Νοσταλγικό και τρυφερό –ξεχωριστό– το κείμενο του Δημήτρη Χ. Παξινού στο φύλλο του περασμένου Σαββάτου της «Κ», ανασύρει όμορες μνήμες μεσηλίκων και άνω, από εκείνα τα καλοκαίρια των παιδικών χρόνων που κυλάνε σαν χείμαρρος, όπως διαπιστώνουμε πολύ αργότερα. Διάλειμμα από τα τετριμμένα. Οσοι δεν το διαβάσατε και είστε ακόλουθοι της δημιουργικής μελαγχολίας, ανατρέξτε, το συνιστώ ανεπιφύλακτα. Τα περιγραφόμενα δρώμενα στη Λευκάδα τοποθετούνται περίπου πενήντα χρόνια πριν. Ενα από τα σημεία που κεντρίζουν το ενδιαφέρον είναι ότι οι πιτσιρικάδες, όπως γράφει ο Παξινός, στη μάχη σώμα με σώμα, παρίσταναν οι μεν τους Αθηναίους οι άλλοι τούς Σπαρτιάτες. Είχα ακούσει για μάχες, πανελλαδικά, καουμπόιδων με ινδιάνους, κλεφτών και αστυνόμων, Παναθηναϊκών – Ολυμπιακών, αλλά «τσικό» Αθηναίοι πολεμιστές κατά «τσικό» Σπαρτιατών πολεμιστών σε ουδέτερο έδαφος; Θα ήταν εκπληκτικό, μια βεντέτα μαθουσάλας, αν τούτη η αντιπαλότητα πήγαζε από το ότι –2.500 χρόνια πριν–, παραμονές του Πελοποννησιακού Πολέμου, οι Λευκάδιοι συντάχθηκαν στο πλευρό των Λακεδαιμονίων και ο ξεψυχισμένος αντίλαλος από αμέτρητες προγονικές γενιές έφθασε στα αυτιά των πρωταγωνιστών, στις μάχες των αλυκών στη Λευκάδα.
Με την ευκαιρία, και επειδή οι αναφορές στους αρχαίους προγόνους μας και στα (πνευματικά κυρίως) επιτεύγματά τους παραμένουν ποικιλοτρόπως ανθηρές, αναζωπυρώνοντας έριδες, συνοψίζω από τον πρόλογο ενός έργου που και αυτό βεβαίως, ως κληρονόμοι, παίζουμε στα δάχτυλα. «Θουκυδίδου Ιστορία», σε μετάφραση Αγγελου Βλάχου: Η δημοκρατική, φιλελεύθερη και θαλασσοκράτειρα Αθήνα υποδουλώνει την Ελλάδα, έτσι η ολιγαρχική, οπισθοδρομική, Σπάρτη θα υποδυθεί τον ρόλο «απελευθερωτή» των Ελλήνων με έναν πραγματικό σκοπό· να νικήσει την Αθήνα και να μείνει μόνος, παντοδύναμος διαιτητής των ελληνικών πραγμάτων. Αναπόφευκτα, οι δύο υπερδυνάμεις για να συγκρατήσουν τους συμμάχους τούς τρομοκρατούν και για να νικήσουν στην πάλη ζωής ή θανάτου μεταχειρίζονται τα πιο απάνθρωπα μέσα. Το μωσαϊκό της αφήγησης του δωρικού Αθηναίου Θουκυδίδη, ένα παλίμψηστο για τους ανθρώπους, τις αρετές, τα πάθη, τη γενναιότητα και την κτηνωδία τους, τις μυλόπετρες της ιστορίας, αποτελεί παγκόσμια, διαχρονική κιβωτό.
Θα ψήφιζα δαγκωτό υπέρ Αθηναίων στη σφαγή με τους Σπαρτιάτες –εσείς;–, επειδή, πέραν όλων των άλλων, στον ειρηνικό τους βίο λάτρευαν τα παιχνίδια, όπως εφεδρισμό, ασκολιασμό, γιογιό της εποχής, χόκεϊ της εποχής, κύβους (ζάρια) κ.ά. – ο Θουκυδίδης δεν κάνει αναφορά σε αυτά. Δυστυχώς μερίδα ήταν και τζογαδόροι του αισχίστου είδους, γυρνώντας την πλάτη στις τέχνες και στο πνεύμα. Κρατώντας από σχοινάκι ο ένας έναν σκύλο ο άλλος μια γάτα, έβαζαν τα ζωντανά να μονομαχούν στοιχηματίζοντας. Το φόρτε ήταν οι κοκορομαχίες, με τους πρωταθλητές πετεινούς να κοστίζουν μια περιουσία. Αυτοί οι ελεεινοί απογράφονται στους ολίγους νόθους προγόνους μας.