Αν υπάρχει κάτι που επιβεβαιώθηκε από τη μάλλον απρόσμενη εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη την περασμένη Κυριακή είναι ότι το μόνο βέβαιο στην πολιτική είναι η αβεβαιότητα. Πράγματι, φαίνεται πως η υποψηφιότητά του έδωσε στους ψηφοφόρους που θεωρούν τον εαυτό τους μέρος της αστικής τάξης την ευκαιρία να κινητοποιηθούν, να ξεπεράσουν αγκυλώσεις, αντιρρήσεις και ενοχές, να εγγραφούν στη Ν.Δ. και να ψηφίσουν. Εξ αυτού του λόγου, υπάρχουν κάποιοι που κάνουν τη λανθασμένη διάγνωση ότι ο Κυριάκος δεν είναι επαρκώς «κανονική Ν.Δ.». Και βεβαίως δεν είναι. Αλλά δεν είναι γιατί η κανονική Ν.Δ. που φαντάζονται δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο ένα κενό κόμμα-κέλυφος ενός παραποιημένου και νόθου ψευτοκαραμανλισμού. Ακόμη και οι παραδοσιακοί δεξιοί ψηφοφόροι πελατειακού χαρακτήρα έχουν μετακομίσει μαζικά και ανεπιστρεπτί σε άλλους, αντιμνημονιακούς κομματικούς σχηματισμούς. Στην πραγματικότητα, αυτό που συνέβη με την εκλογή Κυριάκου είναι ότι το πιο κινητοποιημένο κομμάτι των ψηφοφόρων της αστικής τάξης μετακίνησε βίαια τη Ν.Δ. μέσα σε μια μέρα από τη μακάρια ακινησία της σε μια νέα πολιτική θέση, ώστε να μπορεί να κουμπώσει μαζί της.
Εν τω μεταξύ, η κλειστή, συγκεντρωτική και θυμωμένη διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ πιάστηκε στον ύπνο. Αυτό το «κόμμα ψηφοφόρων» δεν φαίνεται να μπορεί να ριζώσει στο κοινωνικό σώμα, ούτε και διαθέτει το δυναμικό για μια γρήγορη, ουσιαστική και δυναμική πολιτική μεταστροφή, καθώς εχθρεύεται οποιαδήποτε στελεχική, πολιτική και κοινωνική διεύρυνση. Παρ’ όλα αυτά, η εκτίμηση είναι ότι θα προσπαθήσει στο επόμενο διάστημα να καλλιεργήσει τεχνηέντως κοινωνικές και πολιτικές συμμαχίες με σκοπό να προσποριστεί σχετικά συγγενή πολιτικά κοινωνικά στρώματα, ώστε να αυξήσει την ήδη σοβαρότατα τραυματισμένη επιρροή του. Αμφιβάλλω πάντως εάν υπάρχει ο χρόνος και ο χώρος, καθώς ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ήδη κεφαλαιοποιήσει το προεκλογικά σοβαρό, μετρημένο και κεντρώο πολιτικό προφίλ του, με αποτέλεσμα να προκαλεί αμηχανία στην κυβέρνηση και, κυρίως, πρόδηλο πανικό στα μικρά κόμματα. Ως αποτέλεσμα, δημιουργούνται τάχιστα οι συνθήκες ανασύστασης μιας κάποιας μορφής δικομματισμού, γεγονός που αναζωπυρώνει τις ελπίδες και για αναβάθμιση της ποιότητος του πολιτικού συστήματος, πράγμα απολύτως απαραίτητο και για την οικονομική ανάκαμψη.
Επιστροφή στον Κυριάκο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τη δύσκολη νίκη έδωσαν οι ανεξάρτητοι ψηφοφόροι που ξεπέρασαν με θάρρος το ψυχολογικό εμπόδιο της εγγραφής σε ένα παλαιολιθικό και ουσιαστικά απενεργοποιημένο κενό κόμμα και ψήφισαν τη μεταμόρφωσή του. Και δεν είναι μόνο τα πενήντα και πλέον χιλιάδες νέα μέλη αλλά και εκείνοι που χωρίς να είναι νεοδημοκράτες ψήφισαν Ν.Δ. στις προηγούμενες εκλογές ως τη μόνη επιλογή απέναντι στον ΣΥΡΙΖΑ, και επιπροσθέτως προσήλθαν και στην εσωκομματική αναμέτρηση. Αρα, να υπολογίζει κανείς ότι τουλάχιστον το 1/3 των ψήφων του Κυριάκου προέρχεται από ψηφοφόρους του προοδευτικού ή και συντηρητικού και εκσυγχρονιστικού κέντρου, που ζητούν επιτακτικά απαλλαγή από τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και συγκρότηση μιας ευρωπαϊκά προσανατολισμένης αστικής παράταξης. Τονίζω στο σημείο αυτό ότι οι ευρωπαϊστές αυτοί ψηφοφόροι είναι σημαντικά ομοιογενείς στις πολιτικές τους πεποιθήσεις, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνονται στο κέντρο και όχι να έχουν τις συνήθεις φυγόκεντρες από το κέντρο αριστερές ή δεξιές τάσεις.
