Αν δεν το διαβάσατε στο κυριακάτικο ένθετο Τέχνες και Γράμματα, αξίζει να αναζητήσετε την αντιπαράθεση απόψεων δύο ειδικών, της κ. Λίλας Μαραγκού και της κ. Τζένης Βελένη, σχετικά με το θέμα του «ξένου» διευθυντή στο Μουσείο Μπενάκη. Η πρώτη κυρία εκφράζει την αρνητική θέση, ενώ η δεύτερη τη θετική· ωστόσο, αυτό που κάνει τον διάλογό τους άκρως ενδιαφέροντα και ουσιαστικό είναι η εντιμότητα και των δύο κειμένων. Δεν στρογγυλεύουν τον λόγο τους, δεν εξωραΐζουν τις θέσεις τους, απλώς διατυπώνουν με σαφήνεια και γενναιότητα αυτό που πιστεύουν.
Προσωπικώς, συμφωνώ με την κ. Βελένη, της οποίας το θάρρος είναι αξιοσημείωτο, ειδικά στο σημείο όπου λέει το εξής: «Οταν συμπληρώθηκαν τα 100 χρόνια από τη φυγή της Νίκης της Σαμοθράκης, με πλησίασαν κάποιοι τοπικοί παράγοντες της περιοχής για να κάνουμε μια εκστρατεία για την επιστροφή της. Τους είπα ότι εκεί όπου βρίσκεται το άγαλμα το βλέπουν 8 εκατομμύρια άνθρωποι τον χρόνο και αν γύριζε στη Σαμοθράκη θα το έβλεπαν 100.000 το πολύ».
Επίσης θαρραλέα και η προσέγγιση της κ. Μαραγκού στο ζήτημα, η οποία δεν διστάζει να γράψει ότι όταν άκουσε τα περί Γάλλου διευθυντή, «αγριεύτηκε». (Παρομοίως, θα τον προτιμούσα Βρετανό, ασυζητητί…) Η ειλικρίνειά της όμως, μολονότι την τιμά, αποκαλύπτει συγχρόνως πόσο ασθενής είναι η θέση της. Διότι πρόκειται για θέση αμιγώς συναισθηματική και τίποτε περισσότερο, συνοψίζεται δε στο εξής: «Αν ήταν ο Αντώνης Μπενάκης εν ζωή, δεν θα συμφωνούσε με αυτή την επιλογή». Προφανώς, γιατί αν ζούσε θα ήταν μόλις 143 ετών. Αν όμως ο Μπενάκης ήταν άνθρωπος των αρχών του 21ου αιώνα και όχι του 20ού, σίγουρα δεν θα έκανε αυτό που φαντάζεται η κ. Μαραγκού, διότι και πάλι θα ήταν πρωτοποριακός αλλά με τον τρόπο της εποχής του. Θα είχε στον νου του ένα μουσείο τού σήμερα, όχι του χθες.
Ο διάλογος των δύο κυριών νομίζω ότι αφορά την ουσία της «υπόθεσής» μας, δηλαδή την ανασφάλεια της εθνικής κληρονομιάς μας – αυτό που οι πολιτικοί ποτέ δεν τολμούν να θίξουν, παρά μόνο όταν έχουν σκοπό να το εκμεταλλευθούν. Πρέπει κάποτε να καταλάβουμε τι θέλουμε: οικουμενικότητα ή αποκλειστικότητα; Γιατί και τα δύο μαζί δεν γίνεται. Αν πράγματι πιστεύουμε στη σημασία και στον καθοριστικό ρόλο της κλασικής αρχαιότητας στη διαμόρφωση του πολιτισμού της Δύσης, τότε ας ξεχάσουμε την αποκλειστικότητα.
Θερμή παράκληση
Είχα την ευκαιρία να τον συναντήσω αυτοπροσώπως το περασμένο Σάββατο και, που λέει ο λόγος, τον βούτηξα από τον λαιμό: «Πότε θα έχετε έτοιμη τη βιογραφία του Βενιζέλου;», τον ρώτησα αμέσως μετά τη χειραψία μας. Ο λόγος, για τον πρώην πρέσβη και πάντα ιστορικό, σερ Μάικλ Λιουέλεν-Σμιθ, τον συγγραφέα του «Οράματος της Ιωνίας» (Εκδ. ΜΙΕΤ), ο οποίος αφότου συνταξιοδοτήθηκε ζει στην Οξφόρδη και εργάζεται, ίσως περισσότερο από είκοσι χρόνια τώρα, για τη συγγραφή της βιογραφίας του Βενιζέλου. «Αν βρω δύο με τρεις μήνες να δουλέψω απερίσπαστος, ο πρώτος τόμος θα είναι έτοιμος», μου απάντησε.
