Χθες ο «Γκάρντιαν» παρουσίασε μια συλλογή με ποιήματα νέων Ελλήνων ποιητών, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Penguin, παίρνοντας μικρές συνεντεύξεις από ορισμένους που «συμμετέχουν» με στίχους τους στον τόμο. Τίτλος του βιβλίου, «Μέτρα λιτότητας», και οι περισσότερες ερωτήσεις αφορούν στον τρόπο που η κρίση επηρέασε την τέχνη και τη λογοτεχνία στην Ελλάδα. Στο άρθρο υπάρχουν αναφορές στη δικτατορία, καθώς «για πρώτη φορά μετά τη δεκαετία του ’70 υπάρχει τέτοια πληθώρα γραπτών». Στην ποιητική συλλογή, την οποία προωθεί ο Γ. Βαρουφάκης, οι ποιητές εμπνέονται «από τις απολαύσεις των συνοικιακών κήπων μέχρι τη βιαιότητα των συγκρούσεων στον δρόμο» και χρησιμοποιούν «εικόνες της ποπ κουλτούρας και του μετακαπιταλισμού… αναμειγνύοντάς τες με τους αρχαίους μύθους».
Υπάρχει ένας ψυχαναγκασμός στον τρόπο που οι Ελληνες καλλιτέχνες καλούνται, σχεδόν πιέζονται, να εκφραστούν πολιτικά. Η έξωθεν προσδοκία για στρατευμένη τέχνη στην Ελλάδα υποχρεώνει τους ντόπιους ποιητές, ζωγράφους, μουσικούς να επινοήσουν ένα επαναστατικό υπόβαθρο σε καθετί που παράγουν. Με αποτέλεσμα η κρίση να γίνεται φολκλόρ, αφού γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης, ένα αέναο tearjerker, ένα δακρύβρεχτο μελό, που εκβιάζει τον οίκτο των Ευρωπαίων και λοιπών συνομιλητών μας.
Η χώρα παρουσιάζεται ως θύμα, όχι πλέον μόνο σε επίπεδο πολιτικού λόγου αλλά και πολιτιστικού, το χιούμορ απουσιάζει και οι ξένοι επιδοκιμάζουν, γιατί αυτό είναι που περιμένουν από μια χώρα με 28% ανεργία, μαζική μετανάστευση νέων και ένα ισχυρό φιλοναζιστικό κόμμα. Δεν υπάρχει διάθεση για αυτοσαρκασμό ή προσωπική γραφή, όλα πρέπει να ηχούν μίζερα και αριστερά για να ικανοποιούν το σχήμα που έχει στον νου της η επιμελήτρια που διαλέγει να βαφτίσει την ποιητική συλλογή για την Ελλάδα, «Μέτρα λιτότητας». Δεν αναφέρομαι στα ποιήματα του τόμου, γιατί διάβασα μόνον ελάχιστους στίχους στον «Γκάρντιαν». Μιλώ για τις προκατασκευασμένες εικόνες περί Ελλάδας της κρίσης που έχουν στο μυαλό τους οι –καλοπροαίρετοι, ομολογουμένως– ξένοι παρατηρητές της εγχώριας καλλιτεχνικής παραγωγής. Οι οποίοι ενθαρρύνουν, τελικά, την αυτοπαγίδευση των Ελλήνων ποιητών, ζωγράφων, κινηματογραφιστών σε έναν σχηματικό, φαύλο κύκλο, που ανακατεύει καθησυχαστικά τον αντικαπιταλιστικό αγώνα με τους αρχαίους μύθους. Αντίθετα, η πιο γλαφυρή καταγραφή της ελληνικής κρίσης είναι το χθεσινό στιγμιότυπο από τα γενέθλια του αναπληρωτή υπουργού Υγείας, Παύλου Πολάκη. Θα μπορούσε να διαβαστεί και ως φωτογραφικό χαϊκού: «Μια τούρτα τετράγωνη, γεμάτη γράμματα. Δύο μπουκάλια αφρώδους οίνου, μια γλάστρα ντυμένη σε πλαστικό σελοφάν. Ενας ανοιγμένος υπολογιστής κοιτά κατάματα τη μαντινάδα από σαντιγί. Ο Αρης Βελουχιώτης, αρματωμένος, ωσεί παρών. Τέσσερις μπλε καρέκλες. Ισως το youtube παίζει “Happy Birthday”».