Η Ελλάδα δείχνει καταδικασμένη να συζητά ακόμη και τα πιο σοβαρά θέματα, όπως ο εκλογικός νόμος, με όρους αντιπαράθεσης και ελαφρότητας. Να επιτρέπει σε μύθους να παίρνουν τη θέση της αλήθειας. Και τέτοιοι μύθοι κυριαρχούν και στη συζήτηση σχετικά με τον νέο εκλογικό νόμο που εισηγείται η κυβέρνηση.
Μα, θα αναρωτηθείτε, ποιος ασχολείται με τον εκλογικό νόμο; Η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι αδιαφορούν ή, μάλλον, είναι απορροφημένοι στα μύρια όσα οικονομικά και πρακτικά προβλήματα της καθημερινότητάς τους. Κι όμως, ο εκλογικός νόμος είναι μείζονος σημασίας, καθώς ακόμη κι αν δεν είναι άμεσης εφαρμογής (η κυβερνητική πρόταση δεν φαίνεται να εξασφαλίζει την πλειοψηφία των 200 βουλευτών που απαιτεί το Σύνταγμα) μπορεί να επηρεάσει καταλυτικά τις πολιτικές εξελίξεις. Η συζήτηση για τον εκλογικό νόμο, που θα κορυφωθεί την επόμενη εβδομάδα στη Βουλή, στηρίχθηκε και αυτή σε μύθους. Ας τους διαλύσουμε.
– Μύθος πρώτος: «Ας δούμε, πριν απορρίψουμε, την απλή αναλογική».
Η φράση απευθύνεται προς όσους, αιτιολογημένα, εγείρουν ζητήματα αστάθειας και αδυναμίας συγκρότησης κυβέρνησης εφόσον καταργηθεί πλήρως το μπόνους προς το πρώτο κόμμα. Η αλήθεια είναι λοιπόν ότι η απλή αναλογική δοκιμάστηκε στην Ελλάδα και στο παρελθόν, κατά τον Μεσοπόλεμο οδήγησε σε σειρά θνησιγενών κυβερνήσεων, αλλά και πολύ πρόσφατα, από ιστορικής άποψης, μέσω του «νόμου Κουτσόγιωργα». Το αποτέλεσμα ήταν να απαιτηθούν τρεις εκλογικές αναμετρήσεις και το θηριώδες, για τα σημερινά πολιτικά δεδομένα, 46,19% του 1990 προκειμένου ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης να μπορέσει να εκλέξει μόλις 150 βουλευτές.
– Μύθος δεύτερος: Το μπόνους των 50 εδρών είναι υψηλό και συνιστά στρέβλωση της αντιπροσώπευσης.
Φαινομενικά είναι ορθό το επιχείρημα, υπό την έννοια ότι κάθε παρέμβαση, ακόμη και το όριο του 3%, στην κοινοβουλευτική αποτύπωση ενός εκλογικού αποτελέσματος επιδρά στη «δίκαιη» αντιπροσωπευτικότητα της ψήφου. Εδώ υπάρχουν δύο μύθοι. Πρώτον, πουθενά στην Ε.Ε –με την εξαίρεση της Ολλανδίας– δεν εφαρμόζεται η απλή αναλογική όπως προτείνεται από τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεύτερον, το υφιστάμενο μπόνους δεν είναι 50 έδρες, αλλά περίπου 30, κάτι που φαίνεται από όλες τις τελευταίες εκλογές.
Τον Μάιο του 2012, όταν και τα δύο πρώτα κόμματα κινήθηκαν σε ποσοστά κάτω από το 19%, η Ν.Δ. θα εξέλεγε 70 βουλευτές και λόγω μπόνους έφτασε τους 108. Κέρδισε δηλαδή 38 επιπλέον βουλευτές και όχι 50.Τον Ιούνιο του ίδιου έτους, η επίδραση του μπόνους περιορίστηκε. Από 95 βουλευτές, που θα κέρδιζε η Ν.Δ. με απλή αναλογική, ανέδειξε 129, δηλαδή επιπλέον 34. Στις δε διπλές εκλογές του 2015, η ρήτρα ενίσχυσης χάρισε στον ΣΥΡΙΖΑ 30 επιπλέον έδρες τον Ιανουάριο (149 από 119 που θα είχε χωρίς το μπόνους) και 31 τον Σεπτέμβριο (145 αντί 114).
Συμπέρασμα; Το «μπόνους των 50 εδρών», όταν ο νικητής κινείται σε φυσιολογικά ποσοστά άνω του 30%, δεν δίνει παρά 30 – 32 έδρες.
– Μύθος τρίτος: Η απλή αναλογική αποτελεί προοδευτικό αίτημα.
Το επιχείρημα αναμένεται να κυριαρχήσει και στην πολιτική μάχη στη Βουλή. Παρέλκει το ότι και οι «προοδευτικές δυνάμεις» εκμεταλλεύτηκαν το «συντηρητικό» ισχύον εκλογικό σύστημα για να εκλεγούν, και μάλιστα δύο φορές, και το αλλάζουν μόνον όταν υπάρχει η – στα όρια βεβαιότητας – αίσθηση της επικείμενης εκλογικής ήττας.
Ήδη ο ΣΥΡΙΖΑ κάλεσε το ΠΑΣΟΚ να απαντήσει στο δίλημμα «εάν θα συνταχθεί στο πλευρό των συντηρητικών δυνάμεων και του κ. Μητσοτάκη ή θα στηρίξει το πάγιο αίτημα των προοδευτικών δυνάμεων για απλή αναλογική». Βλέποντας στους «προοδευτικούς» υποστηρικτές της απλής αναλογικής, τους συγκυβερνώντες ΑΝΕΛ και, πιθανότατα, τη Χρυσή Αυγή, ο τρίτος μύθος δεν στέκει ούτε καν για παραμύθι…