Η πρώτη εντύπωση από την ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ για την επέτειο του δημοψηφίσματος είναι ότι θέτει το περυσινό «Οχι» στο ίδιο επίπεδο με εκείνο του 1940, καθώς η συγκεκριμένη λέξη επαναλαμβάνεται οκτώ φορές, πάντα με κεφαλαία γράμματα, σε ένα κείμενο των 280 λέξεων.
Αρκετοί θα υποκύψουν στην ευκολία της σύνδεσης και χωρίς να το καταλάβουν – πρόσφατα είναι, άλλωστε, τα στοιχεία του ΟΟΣΑ που δείχνουν ότι σχεδόν ένα 30% των Ελλήνων δεν καταλαβαίνει τι διαβάζει. Κάποτε, στο μέλλον που φαντάζονται οι σημερινοί κυβερνώντες, μπορεί τα παιδιά να λένε ότι το ΟΧΙ του 2015 το είπε ο Μεταξάς, ενώ το ΟΧΙ του 1940 το είπε ο Τσίπρας. Μη σας φαίνεται γκροτέσκο – σήμερα, δεν υπάρχουν μόνο παιδιά, αλλά και ενήλικοι που συγχέουν πρόσωπα και γεγονότα της Επανάστασης του 1821 με εκείνα των Μηδικών Πολέμων;
Από την προσεκτικότερη ανάγνωση του κειμένου, πάντως, αυτό που προκύπτει είναι ότι το ηρωικό ΟΧΙ του 2015 δεν σημαίνει τίποτε στην πραγματικότητα, επειδή πολύ απλά μπορεί να σημαίνει ό,τι θέλει εκείνος που το ερμηνεύει. Αυτό συμβαίνει επειδή η ζωή δεν σταματά ποτέ με μία άρνηση. Συνεχίζεται και μετά την άρνηση, με τρόπους που ούτε φανταζόσουν ότι περίμεναν κρυμμένοι πίσω από ένα απλό, γενναίο, περήφανο, ιστορικό «Οχι». Το αποδεικνύει η πιο αστεία πρόταση της ανακοίνωσης: «Το ΟΧΙ έχει μείνει στην Ιστορία ως η μεγάλη ανατροπή». Σωστά, επειδή ερμηνεύτηκε από την κυβέρνηση που το κέρδισε ως «Ναι». Γι’ αυτό, η ανατροπή, την οποία εξαίρουν οι συντάκτες της ανακοίνωσης, ανέτρεψε μια άλλη, σχεδιαζόμενη ανατροπή. Δύο πλην μας δίνουν ένα συν, όπως θα περίμενα να ξέρουν αυτοί που έφεραν τα πρόσημα στην πολιτική.
Η επέτειος είναι μεγάλη και, δικαίως, οι εορτασμοί δεν περιορίστηκαν σε μια κομματική ανακοίνωση. Συνέβαλε και ο αγαθός (έτσι φαίνεται από τις φωτογραφίες) Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ με το υπό έκδοση βιβλίο του για το περιβόητο Σχέδιο Β΄. Η εντύπωση της αγαθότητας που μου δίνει όταν βλέπω τη φωτογραφία του επιβεβαιώθηκε. Διότι το περιεχόμενο του βιβλίου, η αποκάλυψη του κρυφού σχεδίου δηλαδή, αναστατώνει τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς επαναφέρει στην επικαιρότητα αυτό που με κάθε τρόπο οι κυβερνώντες προσπαθούν να αφήσουν πίσω: την τραγική επιπολαιότητά τους εις βάρος της χώρας και, κυρίως, το κόστος της.
Ωραία, θα πείτε. Και τι να έκανε; Συμφωνώ, ο Γκάλμπρεϊθ δεν είναι κανένα σπουδαίο μυαλό, είναι μόνον ο άσημος γιος ενός διάσημου πατέρα. Αλλά ως αριστερός δεν είναι δυνατόν να είναι τελείως κορόιδο. Βλέπει ο άνθρωπος τον Βαρουφάκη που κάτι μάζεψε από την τουρνέ όσο διήρκεσε η δόξα, να μην πάρει και αυτός κάτι από τα ψιλά της δημοσιότητας; Καλά κάνει, λοιπόν.
