Απογοήτευση για την ανατροπή που δεν έγινε εκφράζει στο βιβλίο του, στο οποίο περιγράφει το Σχέδιο Β΄ της εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ, ο καθηγητής Οικονομικών Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ. Ας προσπεράσουμε για λίγο το γεγονός πως ένας Αμερικανός, έστω και αν τυγχάνει γιος του εξέχοντος κεϊνσιανού οικονομολόγου Κένεθ Γκάλμπρεϊθ, ήταν υπεύθυνος για ένα τόσο κρίσιμο σχέδιο για το μέλλον της χώρας μας, ή ότι σχεδίαζε ποιοι υπουργοί θα ήταν υπεύθυνοι για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια στις λατινοαμερικανικές συνθήκες κατάρρευσης που θα ακολουθούσαν την ανεξέλεγκτη έξοδο της Ελλάδος από το ευρώ.
Και αυτό, για να πάμε στην ουσία της πρότασής του: Στο βιβλίο του, ο κ. Γκάλμπρεϊθ περιγράφει το σχέδιο που του ανέθεσε ο τότε υπουργός Οικονομικών της Ελλάδος Γιάνης Βαρουφάκης. Ενα σχέδιο που σχεδίασε εντός δύο μηνών, και το οποίο προέβλεπε κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης στη χώρα, κλείσιμο των τραπεζών για άγνωστο χρονικό διάστημα μέχρι να τυπωθεί το νέο νόμισμα, έλεγχο και περιορισμούς στην προμήθεια καυσίμων, επιστράτευση δημοσίων λειτουργών, εθνικοποιήσεις τραπεζών και υποσχετικές αντί μισθών και συντάξεων.
Διαβάζοντας κανείς τις αποκαλύψεις του Γκάλμπρεϊθ καταλαβαίνει τη σημερινή ανακούφιση της αμερικανικής κυβέρνησης, την οποία βεβαίως δεν εξέφραζε ο Αμερικανός καθηγητής στα σχέδιά του. Οι ΗΠΑ χαιρέτισαν την εφετινή συμφωνία, ακόμη και αν αναγνωρίζουν πως είναι ελλιπής καθώς δεν λύνει το ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους, και στην καλύτερη περίπτωση θεωρούν μεταβατική. Με δεδομένη την εναλλακτική λύση που αποκαλύπτεται, δεν είναι περίεργο που, πριν από έναν περίπου μήνα, ο σύμβουλος Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του προέδρου Ομπάμα Τσαρλς Κάπτσαν μιλούσε για την «εντυπωσιακή πολιτική αλλαγή που έχει γίνει στην Ελλάδα» και έβγαζε «το καπέλο στον πρωθυπουργό Τσίπρα για το γεγονός ότι πέταξε τους ακραίους έξω από την κυβέρνησή του και πλέον έχουμε μια ισχυρή, μικρή αλλά πειθαρχημένη πλειοψηφία η οποία είναι υπέρ των μεταρρυθμίσεων και της Ευρώπης». Γι’ αυτό και άλλο στέλεχος της αμερικανικής κυβέρνησης μας δήλωνε ανωνύμως στην Ουάσιγκτον πως στόχος τους φέτος ήταν να αποτραπεί μια κρίση όπως εκείνη του περασμένου καλοκαιριού, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στην Ελλάδα να ανακάμψει.
Από την αποτροπή της κρίσης μέχρι να ανακάμψει η οικονομία, βέβαια, υπάρχει πολύς δρόμος. Οι Αμερικανοί θεωρούν πως αν λυθεί το ζήτημα του χρέους που θεωρούν ότι τρέφει την αβεβαιότητα των επενδυτών και αν γίνουν μεταρρυθμίσεις για να βελτιωθούν οι συνθήκες τού επιχειρείν, στην Ελλάδα θα έρθουν επενδύσεις· ωστόσο και τα δύο αυτά παραμένουν υποσχέσεις. Ακόμη και οι Αμερικανοί, εξάλλου, δεν τρέφουν αυταπάτες για το πόσο δύσκολα είναι και τα δύο –η αναδιάρθρωση του χρέους για τους Ευρωπαίους και οι φιλο-επενδυτικές μεταρρυθμίσεις για την κυβέρνηση–, κάτι που μάλιστα έχουν παρατηρήσει πως υπερβαίνει τους ιδεολογικούς διαχωρισμούς καθώς δυσκόλευε και προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις.
Εγραφε ο Τάκης Θεοδωρόπουλος στη χθεσινή «Καθημερινή» ότι η κυβέρνηση «δεν έχει ιστορική προοπτική, ούτε προς το παρελθόν ούτε προς το μέλλον». Οτι «παιδιά του χάους είναι και μόνον μέσα στο χάος μπορούν να λειτουργήσουν». Ακόμη και οι ανιστόρητοι, όμως, μπορούν να προκαλέσουν ιστορικές ανατροπές, μέσω του χάους. Και το χάος, πράγματι, διαφαίνεται στις προβλέψεις του Σχεδίου Β΄, που απετράπη όταν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας το απέρριψε και απέπεμψε τον κ. Βαρουφάκη.
Οι επαναστατικές ασκήσεις ευτυχώς έμειναν στα χαρτιά, ακόμη και αν ο καθηγητής Γκάλμπρεϊθ αφήνει να εννοηθεί ότι πιθανώς να χρειασθούν στο μέλλον, αν το ελληνικό πρόγραμμα αποτύχει όπως εκτιμά ότι θα γίνει. Κι εδώ γυρίζουμε στη συνταγή της αμερικανικής κυβέρνησης, τελευταία ακόμη και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, που μπορεί να ακούγεται σαν κολλημένο γραμμόφωνο αλλά παραμένει κρίσιμη. Για να μην αποτύχει το ελληνικό πρόγραμμα, χρειάζεται χαλάρωση της λιτότητας μέσω της αναδιάρθρωσης του χρέους, η οποία σε συνδυασμό με διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα μπορούσε να επαναφέρει και την επενδυτική εμπιστοσύνη. Διαφορετικά, το σχέδιο Β΄ μπορεί να επανέλθει, μια προοπτική που μπορεί μεν να ικανοποιήσει ηθικά τον καθηγητή Γκάλμπρεϊθ και τον κ. Βαρουφάκη, αλλά δεν είναι επαρκής λόγος αυτός για να καταστραφεί μια χώρα.