Επειδή, φυσικά, η φωνή μου δεν μπορεί να φθάσει απευθείας εκεί όπου θα έπρεπε, απευθύνομαι στην εδώ βρετανική πρεσβεία και αιτούμαι ταπεινά όπως μεταφέρει αρμοδίως (θα βρουν εκείνοι πού…) την παράκληση να εξασφαλισθεί ο χρόνος στον σερ Μάικλ για να ολοκληρώσει τον πρώτο τόμο του έργου. Αξίζει τον κόπο. Θα είναι μια έμπρακτη απόδειξη φιλελληνισμού.
Εξάλλου, η δημοσίευση του έργου θα ικανοποιήσει εξίσου και εμάς τους φίλους, αλλά και τους εχθρούς της Ιστορίας. Μπορούμε, λ.χ., κατά το πρόσφατο προηγούμενο, να τον αναγορεύσουμε επίτιμο διδάκτορα, να τον στολίσουμε και με έναν ωραίο μεγαλόσταυρο (ήταν και πρέσβης στην Αθήνα, το δικαιούται) και μετά, αν οι Κρητικοί διαβάσουν το βιβλίο και δεν τους αρέσει, του τραβάνε μια ξεγυρισμένη μήνυση και τον σέρνουν στα δικαστήρια.
ΥΓ.: Οπου αναφέρεται παραπάνω το όνομα του Βενιζέλου, εννοείται πάντα ο Ελευθέριος.
Τα ψώνια
Τυχαία, παίζοντας με το ραδιόφωνο στο αυτοκίνητο, άκουσα να αναφέρονται τα Οσκαρ και συνειδητοποίησα ότι απονέμονται οσονούπω. Εννοείται ότι προσωπικώς *** για τα Οσκαρ. Ομως, η αναφορά σε κάτι τόσο ασήμαντο, που κάποτε όμως ήταν τόσο σημαντικό, ήταν για τη μνήμη σαν τις μαντλέν του συγγραφέα (που ποτέ δεν μπόρεσα να διαβάσω το περίφημο μυθιστόρημά του πέρα από τη σελίδα 20…). Με έστειλε, θέλω να πω, πίσω στο ένδοξο παρελθόν της εποχής της αστακομακαρονάδας, τότε που ξεκινούσε ορμητική. Θυμήθηκα, λοιπόν, μια εποχή τη δεκαετία του 1990, όταν το lifestyle άνοιγε πανιά, που τα νεόπλουτα ψώνια της εποχής έβαζαν τα καλά τους και μαζεύονταν σε μια αίθουσα πολυτελούς ξενοδοχείου, όπου ξενυχτούσαν βλέποντας σε απευθείας μετάδοση την απονομή των Οσκαρ. Τόσο πολύ πίστευαν, τα ψώνια, ότι τους αφορούσε η απονομή. Ζούσαν τον μύθο τους…
Ευθανασία
Αντελήφθην ότι από την περασμένη Παρασκευή, όταν το είπε και μας κούφανε, πέφτει πολλή κοροϊδία εις βάρος του προέδρου Σταύρου Θεοδωράκη για το «ντελικατέσεν». Απορώ, ειλικρινά, πώς ένας άνθρωπος με τη δική του πείρα στη δημοσιογραφία δεν κατάλαβε ότι το να παρομοιάζει το Ποτάμι με «ντελικατέσεν μεταρρυθμίσεων» ή με «παλιό μπακάλικο» είναι σαν να αμολάς μια αλεπού μπροστά σε μια αγέλη κυνηγόσκυλα. Πώς είναι δυνατόν να του έφυγε τέτοια μπαρούφα; Δεν το αποκλείω, όμως δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι μπορεί να ήταν λάθος. Πολύ φοβάμαι ότι ήταν σκόπιμο. Αν ισχύει αυτό, τότε κάνω έκκληση urbi et orbi να σταματήσει αμέσως η πλάκα εις βάρος του Σταύρου. Αν το είπε έχοντας επίγνωση, τότε ο άνθρωπος χρειάζεται τη συναισθηματική στήριξη όλων. Είναι φανερό ότι πήρε τη δύσκολη απόφαση: κάνει ευθανασία στο κόμμα του, δεν αντέχει να το βλέπει να υποφέρει. Respect! (Το έκανα κάποτε κι εγώ με τη γάτα μου και ξέρω…)