Τι (δηλώνουν ότι νομίζουν ότι) πιστεύουν οι Ελληνες

Τι (δηλώνουν ότι νομίζουν ότι) πιστεύουν οι Ελληνες

3' 41" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Τον Απρίλιο του 2015, για τις ανάγκες της πρώτης μεγάλης έρευνας της διαΝΕΟσις, ενός μη-κερδοσκοπικού ερευνητικού οργανισμού που φτιάχναμε, ρωτήσαμε 2500 Έλληνες πολίτες τη γνώμη τους για διάφορα πράγματα. Συγκεκριμένα, για 69 διαφορετικά πράγματα. Στην έρευνα αυτή το 75% των νέων ηλικίας 18-24 δήλωναν πως είναι ήταν υπέρ της παραμονής της χώρας στο ευρώ. Ταυτόχρονα, όμως, σε μια άλλη ερώτηση, το 75% των νέων δήλωνε ότι είναι καλύτερα η Ελλάδα να συμμαχήσει μια κάποια άλλη, εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης δύναμη (Ρωσία, Κίνα ή ΗΠΑ ήταν οι διαθέσιμες επιλογές, με την πρώτη να νικάει με μεγάλη διαφορά). Ένα αποτέλεσμα που μοιάζει λίγο αντιφατικό. Τρεις στους τέσσερις νέους θέλουν να μείνουμε στο ευρώ. Αλλά τρεις στους (ίδιους) τέσσερις νέους προτιμούν να πάμε με Ρώσους, Κινέζους ή Αμερικάνους. Και -αυτό είναι το πιο ωραίο- ταυτόχρονα ένα 70% των νέων δήλωνε ότι προτιμά να παραμείνουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στην ίδια έρευνα.

Φυσικά, πολλά συμπεράσματα μπορεί να βγάλει κανείς σε πρώτη ανάγνωση αυτών των αποτελεσμάτων και, πράγματι, πολλοί έσπευσαν να βγάλουν συμπεράσματα αμέσως μετά τη δημοσίευση την έρευνας (μπορείτε να τη βρείτε εδώ). Για παράδειγμα, πολλοί έσπευσαν να σχολιάσουν τα φαινομενικά αντιφατικά αποτελέσματα μιας άλλης ερώτησης, στην οποία ρωτήσαμε την άποψη των πολιτών για μια σειρά από έννοιες. Μεταξύ άλλων, οι Έλληνες πολίτες σε ποσοστό 71% θεωρούν τον καπιταλισμό κακό πράγμα, ας πούμε, αλλά ταυτόχρονα σε ποσοστό 63% θεωρούν την "οικονομία της αγοράς" καλό πράγμα.

Αυτές οι αντινομίες έχουν πλάκα και προσφέρονται για θεραπευτικό αυτομαστίγωμα και αφορισμούς, και είναι και πολύ βολικές καθώς φαινομενικά εξηγούν πολλά από τα φαινόμενα που βλέπουμε γύρω μας, εκλογικά αποτελέσματα, χρεωκοπίες και άλλες καταστροφές. 

Υπάρχει όμως εδώ ένα κρίσιμο σημείο:

Πόσο κυριολεκτικά πρέπει να παίρνει κανείς αυτές οι απαντήσεις;

Όταν κάποιος απαντά “έτσι” σε μια ερώτηση και “γιουβέτσι” στην ίδια ερώτηση πέντε λεπτά αργότερα, ποια είναι η εξήγηση; Είναι παράφρων; Έχει αδυναμία κατανόησης των ερωτημάτων; Ή απαντάει στην τύχη για να περάσει η ώρα μέχρι να χτυπήσει το κουδούνι για διάλειμμα; Οι νέοι που απάντησαν ότι θέλουν να μείνουμε στην Ευρώπη και το ευρώ αλλά ταυτόχρονα να πάμε με τους Ρώσους, τι δεν καταλαβαίνουν; Είναι ηλίθιοι;

Μάλλον όχι.

