Για όσους δεν θρέφονται από αντιπαραθέσεις επιπέδου «καλοκαίρι ’15», είναι ανακουφιστική η σχετική σύγκλιση απόψεων που παρατηρείται τον τελευταίο καιρό: Με τους μύθους να έχουν διαλυθεί, οι περισσότεροι, απ’ όπου κι αν προερχόμαστε πολιτικά, μοιραζόμαστε σήμερα τις ίδιες ανησυχίες. Ωστόσο, κάτι ενοχλητικό υπήρχε από την αρχή με αυτήν την «εκεχειρία», κάτι που δεν μπορούσα ακριβώς να προσδιορίσω, αλλά που μου έγινε ελαφρώς πιο ξεκάθαρο τις προάλλες σε ένα επαγγελματικό δείπνο.
Η συζήτηση περιστρεφόταν –πού αλλού;– γύρω από την κυβέρνηση και τα κατορθώματά της. Τα λέγαμε για ώρα ήπια, χωρίς τον φόβο και το πάθος που χαρακτήριζαν μέχρι πρότινος ανάλογες συζητήσεις, για το ασφαλιστικό, τους νέους φόρους, τη διάψευση των προσδοκιών και όσα απασχολούν την παραγωγική και βαλλόμενη γενιά μας, φτάνοντας κάποια στιγμή στο μείζον, την ηχηρή απουσία ευρηματικού σχεδίου για το μέλλον, όταν από την άλλη άκρη του τραπεζιού ακούστηκε μια κοπέλα να λέει: «Κι έχουν έρθει και αυτοί οι πρόσφυγες και μας έχουν κόψει τις γραμμές του τρένου, έλεος».
Μεμιάς λες και εμφανίστηκε στο τραπέζι ένα ρήγμα, βαθύ και απειλητικό, που δεν γεφυρωνόταν απ’ όσα είχαν ειπωθεί νωρίτερα. Οχι δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Μπορεί να μοιάζει ότι βρισκόμαστε στην ίδια μπάντα, απογοητευμένοι και θορυβημένοι από αυτά που συμβαίνουν, αλλά δεν είμαστε ίδιοι. Ο κοινός αντίπαλος –βάζουμε τη λέξη σε πολλά εισαγωγικά – δεν σε τοποθετεί αυτόματα και στην ίδια ομάδα.
Είναι το ίδιο ολισθηρό μονοπάτι που μας οδήγησε εδώ, όταν άνθρωποι άσχετοι μεταξύ τους, ιδιοσυγκρασίες και φιλοσοφίες σχεδόν αντίρροπες, σχημάτισαν το περίφημο αντιμνημονιακό μπλοκ. Εφτασαν ως την κυβέρνηση, πράγματι, αλλά τα αποτελέσματα τα βλέπουμε. Είναι λογικό: Πώς να προχωρήσεις ευθεία, όταν ο ένας τραβάει από τη μία και ο άλλος από την άλλη; Πώς χτίζεις πάνω σε κάτι αρνητικό;
Δεν είναι τυχαίο που η κυβερνητική συμμαχία επενδύει στον περαιτέρω διχασμό, πάντα με δόρυ ένα «αντί»: Είναι η συνταγή της δικής τους επιτυχίας. Βασιλεύουν τοποθετώντας μας όχι κατ’ ανάγκην «μαζί», απλώς «απέναντι» από άλλους (π.χ., τους γραβατωμένους).
«Ενα χάσμα χωρίζει την έντονη κριτική από τη βίαιη απόρριψη και την ισοπεδωτική αντίθεση», έγραφε προχθές ο καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας του ΑΠΘ, Νικόλας Σεβαστάκης. «Η σαρωτική ή μετωπική αντίθεση είναι τις περισσότερες φορές ευκολία. (…) Αν κάτι όμως έχει φανεί όλα αυτά τα χρόνια, είναι ότι η γενική κατακραυγή και η ρητορική “κατά πάντων” (αυτό το μαγικό και ξεσηκωτικό ενάντια) δεν γεννούν κάτι καλύτερο πολιτικά. Απλώς δικαιώνουν τη φωνή που υψώνεται ή πατάει το πληκτρολόγιο του υπολογιστή».
Το ξερό «φύγετε», με άλλα λόγια, δεν διαφέρει και πολύ από τον στείρο αντιμνημονιακό λόγο των προηγούμενων ετών.