Υπάρχουν τα σοβαρά, υπάρχουν όμως και τα ελαφρά. Συμβαίνει όμως, πότε πότε, τα ελαφρά να έχουν ένα υπόστρωμα του σοβαρού. Εξηγούμαι: το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως το γεγονός ότι στον γάμο του ο κ. Γαβριήλ Σακελλαρίδης εθεάθη με γραβάτα. Το αξεσουάρ που δεν φόρεσε ποτέ ως υπουργός, ως πολιτευτής γενικότερα, το φόρεσε τελικώς σε μια ιδιωτική του στιγμή. Τα σχόλια (για τα κοινωνικά δίκτυα μιλάμε πάντοτε) κινήθηκαν σε έναν ευρύτατο άξονα, που περιλάμβανε την καλώς και κακώς εννοούμενη κριτική έως τα φαιδρά, χονδροκομμένα υπονοούμενα, καθώς επίσης μια πολιτικώς ορθή νότα περί δημοσίων και ιδιωτικών.
Θα έλεγα πως το –αδιάφορο για όλους εμάς– γεγονός του γάμου ενός δημόσιου προσώπου επαναφέρει, έστω και διαθλαστικά, την κουβέντα όχι τόσο περί του ενδυματολογικού κώδικα που εισήγαγε ο ΣΥΡΙΖΑ στην πολιτική μας ζωή όσο ότι αυτός ο κώδικας, που τουλάχιστον εδώ δεν εκλαμβάνεται απλώς και μόνον ως ζήτημα αισθητικής (αυτό είναι το λιγότερο), έχει προεκτάσεις σε ένα γενικότερο, πολύ χαρακτηριστικό φέρεσθαι στον κοινωνικό και πολιτικό βίο. Το θέμα δεν είναι η γαμπριάτικη γραβάτα του κ. Σακελλαρίδη. Γραβάτα ή φροντισμένα κοστούμια φορούν ορισμένα στελέχη της κυβέρνησης. Γραβάτα και κοστούμι φοράει επίσης και ο Πάνος Καμμένος· και λοιπόν;
Η αλήθεια είναι ότι, δεκαπέντε μήνες μετά τον Ιανουάριο του 2015, η απουσία γραβάτας μοιάζει με ανώδυνη λεπτομέρεια μπροστά σε όσα έχουμε δει κατά καιρούς, τόσο εντός Κοινοβουλίου όσο και σε επίσημες επαφές στο εξωτερικό (αλησμόνητη παραμένει η παρθενική εμφάνιση του κ. Τσακαλώτου στα Γιούρογκρουπ, όταν έγινε περισσότερο γνωστός ως Τσαλακώτος).
Βέβαια, το ζήτημα, που μοιάζει γραφικό αλλά έχει το βάθος του, δεν περιορίζεται μονάχα στον ενδυματολογικό κώδικα. Πιο σωστά, ήταν μάλλον αναπόφευκτο αυτή η εμμονή του ΣΥΡΙΖΑ σε μια κακώς εννοούμενη λαϊκότητα και απλότητα να έχει επιπτώσεις όχι μόνον στην εμφάνιση μα και συνολικά στη γλώσσα, στο φέρεσθαι, στη χειρονομία, στην όλη (δημόσια) γλώσσα του σώματος.
Είναι όμως αποκλειστικά πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ το δημόσιο φέρεσθαι; Η πρόσφατη αποκαρδιωτική εικόνα γηπέδου έπειτα από ντέρμπι στο συνέδριο της ΟΝΝΕΔ ήρθε να συμπληρώσει μια μεγαλύτερη και, δυστυχώς, οικεία εικόνα σχετικά με τη συμπεριφορά στον δημόσιο χώρο του Ελληνα (απ’ όπου κι αν αυτή/αυτός προέρχεται…).
Γραφικότητες, θα πείτε ξανά· επιμένω, ωστόσο, πως υπάρχει και ουσία διότι θα πρέπει να πούμε πως η σημασία σε κάποιες (στοιχειώδεις, βασικές) λεπτομέρειες δεν συνιστά ψυχρή, ελιτίστικη αισθητικοποίηση της πολιτικής ζωής. Δεν κρίνεται το περίγραμμα, αλλά η σημειολογία μιας στάσης ζωής, μιας αντίληψης για το τι σημαίνει συμπεριφέρομαι σε δημόσιο χώρο και, πάνω απ’ όλα, τι σημαίνει εσωτερικοποιώ τον θεσμικό ρόλο που ανέλαβα με ψήφο μάλιστα από τους πολίτες. Το εν λόγω ζήτημα δεν είναι κομματικό ούτε μονάχα πολιτικό – είναι πολιτισμικό. Αν στην περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ η ιδιαιτερότητα έγκειται σε μια αγκυλωτική τυπολατρία του λαϊκού, στην ιδεολογικοποίηση αυτής της διεστραμμένης άποψης περί απλότητας (στο όνομα της οποίας καταργήθηκε κάθε ευγένεια), στην περίπτωση του τελευταίου συνεδρίου της ΟΝΝΕΔ (τις διάφορες παρεκτροπές του οποίου στηλίτευσε με χαρακτηριστική ταχύτητα ο κ. Κυρ. Μητσοτάκης), διαφαίνεται πόσο εύκολα μπορεί να «μας ξεφύγει» αυτή η συμπεριφορά καθώς αποτελεί ένα είδος ψυχικής εγγραφής στον Ελληνα απ’ όπου κι αν προέρχεται.
Η κρίση, σε όλες της τις εκφάνσεις, είναι η νοοτροπία μας. Γι’ αυτό και, πέρα από το χρέος και τα μνημόνια, έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Είχαμε πολύ δρόμο μπροστά μας πολύ πριν έρθουν τα μνημόνια.