Μία διπλωμάτης δεν μπορούσε να συγκρατήσει τον ενθουσιασμό της κατά τη βράβευση της αστροφυσικού Χρύσας Κουβελιώτου με το Παράσημο του Τάγματος της Τιμής στην πρεσβεία της Ελλάδος στην Ουάσιγκτον, μια κρύα βραδιά στα τέλη Ιανουαρίου. Οπως συμφωνούσαν και άλλοι συνάδελφοί της, οι βραβεύσεις Ελλήνων που διαπρέπουν στο εξωτερικό είναι από τις πιο όμορφες και συγκινητικές στιγμές σε μια πρεσβεία.
Ο πρέσβης Χρίστος Παναγόπουλος επέδωσε το μετάλλιο μιλώντας για το ήθος της πρώτα και μετά για τα επιτεύγματά της, και δη την έρευνά της στις εκλάμψεις ακτίνων γ. Οταν ο πρέσβης είπε ότι το παράσημο δίδεται μόνο στους αγαθούς, η δρ Κουβελιώτου συγκινήθηκε. «Δεν το είχα σκεφτεί ποτέ», εξήγησε στην «Κ» αργότερα. «Πάντα έκανα αυτό που κάνω επειδή μου αρέσει, χωρίς να περιμένω ότι θα πάρω βραβείο. Το να πάρεις ένα βραβείο είναι καταπληκτικό. Από κάποια πλευρά όμως ποτέ δεν σκέφτεσαι ότι αυτό που κάνεις είναι κάτι παραπάνω από αυτό που κάνει κάθε άλλος. Δεν το κάνεις με ατζέντα μέσα σου. Εγώ δεν δουλεύω για να πάρω το βραβείο, δουλεύω γιατί τη βρίσκω, ευχαριστιέμαι να κάνω ανακαλύψεις και να συνεργάζομαι με όλους αυτούς τους καταπληκτικούς συνεργάτες…». Η δρ Κουβελιώτου πιστεύει ότι η συνεργασία είναι απαραίτητο εργαλείο της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας – μάλιστα το βραβείο Αστροφυσικής «Ντάνι Χάινεμαν», που έλαβε το 2012, έκανε ιδιαίτερη αναφορά στις συνεργατικές της προσπάθειες. Στις Επισημάνσεις του Για Το Ελληνικό Εθνος, ο ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος είχε ξεκινήσει με τον Ηρόδοτο που «εξαίρει την ηθική εδραίωση του βίου των Ελλήνων». Παρέθετε μάλιστα το απόσπασμα όπου ο έκπτωτος βασιλιάς της Σπάρτης Δημάρατος λέει στον βασιλιά των Περσών Ξέρξη ότι η αρετή των Ελλήνων είναι «έκγονη σοφίας και νομοκρατίας, και με αυτήν κατοχυρώνεται η ελευθερία τους και αντιμετωπίζεται η φτώχεια τους», κατά τη μετάφραση του πρόσφατα εκλιπόντος φιλοσόφου. Πώς εκφράζεται σήμερα η σοφία και ποια είναι η νομοκρατία που θα στηρίξει την αρετή; Τι συνέβη στην πάροδο των αιώνων και το «αγαθός» έχει καταλήξει σήμερα ένας μάλλον υποτιμητικός χαρακτηρισμός; Μισό αιώνα πριν, το 1954, ο Κωνσταντίνος Τσάτσος είχε δημοσιεύσει την αυστηρή κρίση του Μενένιου Απίου για τους Ελληνες στους λεγόμενους Οξυρρύγχειους Παπύρους, στο περιοδικό «Νέα Εστία». Οπως αποκάλυψε τρεις δεκαετίες μετά, το 1983, στην «Καθημερινή», οι Οξυρρύγχειοι Πάπυροι ήταν δικό του κατασκεύασμα – γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο όμως είναι ακόμη πιο επίκαιροι σήμερα από τις επικρίσεις ενός Ρωμαίου, και ίσως προσφέρουν μια απάντηση:
«Ο Ελληνας είναι πιο εγωιστής από εμάς και συνεπώς από όλα τα έθνη του κόσμου. Το άτομό του είναι “πάντων χρημάτων μέτρον” κατά το ρητό του Πρωταγόρα. Αδέσμευτο, αυθαίρετο και ατίθασο, αλλά και αληθινά ελεύθερο, ορθώνεται το “εγώ” των Ελλήνων. Χάρις σε αυτό σκεφθήκανε πηγαία, πρώτοι αυτοί, όσα εμείς αναγκαζόμαστε σήμερα να σκεφθούμε σύμφωνα με τη σκέψη τους. Χάρις σε αυτό βλέπουν με τα μάτια τους και όχι με τα μάτια εκείνων που είδαν πριν από αυτούς… Είναι όμως και του καλού και του κακού πηγή τούτο το χάρισμα. Το ίδιο “εγώ” που οικοδομεί τα ιδανικά πολιτικά συστήματα, αυτό διαλύει και τις πραγματικές πολιτείες των ανθρώπων. Και ήρθανε καιροί όπου ο ελληνικός εγωισμός ξέχασε την τέχνη που οικοδομεί τους ιδανικούς κόσμους, αλλά δεν ξέχασε την τέχνη που γκρεμίζει τις πραγματικές πολιτείες. Η μοίρα μάς έταξε νομοθέτες του κόσμου και το ελληνικό άτομο περιφρονεί τον νόμο. Δεν παραδέχεται άλλη κρίση δικαίου παρά την ατομική του, που δυστυχώς στηρίζεται σε ατομικά κριτήρια».
Η δρ Κουβελιώτου, από την πλευρά της, εστιάζει στη μεγάλη εικόνα: «Είναι η κορυφαία αναγνώριση που θα μπορούσα να λάβω από τη χώρα μου, και τη φέρνει ακόμη πιο κοντά μου». Οπως και άλλοι διακεκριμένοι Ελληνες επιστήμονες που βρέθηκαν εκεί για τη βράβευσή της, έχει πάντα νόστο για την πατρίδα – όχι όμως και το «εγώ» που τη δυναστεύει.