Νέα ενδοπαραταξιακή κρίση στην Τουρκία, μετά τη διάρρηξη των σχέσεων του προέδρου κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον πρωθυπουργό κ. Αχμέτ Νταβούτογλου και την παραίτησή του. Ο Σουλτάνος καρατόμησε τον Μεγάλο Βεζίρη του θα λέγαμε –βεβαίως τηρουμένων των αναλογιών– εάν καταφεύγαμε στη χρήση όρων μιας άλλης εποχής. Υπήρχε όμως προηγούμενο μιας ηπιότερης μορφής, όταν μετά το τέλος της προεδρικής θητείας του, ο κ. Αμπντουλάχ Γκιουλ εξαφανίσθηκε από το πολιτικό προσκήνιο της χώρας του.
Δεν θα έπρεπε να προκαλούν έκπληξη εξελίξεις της μορφής αυτής. Ο ιδρυτής, ο αρχηγός, ο εξασφαλίζων εντυπωσιακές πλειοψηφίες στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης είναι ο κ. Ερντογάν και οι αντίπαλοί του στο εσωτερικό της χώρας και στο εξωτερικό, την κεφαλή αυτού ζητούν επί πίνακι.
Αλλά ο Τούρκος πρόεδρος γνωρίζει –κάλλιον παντός άλλου– ως ένας κατ’ εξοχήν συγκρουσιακός και αυταρχικός ηγέτης ότι και η παραμικρά ακόμη παραχώρηση ορίζει την αρχή του τέλους του. Εξ ου και το ασυμβίβαστο της πολιτικής του. Δεν πρόκειται, με άλλα λόγια, για ενέργεια οφειλόμενη σε αίσθημα μειονεξίας ενός αυτοδημιούργητου και απαίδευτου πολιτικού έναντι ενός πανεπιστημιακού δασκάλου, με τον οποίο οι κυβερνήσεις των δυτικών κρατών μπορούσαν να έλθουν σε μία κάποια συνεννόηση.
Κτηνώδες ένστικτο πολιτικό κινεί τον κ. Ερντογάν και αυτό δημιουργεί αμηχανία στην τουρκική και διεθνή «ελίτ», που εμφορείται από πνεύμα «συντεχνιακό», όπως συνέβαινε ακριβώς και με κάποιους από τους «εκσυγχρονιστές» Μεγάλους Βεζίρηδες, που προσπαθούσαν να χειραγωγήσουν τους Σουλτάνους και το επετύγχαναν μέχρις ενός σημείου.
Η μόνη παρέκκλιση από την παλαιά πρακτική ασκήσεως της εξουσίας είναι ότι ο κ. Ερντογάν συγκρούσθηκε και εκέρδισε τη μάχη του με τον θρησκευτικό ηγέτη Φετουλάχ Γκιουλέν, ενώ στο οθωμανικό παρελθόν αρκούσε να εκδώσει ένα διάταγμα –έναν φετφά– ο Σεΐχ-ουλ-Ισλάμης για να κηρύξει έκπτωτο τον Σουλτάνο. Αλλά ας μην αυταπατώμεθα, δεν είναι ο κ. Ερντογάν Σουλτάνος, δεν είναι ο Μέγας Χαλίφης του Ισλάμ. Ενα ersatz είναι η τουρκική δημοκρατία και επί κεμαλιστών και επί ισλαμιστών.
Οσο για την απομάκρυνση του κ. Νταβούτογλου από την πρωθυπουργία, δεν πρόκειται να αποτελέσει δραματική απώλεια. Η συμβολή του πρώην πρωθυπουργού στο «σύστημα Ερντογάν» ήταν διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής, ένα σχήμα ακαδημαϊκής πληρότητος, που όταν εφαρμόσθηκε στην πράξη απέτυχε με τρόπο κραυγαλέο και ενέπλεξε την Τουρκία σε περιπέτειες.
Καθ’ όσον αφορά τυχόν παράπλευρες συνέπειες στα ελληνοτουρκικά, ο αρχιτέκτων της πολιτικής αυτής είναι ο κ. Ερντογάν και επί της εξουσίας του –με τη μία ή την άλλη μορφή– οι σχέσεις Αθηνών – Αγκυρας υπήρξαν ούτως ειπείν «ομαλές». Καμία σύγκριση με τις εξόχως επικίνδυνες κρίσεις επί κεμαλικών κυβερνήσεων, που τόσο φαίνεται να νοσταλγούν οι «προοδευτικές δυνάμεις» στην Ελλάδα και γενικότερα στη Δύση.
Σημείο αναφοράς και ισχύος στην Τουρκία ήταν και παραμένει έως τώρα ο κ. Ερντογάν, με αυτόν και την κυβέρνησή του συνομιλεί η Ελλάς και αυτή η σχέση πρέπει να διατηρηθεί. Τα υπόλοιπα είναι ως εκ του περισσού και φλυαρίες αργοσχόλων, που εκ παραλλήλου με το ενδιαφέρον τους για το «δημοκρατικό έλλειμμα» στην Τουρκία θα ήταν ίσως σκόπιμο να προβληματισθούν και με το «έλλειμμα» στη δημοκρατική Ενωμένη Ευρώπη, όπου συνθλίβονται σταδιακά τα συστημικά κόμματα.