Τεράστια η συμβολική σημασία για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία του Ναού της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Η δημώδης παράδοση συνέδεε επί αιώνες την επανεγκαθίδρυση της Αυτοκρατορίας του Βυζαντίου με την επαναλειτουργία του Ναού, «Να πάρουμε την Πόλη και την Αγια-Σοφιά». Ουδεμία αναφορά στο Ιερόν Παλάτιον, την έδρα των Αυτοκρατόρων επί οκτακόσια και πλέον χρόνια.
Λειτούργησε ως τέμενος ισλαμικό η Αγία Σοφία από το 1453 έως το 1934, οπότε ο Μουσταφά Κεμάλ τη μετέτρεψε σε μουσείο για να εξυπηρετήσει ίδιες πολιτικές του σκοπιμότητες. Σήμερα, ένας άλλος αυταρχικός ηγέτης της Τουρκίας, ο κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προωθώντας εκ διαμέτρου αντίθετους προσωπικούς στόχους από εκείνους του Κεμάλ, επέτρεψε την ανάγνωση και τηλεοπτική αναμετάδοση του Κορανίου κατά τη διάρκεια του Ραμαζανίου.
Αλλά επειδή η δύναμη των συμβόλων παραμένει καταλυτική, η απόφαση των τουρκικών αρχών λειτούργησε ως πρόκληση για εμάς τους Ελληνες και τα πολιτικά κόμματα – παρά την εγκατάλειψη κάθε ίχνους αλυτρωτικής πολιτικής, έναντι της Τουρκίας, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Η ελληνική πολιτική τάξη θεωρεί ορθώς, όπως και η ΟΥΝΕΣΚΟ, ότι η Αγία Σοφία είναι μνημείο της παγκοσμίου πολιτιστικής κληρονομιάς. Η επίσημη διαμαρτυρία –ορθή και αναγκαία– θα έπρεπε να προέλθει από το υπουργείο Πολιτισμού. Ενδεχομένως, και από την Εκκλησία της Ελλάδος, κατά παρέκκλιση των αρμοδιοτήτων της, αφού τον ρόλο της προασπίσεως των συμφερόντων εν γένει της Ορθοδοξίας έχει αναλάβει το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως.
Αντ’ αυτών, αντέδρασε το υπουργείο Εξωτερικών, που καταδίκασε ως «οπισθοδρομική» την απόφαση τω τουρκικών αρχών και χαρακτήρισε ενέργειες της μορφής αυτής μη συμβατές «με σύγχρονες, δημοκρατικές και κοσμικές κοινωνίες». Ως ανεμένετο, η αντεπίθεση προήλθε από τον εκπρόσωπο του αντιστοίχου υπουργείου της Τουρκίας, που διατύπωσε αιτιάσεις «για καταπάτηση των θρησκευτικών ελευθεριών» της μουσουλμανικής μειονότητος στη Θράκη και άλλα αστήρικτα παρόμοια. Εδημιουργήθη, εν ολίγοις, θέμα πολιτικών διαστάσεων, που λόγω της επικρατούσης ρευστότητος στην Τουρκία μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις άκρως ανεπιθύμητες.
Δεν τρέφει η στήλη αυτή συμπάθεια ή πολύ περισσότερο θαυμασμό για την πολιτική του κ. Ερντογάν στο εσωτερικό ή στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων. Ενας ανοικτός εμφύλιος πόλεμος ευρίσκεται, ωστόσο, εν εξελίξει στην Τουρκία, που σε συνδυασμό με εδαφικές αναπροσαρμογές στη Συρία και στο Ιράκ μπορεί να οδηγήσουν σε διαμελισμό του τουρκικού κράτους. Το πλέον ανησυχητικό, βεβαίως, είναι ότι ο κ. Ερντογάν έχει συνδέσει την παραμονή του στην εξουσία με μία ακραία αντιπαράθεσή του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Δεν είναι αποστολή μας να αλλάξουμε τη φυσιογνωμία της Τουρκίας. Ορθή, κατά συνέπειαν, η ευαισθησία ημών των πολιτών και των κομμάτων στο θέμα της Αγίας Σοφίας, που όμως δεν είναι διμερές πολιτικό, αλλά αφορά αποκλειστικώς τον σεβασμό της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς.