Σαν σήμερα πριν από ένα χρόνο, οι Ελληνες ξυπνούσαν γνωρίζοντας τι τους ξημερώνει έπειτα από μακρά περίοδο έντονης αβεβαιότητας. Την καινούργια ημέρα, την πρώτη ημέρα της συμφωνίας για ένα ακόμη ελληνικό πρόγραμμα, υποδέχθηκαν με ανακούφιση όσοι αγωνιούσαν μη βλέποντας εναλλακτική και θεωρώντας βέβαιη την απόλυτη κατάρρευση σε περίπτωση μη συμφωνίας. Την υποδέχθηκαν με απογοήτευση εκείνοι που είχαν ταχθεί υπέρ της σύγκρουσης, πιστεύοντας ότι αποτελεί πειστική και ρεαλιστική εναλλακτική στην υλοποίηση ενός δύσκολου προγράμματος. Η χώρα, έχοντας κλυδωνισθεί επί μήνες στο χείλος του γκρεμού, απέφυγε, τελικά, το «ατύχημα», κυριολεκτικά την ύστατη στιγμή. Οι αποκαλύψεις για τα εναλλακτικά σχέδια, που καταρτίσθηκαν πριν από την επίτευξη συμφωνίας, δείχνουν το μέγεθος του κινδύνου που αποφεύχθηκε.
Τα γενέθλια προσφέρονται πάντοτε για απολογισμούς. Ενα χρόνο μετά την συνομολόγηση του τρίτου μνημονίου, η περιπέτεια που οδήγησε την κυβέρνηση που θα έσχιζε τα μνημόνια στην οδυνηρή συνθηκολόγηση εξακολουθεί να διατρέχει την καθημερινότητα. Πρωτίστως ο λογαριασμός, το νέο δάνειο, ύψους 86 δισ. ευρώ, που συμφωνήθηκε, καθώς η αδράνεια και η παρατεταμένη διαπραγμάτευση δημιούργησαν αυξημένες ανάγκες αναχρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος. Οι περιορισμοί στις τραπεζικές συναλλαγές είναι ακόμα εδώ και, όσο κι αν σταθερά υποβαθμίζεται η επίδρασή τους από τα κυβερνητικά στελέχη, επηρεάζουν την καθημερινότητα. Ο δύσκολος συμβιβασμός επέτεινε την κρίση σε μια οικονομία επί μακρόν χειμάζουσα, έφερε περισσότερα λουκέτα στην αγορά, δημιούργησε νέους ανέργους.
Ενα χρόνο μετά τη συνομολόγηση του τρίτου μνημονίου, η κυβέρνηση που θα έσχιζε τα μνημόνια υπερασπίζεται, συχνά με πάθος, το «καλύτερο μνημόνιο» που αυτή έφερε. Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, η στροφή 180 μοιρών πρέπει να υποστηριχθεί. Και το υλοποιεί με τον τρόπο που υλοποίησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις τα προηγούμενα μνημόνια: προσπαθώντας να συγκαλύψει πίσω από ευρηματικά συνθήματα τα δύσκολα μέτρα, την αύξηση φορολογίας και τη μείωση εισοδημάτων και, την ίδια στιγμή, πιστεύοντας ότι μπορεί να ξεγελάσει τους αντισυμβαλλόμενους και να κάνει του κεφαλιού της, παρά τα όσα έχει συμφωνήσει, όπως απέδειξε η πρόσφατη περιπέτεια με την Cosco. Το υλοποιεί με πόνο ψυχής και σχεδόν απολαυστικούς θεατρινισμούς (θα ήταν απολαυστικοί εάν δεν μας αφορούσαν) υπουργών, που με λυγμούς δηλώνουν ότι δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά και εξαναγκάζονται σε πολιτικές με τις οποίες δεν συμφωνούν. Το ενδεχόμενο παραίτησης δεν φαίνεται να αποτελεί γι’ αυτούς επιλογή.
Ενα χρόνο μετά, στα πρώτα γενέθλια του τρίτου μνημονίου, η κυβέρνηση που δεν είπε ψέματα αλλά είχε αυταπάτες, έχει καταστήσει σαφές ότι βασικό κριτήριο των επιλογών της είναι η παράταση της παραμονής της στην εξουσία. Κατανοητό για οποιοδήποτε σύστημα εξουσίας. Το ένστικτο αυτοσυντήρησης είναι κραταιό. Με βάση αυτό το δεδομένο, ωστόσο, η πρωτοβουλία για την αλλαγή του εκλογικού νόμου, με υιοθέτηση ενός συστήματος που δείχνει να αποτελεί συνταγή ακυβερνησίας, μόνο ως άδολη και ανυστερόβουλη δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί.