύ, απείρως περισσότεροι από εσένα και τους φίλους σου– αναγνωρίζουν σε αυτούς κάτι υπέρτερο των δικών σου κριτηρίων. Παύεις λοιπόν να κρίνεις τον άλλο και αρχίζεις να προσπαθείς να τον καταλάβεις. Προσπαθείς, φέρ’ ειπείν, να συλλάβεις τη «λογική» που ίσως διέπει τη συγκρότηση της προσωπικότητας, την οποία επιλέγει να προβάλλει προς τρίτους, ενδεχομένως και την καλλιτεχνική παράδοση (Καραγκιόζης, μπουλούκια, Εθνικό Θέατρο κ.ά.) που μεταφέρει διά του τύπου του, πολύ συχνά ανεπιγνώστως.
Τούτων λεχθέντων, όπως θα έλεγε και ο Δάσκαλος, σήμερα σκύβω με σεβασμό επάνω από την περίπτωση της Σοφίας Βούλτεψη –και του μαλλιού της, ασφαλώς– διότι σε αυτήν οδηγεί η εισαγωγή. Για λόγους που δεν γνωρίζω (ενδεχομένως επειδή ρωτήθηκε – αν και αυτό δεν είναι ποτέ επαρκής εξήγηση για τη συγκεκριμένη περίπτωση…), η Σοφία Βούλτεψη εξήγησε τη συνειδητή (sic) απουσία της από την ψηφοφορία για το σύμφωνο συμβίωσης των ομοφύλων. Είδε, είπε, ένα ζεύγος ομοφύλων να φιλιούνται. Αν το ίδιο πράγμα το έκανε ένα ζεύγος ετεροφύλων, ακόμη και αν απλώς χειροκροτούσαν ή έπιαναν ο ένας το χέρι του άλλου, ο φρούραρχος θα τους συνελάμβανε. Αφού αυτό δεν συνέβη στην περίπτωση των ομοφύλων, κατέληξε η Σ. Βούλτεψη, η ίδια το εξέλαβε ως «διάκριση εις βάρος μας» (των ετερόφυλων ζευγαριών, δηλαδή) και απεχώρησε.
Το θέαμα που προκάλεσε τον αποτροπιασμό της κ. Βούλτεψη έχει αποτυπωθεί σε δεκάδες φωτογραφίες, στις οποίες και ανέτρεξα, προκειμένου να μελετήσω το ανοίκειο και ειδεχθές που την αναστάτωσε. Πράγματι, διακρίνεται μια ξανθιά εύσωμη κυρία να ασπάζεται περιπαθώς μια ακαθορίστου σχήματος παρουσία. Αυτό είναι όμως το φρικώδες; Το φρικώδες είναι μάλλον ότι ο ηλικιωμένος (εβδομηντάχρονος;) που εικονίζεται καθήμενος στην πρώτη σειρά των θεωρείων να κοιτάζει με ύφος επιδοκιμασίας το συμβάν είναι ο Γρηγόρης Βαλλιανάτος! Αλλά ας μη σταθούμε σε διαφορές αντιλήψεων. Από πλευράς μου, είναι ειλικρινώς σεβαστός ο αποτροπιασμός της κ. Βούλτεψη, παρότι δεν συμβαίνει να τον συμμερίζομαι. Το καίριο σημείο, όμως, είναι αλλού: στο ότι ο περιπαθής ασπασμός συνέβη μετά την υπερψήφιση του νομοσχεδίου· δηλαδή, αφού η κ. Βούλτεψη είχε ήδη αποχωρήσει από την αίθουσα του βουλευτηρίου.
