Μην πάει ο νους σας στο κακό. Το οχληρότατον κόασμα του τίτλου δεν αναφέρεται στην παρουσία του κ. Κατρουγκάλου. Μπορεί όποτε ανοίγει το στόμα του να προκαλεί ενοχλήσεις στην αισθητική και τη νοημοσύνη μας, όπως με την κυνική του δήλωση για τα θύματα της Μarfin. Ή με την άνεση με την οποία διαβεβαιώνει πως το νομοσχέδιό του, η τελευταία μάχη του πολέμου που έχει κηρύξει η κυβέρνησή του στην ελληνική κοινωνία, είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να γίνει. Διότι στην περίπτωση του κ. Κατρουγκάλου, το κόασμα αντισταθμίζεται από την οπτική απόλαυση. Αυτό το κατσαρό μαλλάκι που θα το ζήλευε ο περουκιέρης του Λουδοβίκου, η επιλογή των pochette τις οποίες τον φαντάζεσαι να τις βάζει στο τσεπάκι ψιθυρίζοντάς τους λόγια τρυφερά και χαμογελώντας τους –κι αυτές έχουν ψυχή– και η εν γένει αύρα της παχουλοκομψότητος μπορεί να εμποδίζουν τα κομβία του σακακιού του να συνευρεθούν με τις κουμπότρυπές τους, όμως δημιουργούν ένα αρμονικό συνολάκι. Εκπέμπουν την αρμονία μιας ύπαρξης η οποία είναι τόσο συμφιλιωμένη με τον εαυτό της ώστε τίποτε δεν είναι δυνατόν να τη διαταράξει.
Την έκφραση «οχληρότατον κόασμα» τη δανείζομαι από τον Ροΐδη. Τη χρησιμοποιεί στα «Είδωλα» για να χαρακτηρίσει ορισμένους γραμματικούς τύπους στους οποίους αρέσκονται οι «Αττικισταί». Κάποιον δε απ’ αυτούς, το «θέλω εκφράσειν», τον αποκαλεί «κάπως εμετικόν». Υπέροχος Ροΐδης. Ποτέ δεν σαρκάζει δωρεάν. Αξιοποιεί τις εμπνεύσεις του για να αναδείξει και να κρίνει τα φαινόμενα του κόσμου του. Στην περίπτωση πρόκειται για τον λόγο, ο οποίος από εργαλείο επικοινωνίας, σκέψης και δημιουργίας, έχει μετατραπεί σε τελετουργικό τηρήσεως τύπων. Οπου οι λέξεις έχουν χάσει τη σημασία τους και δεν εκπροσωπούν παρά τον εαυτό τους. Η διεύρυνση του κοάσματος, η μετατροπή του σε οπτικοακουστικό, προέκυψε αυθορμήτως από την παρακολούθηση της διήμερης συνεδρίασης της Βουλής, κυρίως από το θέαμα του κ. Πολάκη.
«Σ’ αυτήν τη χώρα είναι πλέον ιστορική ανάγκη να μιλήσουμε τη γλώσσα της αλήθειας». Το ενόχλημα σ’ αυτήν την περίπτωση δεν προέρχεται από την πεποίθηση ότι αυτός που το λέει, ο κ. Τσίπρας, δεν πρόκειται να το τηρήσει. Το ενόχλημα προέρχεται απ’ αυτό το «πλέον». Ο πρωθυπουργός της χώρας παραδέχεται ότι η γλώσσα της αλήθειας ώς τώρα δεν προέκυπτε από καμιά ιστορική ανάγκη. Για να είμαι ειλικρινής, θεωρώ ότι δεν ήξερε τι έλεγε. Του ήρθε, του το είπαν, το βρήκε ωραίο και το είπε. Ακουστικά κοάσματα αποτελούν επίσης λέξεις που δεν έχουν καμία απολύτως σημασία: «ανάπτυξη», «μεταρρυθμίσεις», «μετασχηματισμός της κοινωνίας» ή το «κάπως εμετικόν» του κ. Δραγασάκη: «Ο ΣΥΡΙΖΑ παραμένει στο κέντρο των εξελίξεων σε όλη την Ευρώπη».
Η δημοκρατική κακοφωνία, η δημοκρατία που παράγει μόνον κοάσματα, υπονομεύει το πολίτευμα. Βέβαια, όπως έγραψε κάποτε ο Καστοριάδης, κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει μια κοινωνία να αυτοκτονήσει, αν θέλει να αυτοκτονήσει. Και για να μην με κατηγορήσετε για αισθητισμό, θέλω να πω πως ούτε η αγόρευση του κ. Μητσοτάκη ούτε του κ. Βενιζέλου ούτε του κ. Λεβέντη θεωρώ ότι παρήγαγαν κοάσματα.
Η δημοκρατική ρητορεία είναι ηθικό μέγεθος. Η ποιότητά της σηματοδοτεί το πραγματικό ενδιαφέρον του ρήτορα προς τους ακροατές της. Τα κοάσματα δεν αποτελούν πολιτική. Απλώς δείχνουν την αδιαφορία των ομιλούντων απέναντι στο κοινό τους.