Πρέπει να κόστισε πολύ στον υπουργό Πολιτισμού το φιάσκο με τον Γιαν Φαμπρ. Τον παρουσίασε, με θριαμβικούς τόνους, παρομοιάζοντάς τον με τις ξένες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) που έσωσαν την Ελλάδα από τον εξευτελισμό μιας αποτυχημένης επανάστασης με την παρέμβασή τους στο Ναυαρίνο. Κάνει εντύπωση αυτό, διότι, από έναν άνθρωπο που ξέρει να χρησιμοποιεί άριστα τη γλώσσα, τέτοια λόγια δεν εκφεύγουν το έρκος των οδόντων του έτσι για πλάκα. Προφανώς, όμως, αισθανόταν σίγουρος ότι στην περίπτωση του ιδιόρρυθμου Βέλγου είχε τον από μηχανής θεό.
Αμ δε όμως! Αντί για ναυμαχία του Ναυαρίνου, το σύντομο πέρασμα του Φαμπρ από το Φεστιβάλ ήταν η μάχη του Πέτα, όπου εξολοθρεύτηκε το πρώτο τάγμα τακτικού στρατού των επαναστατημένων Ελλήνων. Σε αυτό υπηρετούσαν και 93 φιλέλληνες, εκ των οποίων επέζησαν οι είκοσι. Ο Φαμπρ –αλίμονο– δεν ήταν ανάμεσά τους…
Για τον λόγο αυτόν, το βράδυ της περασμένης Παρασκευής, όταν ο Φαμπρ είχε παραιτηθεί αλλά η παραίτησή του ακόμη δεν είχε κοινοποιηθεί, κατά πληροφορίες μου, η ωραιότερη παράσταση του φετινού Φεστιβάλ δόθηκε ιδιωτικά, για επιλεγμένο κοινό, στο σπίτι του υπουργού, διότι αρχικά ο Αριστείδης Μπαλτάς ήταν αποφασισμένος να παραιτηθεί. (Τι κρίμα που δεν ήταν εκεί ο Πελεγρίνης να επιμεληθεί τη σκηνοθεσία…) Τον μετέπεισε όμως, τηλεφωνικά, η πίεση του πρωθυπουργού και δέχθηκε να παραμείνει, καθώς στην παρούσα συγκυρία η αναζήτηση νέου υπουργού Πολιτισμού ήταν αδύνατη.
Ισως η παρ’ ολίγον παραίτηση να εξηγεί και αυτό που κυκλοφόρησε με εντυπωσιακή ταχύτητα μεταξύ καλλιτεχνών το περασμένο Σαββατοκύριακο: «Προσεκτικοί, γιατί αν φύγει ο Μπαλτάς, μπορεί να μας έλθει η Βαγενά!» (Ενδεχόμενο το οποίο είναι φυσικό να εμποιεί τον πανικό σε κάθε στοιχειωδώς εχέφρονα άνθρωπο…) Αρχικά, σκέφθηκα ότι θα το διέδωσε η κυβέρνηση ή, πιθανόν, ο ίδιος ο υπουργός, ώστε να ανακοπεί κάπως η αγανάκτηση για την ατυχέστατη επιλογή του. Σκεπτόμενος ψυχραιμότερα, κατέληξα ότι η φρικτή απειλή πρέπει να κυκλοφόρησε αρχικά ως αστείο, το οποίο όμως σύντομα έγινε πιστευτό ως πραγματική πιθανότητα. Δικαιολογημένα, διότι ποιος μπορεί να κατηγορήσει όσους το πίστεψαν, όταν επί δεκαπέντε μήνες έχουμε κυβέρνηση ανισόρροπων;
Πάντως, με τον Φαμπρ δεν λήξαμε· αναμένεται ενδιαφέρουσα συνέχεια. Διότι, όπως διάβασα κάπου, το έργο του «Mount Olympus» (αυτό που τόσο σκανδάλισε τους σεμνότυφους) έχει περιληφθεί στα περίφημα «Δημήτρια» και, συνεπώς, η τεράστια προβολή της παράστασης είναι ήδη εξασφαλισμένη. Τα «Δημήτρια», ως γνωστόν, έχουν ονομασθεί έτσι προς τιμήν του Αγίου Δημητρίου και γίνονται στη Θεσσαλονίκη. Τι σημαίνει αυτό; Οτι, μόλις το πληροφορηθεί, χορηγός επικοινωνίας –και πάω ό,τι στοίχημα θέλετε– θα αναλάβει προσωπικώς ο Θεσσαλονίκης Ανθιμος. Τέλος καλό, όλα καλά, λοιπόν. Διότι, κάτι που όταν ξεκίνησε θύμιζε τραγωδία, θα καταλήξει όπως πρέπει: σαν κωμωδία.