Η πρώτη σκέψη μου επ’ αυτού –συνοδευόμενη από ένα ρίγος– είναι ότι η Σοφία Βούλτεψη είδε αυτό που θα συνέβαινε προτού συμβεί. Είδε το μέλλον! Πώς; Να ενεργοποιήθηκε ο «κώδικας Ιχώρ» μέσα της και μαζί του το «τρίτο μάτι»; Να της έστειλε μήνυμα στον εγκέφαλο ο «Πολέμαρχος του Θεού» μέσω της «τεχνολογίας τέσσλα»; (Ή «τεφλόν», δεν είμαι βέβαιος…) Τίποτε από αυτά δεν ανήκει στη σφαίρα του πιθανού, επομένως η Σοφία Βούλτεψη δεν είδε το μέλλον. Είπε απλώς ό,τι θεωρούσε εύλογη εξήγηση εκείνη την ώρα: ό,τι της κατέβαινε…
Υποθέτω ότι κάποιοι θα το εκλάβουν αυτό ως μομφή εις βάρος της κ. Βούλτεψη, αλλά δεν είναι. Δεν είναι, επιμένω, επειδή η συμπεριφορά την οποία σε κάποιο άλλο πρόσωπο θα την κρίναμε ως απερισκεψία ή ανοησία, για τον τύπο της κ. Βούλτεψη δεν είναι παρά μια διαδικασία μεταμόρφωσης, ώστε από την κοινή σάχλα να γεννηθεί ένα ανώτερο πνευματικό αγαθό: η κωμωδία. Η Σοφία Βούλτεψη μεταφέρει στην πολιτική σκηνή όλο το μπρίο και την ενέργεια ενός κλασικού τύπου των παλιού ασπρόμαυρου κινηματογράφου. Ενα μείγμα ακίνδυνης μουρλαμάρας, υπερβολικής αυτοπεποίθησης και βαθιάς ελαφρότητας, που το ενσάρκωσε λ.χ. η Δέσποινα Στυλιανοπούλου. Με τη διαφορά ότι, στην περίπτωση της κ. Βούλτεψη, όλο αυτό έχει περάσει μέσα από το φίλτρο της αισθητικής των βιντεοταινιών του 1980. (Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της από του Γιώργου Καρατζαφέρη, αληθινού πρωτοπόρου στην τερατώδη συνεύρεση ειδησεογραφίας και ελληνικής βιντεοταινίας της ηρωικής περιόδου…) Δεν αρκείται όμως μόνον σε αυτό. Εμπλουτίζει τον ρόλο με στοιχεία δικά της, με κάτι από Asperger, λ.χ., αλλά χωρίς την ψυχρότητα των πασχόντων από το ομώνυμο σύνδρομο.
Επομένως, είναι άδικη η κριτική εις βάρος της για την άρτσι-μπούρτζι εξήγηση που έδωσε ως προς τη στάση της στην ψηφοφορία. Το να απαιτείς κανονική λογική από την κ. Βούλτεψη είναι σαν να αγνοείς τη σύμβαση επάνω στην οποία στηρίζεται ο ρόλος της στα δημόσια πράγματα. Μία κωμικός είναι η κ. Βούλτεψη – μια κακή κωμικός, βέβαια, αλλά αυτό είναι και ως τέτοια ας την κρίνουμε.
Αυτοί οι Γάλλοι
Το Γαλλικό Πρακτορείο συμπεριέλαβε μεταξύ των προσώπων της χρονιάς τον Αλέξη Τσίπρα και τον χοροπηδηχτό πρώην υπουργό Οικονομικών. Από την αιτιολόγηση της επιλογής διαφαίνεται η θετική προδιάθεση εκείνων που την έκαναν, καθώς αναφέρεται η συμβολή τους στην «αντίσταση προς τη λιτότητα». Πόσο κόστισε σε εμάς αυτή η αντίσταση και με πόσους φόρους την πληρώνουμε δεν απασχόλησε τους κυρίους της κριτικής επιτροπής. Αρκεί ότι ικανοποιούνται οι ιδεολογικές θέσεις τους.
Επειδή από το 2014 μέχρι το 2018 διανύουμε εκατονταετηρίδα μνήμης του Μεγάλου Πολέμου, όπως τον έλεγαν προτού η συνέχειά του αποδειχθεί ακόμη χειρότερη, θυμήθηκα κάτι σχετικά με τους Γάλλους από το «Goodbye to All That» του Ρόμπερτ Γκρέιβς, μακράν το καλύτερο βιβλίο προσωπικών αναμνήσεων από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τουλάχιστον από την πλευρά των Συμμάχων. Στο τέλος του πολέμου, έχοντας συνυπάρξει με τους Γάλλους στα ίδια χαρακώματα για τέσσερα χρόνια, ο Γκρέιβς λέει ότι το πνεύμα που επικρατούσε μεταξύ των Βρετανών που είχαν επιζήσει ήταν ότι «κακώς πολεμήσαμε τους Γερμανούς, την επομένη φορά ας τους έχουμε μαζί μας εναντίον των Γάλλων»…