Δύο σημαντικά πράγματα που συχνά παραβλέπουμε είναι τα εξής:

1) Οι άνθρωποι δεν παίρνουν αποφάσεις πάντα με πυξίδα τη λογική και το συμφέρον τους και

2) Οι άνθρωποι συνήθως δεν έχουν απαντημένα μέσα στον εαυτό τους όλα τα βασικά ερωτήματα της ύπαρξης.

Το πρώτο σας το έχω αναφέρει ξανά, έχουν γραφτεί γι' αυτό πολύ ωραία βιβλία από σπουδαίους.

Το δεύτερο πράγμα είναι εξίσου σημαντικό, αν και πολλοί από εσάς που διαβάζετε τέτοια πράγματα σε εφημερίδες και σκέφτεστε πολύ μερικές φορές το ξεχνάτε: Δεν σκέφτονται όλοι οι άνθρωποι πάρα πολύ συχνά πράγματα όπως η ιδεολογία, οι πολιτικές θεωρίες, τα θεμελιώδη ερωτήματα της ύπαρξης των Homo sapiens στη Γη, ή το πώς λειτουργεί ο κόσμος. Πολλοί από εμάς σκεφτόμαστε για πρώτη φορά στα σοβάρα μιαν απάντηση στην ερώτηση "πιστεύετε ότι πρέπει να επιστρέψει η θανατική ποινή για κάποια εγκλήματα" μόνο όταν μας την κάνει μια φωνή σε ένα τηλέφωνο στα πλαίσια έρευνας, και πρέπει εκεί, επί τόπου, να σκαρώσουμε ένα πιστεύω και μια στάση ζωής απέναντι σε ένα πολύπλοκο ηθικό και κοινωνικό ζήτημα. Δεν είναι εύκολο.

Φυσικά πολλοί νέοι απαντούν “έτσι” στη μία ερώτηση. “γιουβέτσι” στην ίδια παρακάτω, και “κοκορέτσι” την άλλη μέρα, αν τους ξαναρωτήσεις. Οι απαντήσεις τους δεν υποδηλώνουν σχιζοφρένεια, μόνο σύγχυση, και το συμπέρασμα δεν είναι ότι πιστεύουν ταυτόχρονα αντιφατικά πράγματα, αλλά το ότι απαντούν συναισθηματικά και ενστικτωδώς πάνω σε πράγματα που πιθανότατα ποτέ δεν σκέφτηκαν πάρα πολύ καλά.

Αυτό δεν είναι ούτε παράδοξο, ούτε ασυνήθιστο, ούτε και περιορίζεται στο επίπεδο των ιδεών και των αντιλήψεων. Φανταστείτε ας πούμε δυο πράγματα που χρησιμοποιούμε όλοι κάθε μέρα και, σας διαβεβαιώ, η συντριπτική πλειοψηφία μας δεν γνωρίζει πώς λειτουργούν: Η κλειδαριά και το καζανάκι.

Πώς περιμένουμε από τον άλλο που δεν ξέρει πώς λειτουργεί το καζανάκι καλά τεκμηριωμένη άποψη για τον καπιταλισμό και την προσφυγική κρίση; 

Αυτό δεν σημαίνει, βεβαίως, ότι από τέτοιες έρευνες δεν μπορεί να βγει συμπέρασμα. Κάθε άλλο. Ο χαρακτήρας και η θεματική τοποθέτηση της σύγχυσης (και το μέγεθός της) είναι ένα χρήσιμο συμπέρασμα από μόνο του. Και, βεβαίως, δεν τελούν όλοι οι Έλληνες υπό σύγχυση, και σχεδόν κανένας (πλην κάτι ψηφοφόρων των ΑΝΕΛ, υποθέτω) δεν τελούν υπό σύγχυση για τα πάντα. Η συνισταμένη που προκύπτει, αν και είναι πάντα θολή και συχνά δυσανάγνωστη, υπάρχει. Πίσω από τη σύγχυση, μια συλλογική εικόνα προκύπτει. Κι αυτό, αν μπορεί κανείς να το διαβάσει είναι πάντα χρήσιμο, άλλοτε αισιόδοξο, κι άλλοτε τρομακτικό.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή