Δεκαπέντε μόλις χρόνια από την πτώση και του τελευταίου συνοριακού φράχτη στην Ευρώπη, αυτή ήδη μετρά σχεδόν δύο δεκάδες νέους, συνολικού μήκους 1.200 χλμ. Και η φρενήρης κατασκευή και άλλων συνεχίζεται. Προ τριημέρου η κυβέρνηση της Αυστρίας ανακοίνωσε, τώρα που οι πρόσφυγες διασχίζουν πιο εντατικά την Ιταλία, τη δημιουργία φράχτη στο Μπρέμεν (400 μ.). «Δεν μπορούμε να επωμιστούμε όλη την εξαθλίωση του κόσμου», είπε ο νέος υπουργός Εσωτερικών Βόλφγκανγκ Σομπότκα και επέρριψε την ευθύνη για την απόφαση στις άλλες χώρες (Ελλάδα, Ιταλία κ.ά.) που δεν ανακόπτουν αυτές τις μεταναστευτικές ροές. Λίγες ώρες νωρίτερα η Αυστρία είχε ψηφίσει νόμο για διετές κλείσιμο των συνόρων στους πρόσφυγες/μετανάστες και αφαίρεση του δικαιώματός τους να καταθέσουν αίτηση για χορήγηση ασύλου.
Οι πρώτοι φράχτες για την αποτροπή της εισόδου μεταναστών στην Ευρώπη χτίστηκαν στην Ισπανία το 1993 γύρω από τις πόλεις Θέουτα και Μελίγια (8,2 και 10,5 χλμ., αντίστοιχα), στον ισπανικό θύλακα στο Μαρόκο. Το 2011 χτίστηκε ο φράχτης στον Εβρο (12,5 χλμ.). Ακολούθησε η Βουλγαρία στα σύνορά της με την Τουρκία (30 χλμ.), η Ουγγαρία στα σύνορά της με τη Σερβία (175 χλμ.) και την Κροατία (41 χλμ.), η Αυστρία στα σύνορά της με τη Σλοβενία (4 χλμ.), η Σλοβενία στα σύνορά της με την Κροατία (80 χλμ.), η Κροατία στα σύνορά της με τη Σερβία (στα 7 από τα 8 περάσματα), η ΠΓΔΜ στα σύνορά της με την Ελλάδα (Ειδομένη – Γευγελή, Νίκη, 35 χλμ.). Ακόμη, φράχτες υψώνουν η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία στα σύνορά τους με Ρωσία και Λευκορωσία, ενώ συζητείται η ανάπτυξη φράχτη σε Δανία και Γερμανία. Φράχτη προετοιμάζει και η Βουλγαρία στα σύνορά της με την Ελλάδα. Ενα τοπίο γκρίζο, που θυμίζει έντονα περίοδο ψυχρού πολέμου. Παντού συρματοπλέγματα και πίσω τους ένοπλοι αστυνομικοί και συνοριακοί φρουροί, να περιπολούν με θερμικές κάμερες και σκυλιά.
Η Ευρώπη που κομπορρημονεί για το θεσμικά κατοχυρωμένο δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας προσώπων, την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του δικαιώματος στη ζωή, αν και έμπειρη να ξεφεύγει από αυταπάτες, μετατρέπεται σταδιακά σε απόρθητο φρούριο. Υστερα από μια 40ετία ευημερίας και ασφάλειας, στέκεται αμήχανη μπροστά στον άπειρα περίπλοκο χαρακτήρα της πολιτικής της ανοχής, που δεν υπαγορεύει την επαναφορά συρματοπλεγμάτων, ούτε την παραβίαση συνθηκών (π.χ., της Γενεύης, το 1951, για το δικαίωμα αίτησης ασύλου από πρόσφυγες). Ολοι, συμπλέοντες, διατελούν σε οργασμό οχυρωματικών έργων, αντί σε πυρετό εφαρμογής πολιτικών συγκράτησης των εκτοπισμένων στις εστίες τους. Σίγουρα δεν εννοούσε την ευθυγράμμιση συμφερόντων αυτού του τύπου ο Ζαν Μονέ, όταν έλεγε ότι «η συνεργασία ανάμεσα στα έθνη, όσο κι αν είναι σημαντική, δεν λύνει τίποτα. Αυτό που πρέπει να επιδιώκεται είναι η συνένωση συμφερόντων των ευρωπαϊκών λαών και όχι απλώς η διατήρηση της ισορροπίας αυτών των συμφερόντων».
Οι ευρωπαϊκές αξίες δεν ενδύθηκαν την ευπρέπεια της αφθαρσίας, κατέληξαν θνητές. Και οι πρεσβευτές τους, απόγονοι παλιών κατακτητών, αντί να πολιτεύονται «περιπτυσσόμενοι αλλήλους και συγχωρούντες», όπως συστήνουν τα αναστάσιμα τροπάρια, χειραφετούνται με τον φόβο, το κόσκινο της ιδιοτέλειας, την ιδεοληψία της καθαρότητας, την απληστία, την αντιπαλότητα, τον απομονωτισμό…