Ομως, ο Γκάλμπρεϊθ, ο οποίος στο βιβλίο του δείχνει να λυπάται που δεν κατάφερε να γίνει πραγματικότητα η καταστροφή μας την οποία σχεδίαζε, αφιερώνει το πόνημά του στον Γ. Βαρουφάκη και στη σύζυγό του. Καλύτερα να το είχε αποφύγει. Διότι του διαφεύγει ότι, πρώτον, υπενθυμίζοντας τον ρόλο Βαρουφάκη αυξάνει την πίεση (ενδεχομένως και τις πιθανότητες) ο φίλος του να βρεθεί ενώπιον των ευθυνών του. Η Νέα Δημοκρατία ευλόγως φωνάζει για την Εξεταστική που έχει ζητήσει σχετικώς και την οποία η κυβέρνηση έχει ξεχάσει τελείως. Του διαφεύγει, δεύτερον, ότι πλήττει τα όποια υπολείμματα δημοτικότητας μπορεί να διατηρούσε ο Νάρκισσος. Χάρη στον Γκάλμπρεϊθ, τώρα ελεεινολογούν τον Βαρουφάκη και οι υποστηρικτές της κυβέρνησης και της αντιπολίτευσης. Αυτός ο Γκάλμπρεϊθ είναι, πράγματι, όνομα και πράγμα!
Επειτα από αυτό, ο πανηγυρισμός της ιστορικής επετείου έλαβε πανηγυρικό ή, για να το πούμε δημοκρατικά, πανηγυριώτικο χαρακτήρα, καθώς μπήκαν στον χορό πίπιζες και νταούλια. Εξ αφορμής των αποκαλύψεων, βγήκαν δύο υπουργοί της κυβέρνησης, οι κ. Κοτζιάς και Παππάς, για να κατηγορήσουν τον Βαρουφάκη ότι, μόλις ανέλαβε η πρώτη φορά Αριστερά, εκείνος εισηγήθηκε να γίνει δεκτό το τρισκατάρατο mail Χαρδούβελη, δηλαδή εισηγήθηκε να κλείσει η διαπραγμάτευση στο σημείο που την είχε φέρει η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου. Αυτό ήταν το αποκορύφωμα του παραλογισμού και, ως εκ τούτου, ήταν και το αποκορύφωμα του εορτασμού. Διότι, ουσιαστικά, οι δύο υπουργοί επιχείρησαν να μειώσουν τον Βαρουφάκη προσάπτοντάς του την κατηγορία της (στιγμιαίας έστω) σοβαρότητας. Αν είναι ποτέ δυνατόν!
Και όμως είναι. Και εδώ και στη Βρετανία η «πολιτική του θυμού», όπως βλέπω να ονομάζεται το φαινόμενο από τον διεθνή Τύπο, μετατρέπει την πολιτική σε τσίρκο, στο οποίο το πλεονέκτημα έχουν οι καλλιτέχνες του χώρου: σαλτιμπάγκοι, κλόουν, μάγοι, τέρατα κ.λπ. Εμείς κατρακυλήσαμε σταδιακά στο σημείο αυτό και το έχουμε σχεδόν συνηθίσει. Περισσότερο αισθητή είναι η αλλαγή όταν κοιτάζουμε τη Βρετανία, στην οποία ήλθε κάπως απότομα. Προσέξτε, λ.χ., την παραίτηση του Φάρατζ. Με προκλητική αυθάδεια, είπε στους οπαδούς του ότι αυτό που ήθελε ήταν να βγάλει τη Βρετανία από την Ενωση και το πέτυχε. Βεβαίως, συνέχισε, είναι πρόθυμος να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε άλλα ανάλογα κινήματα ανά την Ευρώπη. Τώρα, όμως, «θέλω τη ζωή μου πίσω», είπε και τους άφησε να συνεχίσουν εκείνοι όπως μπορούν. Δεν είχε το θάρρος να προσθέσει: «Αφού αναστάτωσα τις δικές σας ζωές».
Παρακολουθώντας στη φάτσα του Φάρατζ, την ώρα της δήλωσης, να επιδεικνύεται η ποικιλία των μορφασμών για τους οποίους έγινε ο αγαπημένος των γελοιογράφων, ένιωσα ξαφνικά σαν να είχε γίνει πραγματικότητα η ταινία του «Batman», όπου ο Νίκολσον παίζει τον Joker. Μια παραλλαγή του Joker είναι αυτό το γελοίο πρόσωπο, που τίναξε στον αέρα 43 χρόνια συμμετοχής της Βρετανίας στην Ευρώπη.
Καθώς η Δύση παρακμάζει, η λογική υποχωρεί και ο Joker αναδεικνύεται σε προφήτη. Ο κόσμος μας άλλαξε και έχει πάρει μια μορφή που δεν μπορούσαμε εύκολα να φαντασθούμε. Φυσικό είναι, γιατί όταν σκεπτόμαστε αυθόρμητα το μέλλον, το συλλαμβάνουμε πάντα ως προβολή του παρόντος: καλύτερο, χειρότερο ή και τα δύο. Ας τον συνηθίσουμε, λοιπόν, τον «θαυμαστό νέο κόσμο που έχει μέσα του τέτοιους ανθρώπους» για να δούμε πώς θα τον αντιμετωπίσουμε…