Οι επιπτώσεις της εξέλιξης αυτής, η οποία δεν ήταν προβλεπτή και δεν κατέστη δυνατό να κατασταλεί από το γνωστό «συστηματάκι» ορατό στα ΜΜΕ διά γυμνού οφθαλμού, έχουν ήδη λάβει τον χαρακτήρα πολιτικού κατακλυσμού. Η εκλογή Κυριάκου απελευθερώνει δυνάμεις ευρύτερες, καθώς τόσο οι συμβολισμοί και η αισθητική τού πολιτικού του λόγου όσο και, κυρίως, το περιεχόμενο των θέσεών του, αναμένεται να κουμπώσουν τη νέα Ν.Δ. με το νέο διευρυμένο κοινωνικό της σώμα. Επιμένω στο σημείο αυτό. Εάν δε η ιδεολογική, πολιτική και προγραμματική του πλατφόρμα είναι πρωτότυπη, καινοτομική και επαρκής, η κυριαρχία του στον χώρο του κέντρου θα αποκτήσει μόνιμες και στέρεες βάσεις.
Οσον αφορά το ύφος της πολιτικής ιδιαιτέρως, ο Κυριάκος επαναφέρει ένα στυλ ευθύβολο και ειλικρινές, αφοπλιστικά πραγματικό και κυρίως πραγματιστικό. Πραγματιστικό όμως είναι και το περιεχόμενο του λόγου του. Αλλά και κάτι παραπάνω. Αν κανείς κάνει τον κόπο και διαβάσει την αρχική πλατφόρμα του στον διαδικτυακό του τόπο, πέρα από μια θρησκευτική αφοσίωση, σε αρχές όπως η αριστεία, η αξιοκρατία ή η τήρηση των κανόνων και η αξιοπιστία, διαπιστώνει ότι μιλάει χωρίς ταμπού για τις ίσες ευκαιρίες στους μη προνομιούχους, αλλά και για την αλληλεγγύη που πρέπει να συμπληρώνει την ελεύθερη οικονομική δράση.
Και ακόμη περισσότερο, ξεχωρίζοντας την ατομική ευημερία από το δημόσιο καλό (!) φτάνει ακόμη και στο να κατακρίνει τον εύκολο πλουτισμό, τον απόλυτο ατομισμό και τον λαθρεπιβατισμό. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι μια σειρά στελέχη που πολιτικά και ιδεολογικά φτάνουν ακόμη και στις παρυφές του ΣΥΡΙΖΑ δηλώνουν ενθουσιασμό για αυτό τον συνδυασμό υπόσχεσης για σοβαρή διακυβέρνηση αλλά και περιεχομένου, ουσίας και πολιτικής αισθητικής. Στον αντίποδα, η εμμονή στην ανανέωση και στην αλλαγή, αλλά και η κάποια έλλειψη «υποκίνησης» στη δράση και τον λόγο του –ο Κυριάκος είναι κλασικός πολιτικός της μετριοπάθειας και των συμβιβαστικών λύσεων με την καλή του όρου έννοια– μπορεί να του δημιουργήσουν προβλήματα κοινωνικού προφίλ, σε μια κοινωνία που δυσκολεύεται πολύ με το καινούργιο και έχει συνηθίσει στην υποκίνηση του θυμικού από πολιτικούς με ανάλογα προσόντα.
Τέλος, μια επισήμανση που αφορά τον χαρακτηρισμό «νεοφιλελεύθερος που αταβιστικά του αποδίδεται. Για όσους γνωρίζουν, άλλο καπιταλισμός και άλλο ελεύθερη αγορά. Ο Κυριάκος προκρίνει την ελεύθερη αγορά, τον οικονομικό πλουραλισμό και τη μικρή επιχειρηματικότητα. Δεν φαίνεται να αισθάνεται άνετα με το είδος του μονοπωλιακού ανταγωνισμού που χαρακτηρίζει σήμερα το εγχώριο και κυρίως, φυσικά, διεθνές σύστημα. Γι’ αυτό και εκλέχθηκε ως αουτσάιντερ, ως αστός αντάρτης που αμφισβητεί πραγματικά το status quo, το οποίο μαζί του πιάστηκε στον ύπνο και δεν πρόλαβε να τον υπονομεύσει αποτελεσματικά.
Για όσους βιαστούν να γελάσουν με αυτό, τους θυμίζω ότι οι επαναστάσεις ξεκινάνε πάντα από τους ίδιους τους αστούς. Τους παραπέμπω δε και σε μια πρόσφατη συνέντευξή του. Ερώτηση: Προέρχεστε από πολιτικό τζάκι. Είναι βάρος το όνομα Μητσοτάκης για εσάς; Απάντηση: Εγώ είμαι ο Κυριάκος.
* Ο κ. Θοδωρής Πελαγίδης είναι NR Senior fellow στο Brookings Institution, καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.