Είναι απολύτως αναγκαίο να παραλάβει η Βουλή ολόκληρη την έκθεση που συνέταξε ο καθηγητής Τζέιμς Γκάλμπρεϊθ, κατόπιν σχετικής εντολής του τότε υπουργού Γιάνη Βαρουφάκη, το ήδη περίφημο σχέδιο «Χ» για το πέρασμα από το ευρώ στη νέα δραχμή. Η εφαρμογή του σχεδίου δεν αποτελεί θεωρητική άσκηση πανεπιστημιακής έρευνας, όσο κι αν αυτό ήταν, μεταξύ άλλων, που συνεπήρε τον κ. Γκάλμπρεϊθ.
Το μεγάλο ζήτημα είναι πως όσα ετοίμαζε ο Γκάλμπρεϊθ δεν ήταν απλώς μια άσκηση ετοιμότητας «μήπως και χρειαστεί, παρόλο που δεν το θέλουμε». Το σχέδιο ήταν προς εφαρμογήν, χωρίς καμία αμφιβολία περί του αντιθέτου. Προς επίρρωσιν, θέλω να επικαλεστώ τις εκ των υστέρων δηλώσεις του πρώην υπουργού, ο οποίος αποκάλυψε ότι ο πρωθυπουργός μετέβαλε τη στάση του την τελευταία στιγμή, ενώ αρχικώς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος επρόκειτο να εφαρμοστεί μέχρι κεραίας.
Από την ανάποδη, πάντως, χρωστάμε στον Αμερικανό καθηγητή για τη μεγάλη εξυπηρέτηση που μας έκανε. Βασίμως πιθανολογώ ότι ο αποδέκτης του σχεδίου Βαρουφάκης έδωσε στον κ. Τσίπρα (ή, έστω, το δεξί του χέρι, τον κ. Παππά) να μελετήσουν το «σχέδιο» και επομένως είχαν μια βασική πρόβλεψη των αποφάσεων που θα έπρεπε να λάβουν. Κατ’ ακολουθίαν, γνώριζαν τις επιπτώσεις που θα υπήρχαν στην οικονομία και την κοινωνία από την επικύρωση του «Οχι». Υπάρχουν, αυτό και πολλά άλλα ακόμη, σπουδαία θέματα προς συζήτηση και πρέπει η Βουλή να αναλάβει πρωτοβουλίες και να βοηθήσει την κοινωνία να κατανοήσει σε βάθος όσα συνέβησαν. Τουλάχιστον με την ελπίδα ότι δεν θα ξανασυμβούν.
Αναφέρομαι σήμερα σε δύο μέτρα που είχαμε επισημάνει όταν έγιναν μέχρι το δημοψήφισμα. Κατά την πρόβλεψη του καθηγητή «οι τράπεζες δεν θα είναι σε θέση να λειτουργήσουν αν την επόμενη Δευτέρα η κυβέρνηση, ενισχυμένη από ενδεχόμενο “Οχι”, αποφασίσει να διακόψει οριστικά τις σχέσεις της χώρας με την Ευρωζώνη».
Ο κ. καθηγητής επιβεβαιώνει ότι το σενάριο του υπουργείου προέβλεπε πρώτον, «κλείσιμο των τραπεζών και κατάσχεση των καταθέσεων που είχαν απομείνει» και δεύτερον, «επαναπροσδιορισμό όλων των καταθέσεων και των δανείων σε Νέα Δραχμή με αρχική συναλλαγματική ισοτιμία 1:1».
Πολλές εβδομάδες πριν εισηγηθεί τα παραπάνω ο Γκάλμπρεϊθ, γράφαμε εδώ, στον ίδιο αυτό χώρο, ότι αν η κυβέρνηση δεν φτάσει «σε κάποια συμφωνία για το επόμενο βήμα, η επιστροφή στη δραχμή θα καταστεί υποχρεωτική» (1/3/2015). Και ακόμη, από τις 17/3/2015 είχαμε προτείνει η νέα δραχμή «να αξίζει ένα ευρώ», επειδή «μια ισοτιμία ένα προς ένα είναι απλούστερη και περιορίζει ανεπιθύμητες αμφισβητήσεις». Ηταν όλα γνωστά. Ηταν όλα προβλέψιμα. Αν όλοι οι άνθρωποι του Αλέξη Τσίπρα έκαναν την επιλογή να αγνοήσουν τους προφανείς, σχεδόν μαθηματικούς, κινδύνους, όσοι εξάντλησαν τις αντοχές του κράτους και των πολιτών πρέπει, κατ’ ελάχιστον, να απαντήσουν στο πλαίσιο μιας αρχικής διερεύνησης των πραγμάτων από τη Βουλή.