Η πορεία του Φεστιβάλ υπό τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο θα κριθεί. Ισορροπιστής και συμβιβαστικός, ο Θεοδωρόπουλος είναι βέβαιο ότι θα υπόκειται στην πίεση του εγχώριου καλλιτεχνικού κόσμου, ο οποίος άλλωστε με την εξέγερσή του ανέτρεψε τον Φαμπρ και μαζί του παρ’ ολίγον και τον Μπαλτά. Το Φεστιβάλ επί Γ. Λούκου ήταν μία αντανάκλαση της Ελλάδας του κόσμου. Προς στιγμήν, κόντεψε να γίνει η Ελλάδα του Φαμπρ, δηλαδή ο Φαμπρ. Ας ελπίσουμε ότι, μετά τη νίκη των «φουστανελάδων», το Φεστιβάλ δεν θα γίνει η Ελλαδίτσα του Μακρυγιάννη, της κλάψας και του παράπονου…
Του αέρα
Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας πραγματοποίησε ένα ακόμη παιδικό του όνειρο: προχθές πέταξε με Φάντομ της Πολεμικής Αεροπορίας, ντυμένος «Τοπ Γκαν». Γιατί με Φάντομ όμως; (Δεν φανταζόμουν καν ότι ακόμη πετάνε τα απηρχαιωμένα Φάντομ της δεκαετίας του 1950.) Διότι δεν χωρούσε σε F-16 ούτε σε Mirage. Αναγκαστικά, λοιπόν, δεν υπήρχε άλλη επιλογή. Δεν πειράζει. «Opfer mussen gebracht werden», δηλαδή, θυσίες πρέπει να γίνουν, όπως είπε ένας μεγάλος, ένας πρωτοπόρος της αεροπλοΐας, ο Γερμανός Οτο Λίλιενταλ. Ηταν τα τελευταία του λόγια μετά την πτώση του ανεμοπλάνου του από τα 50 μέτρα. Την επομένη πέθανε.
Ομως, για να επιστρέψουμε στον υπουργό, η επιλογή αεροσκάφους ήταν το λιγότερο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όπως πληροφορούμαι, είναι ότι έφαγαν τον κόσμο για να καταφέρουν να βρουν «anti-G» στολή πτήσεως στα μέτρα του υπουργού. Αυτό δεν ήταν καθόλου απλό – δεν είναι ότι πας σε ένα από τα ειδικά καταστήματα με είδη ρουχισμού για υπέρβαρους και τη βρίσκεις. Το ότι βρέθηκε τελικά σημαίνει ότι αυτές οι στολές κατασκευάζονται και στο νούμερο του υπουργού!
Απαραίτητο το θαυμαστικό παραπάνω, διότι, κατά την κρίση μου, αυτό είναι και η μόνη είδηση που βγαίνει από τη συγκεκριμένη υπόθεση: ότι στολές πτήσεως κατασκευάζονται και σε διάσταση XXX-L. Ομολογουμένως, δεν το φανταζόμουν ποτέ. Αν άξιζε τον κόπο που το έμαθα; Μα τι λέτε… Απολύτως! Είναι ένας μικρός θρίαμβος εναντίον των κοινωνικών ανισοτήτων και ειδικά κατά των διακρίσεων εις βάρος των υπέρβαρων. Είναι μια ακόμη, μικρή έστω, νίκη στον αγώνα για μια πιο δημοκρατική Ελλάδα. Να φαντασθείτε ότι ανυπομονώ να γυρίσω στο σπίτι το βράδυ και να το πω στη γυναίκα μου! Με κάποιον πρέπει να μοιραστώ το βάρος αυτής της γνώσης…
Κατά τα λοιπά, η πτήση ήταν του απλούστερου τύπου, αυτού που το λένε στην Πολεμική Αεροπορία «εόπ». Προσοχή, όχι «έεεε-οπ!», όπως όταν πολλοί μαζί προσπαθούν να μετακινήσουν κάτι πολύ βαρύ, αλλά ΕΟΠ αρκτικόλεξο, για τη φράση «ευθεία οριζόντια πτήση». Θα ευχόμουν «και εις ανώτερα», αλλά μάλλον δεν έχει νόημα.