Ζούμε στην εποχή της μοιρολατρικής αποδοχής μιας αδιέξοδης πολιτικής. Ολοι στις συζητήσεις με φίλους και γνωστούς καταλήγουν στην ίδια διαπίστωση: τα νούμερα δεν βγαίνουν. Ο ιστορικός –καθώς φαίνεται– ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ ήταν να αφυπνίσει την ελπίδα όλων – και κυρίως των χτυπημένων από την κρίση πολιτών για να τη συντρίψει μην προσφέροντας καμία εναλλακτική στα αδιέξοδα.
Το αποτέλεσμα είναι η σημερινή, πασιφανής, απάθεια. Ο ελληνικός λαός έφθασε να ντρέπεται γιατί θέλησε να ελπίσει, γιατί τόλμησε να προσπαθήσει. Σήμερα, οι περισσότεροι ψελλίζουν: τα πάντα είναι αποφασισμένα από έξω. Τι διαφορετικό θα κάνετε εσείς; Εχετε δύναμη; Λες και ξαφνικά αυτός ο λαός έπαψε να έχει δικαίωμα στην εθνική αξιοπρέπεια. Αυτό συνιστά την πλήρη απαξίωση της πολιτικής τη στιγμή που χρειαζόμαστε την πολιτική περισσότερο από ποτέ για να οδηγήσει τη χώρα σε ασφαλή λιμάνια.
Δεν είναι όμως έτσι ακριβώς τα πράγματα.
Στη Δημοκρατική Ευθύνη, μιλήσαμε από την πρώτη στιγμή για την ανάγκη δημιουργίας κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτικών και του λαού αφενός, αλλά και της κυβέρνησης και των εταίρων μας στην Ευρώπη αφετέρου.
Μιλάμε για διαφανή διακυβέρνηση με την, μεταξύ άλλων, χειραφέτηση της Δικαιοσύνης. Το δικαστικό σώμα πρέπει να εκλέγει μόνο του τη λίστα επιλογής της ηγεσίας του ώστε να μη νιώθει κατώτερο της εκτελεστικής εξουσίας. Δεν μπορεί η Βραζιλία να δείχνει καλύτερα αντανακλαστικά σε αυτόν τον τομέα από την Ελλάδα.
Μιλάμε για αποτελεσματική διοίκηση, που μπορεί να υλοποιηθεί μόνον όταν αφαιρέσουμε κάθε δυνατότητα επηρεασμού της από την κομματική νομενκλατούρα. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με ισχυρή πολιτική βούληση, γνώση των αλλαγών που χρειάζεται να πραγματοποιηθούν και επιμονή στην υλοποίησή τους.
Είμαστε η μόνη πολιτική κίνηση που μιλάει για το επιτελικό κράτος των 5.000 υπαλλήλων. Οι διοικήσεις θα επιλέγονται από το ΑΣΕΠ, θα έχουν θητεία και θα κατευθύνονται από τους υπουργούς μέσω του νομοθετικού πλαισίου, του στρατηγικού πλαισίου και της στοχοθεσίας. Αυτό θα έχει πολλαπλά πλεονεκτήματα. Μεταξύ άλλων, θα υπάρξουν ουσιαστικά, ακομμάτιστα κριτήρια επιλογής όπως, π.χ., μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Υγείας για τους διοικητές νοσοκομείων. Ακόμη, η εκάστοτε κυβέρνηση εφόσον δεν έχει ορίσει η ίδια τους διοικητές, θα μπορεί να τους κατευθύνει μόνο μέσω των στόχων που θέτει, χωρίς δυνατότητα πίεσης για ρουσφέτια.
Επίσης, για τους ίδιους λόγους, δεν θα μπορεί να υπάρχει προστασία από τον δικαστικό έλεγχο. Οι επιλογές θα έχουν κατά τεκμήριο γίνει σε πρότερο της κυβέρνησης χρόνο και θα είναι αδιάφορο, ή και προς το συμφέρον της κυβέρνησης, να αποκαλύπτονται αντί να κουκουλώνονται τα σκάνδαλα.
Ομως αυτό που είναι αναγκαίο να γίνει, είναι να αξιοποιηθεί η γνώση που υπάρχει σήμερα «θαμμένη» στους ίδιους τους δημοσίους υπαλλήλους, αναξιοποίητη και αντιπαραγωγική. Σήμερα στη χώρα μας έχει εδραιωθεί η εικόνα πως ο δημόσιος τομέας υποστηρίζεται από μέτριας ποιότητας υπαλλήλους, που αναζητούν περισσότερο την αποκατάσταση αντί της καριέρας, την ασφάλεια αντί της πρόκλησης, την κοινοτοπίας αντί της καινοτομίας, την εσωστρέφεια αντί της εξωστρέφειας, τη σταθερότητα αντί της ανάπτυξης και τη γενικότερη στασιμότητα αντί της δημιουργίας.
Αυτό όμως δεν είναι ακριβές. Και το αποδεικνύουν και τα στοιχεία και η προσωπική εμπειρία που έχουμε κάποιοι από δημόσια διοίκηση. Το ζήτημα δεν είναι μόνο ή κυρίως οργανωτικό, αλλά είναι περισσότερο γνωσιακό.
Οι γνώσεις και η δημιουργικότητα πολλών δημοσίων υπαλλήλων μπορεί να απελευθερωθούν μέσω της ενθάρρυνσης των πρωτοβουλιών τους. Οι πρωτοβουλίες αυτές των υπαλλήλων θα πρέπει να είναι προσανατολισμένες στη δημιουργία απτών, πρακτικών αποτελεσμάτων που στηρίζουν τους στρατηγικούς στόχους κάθε οργανισμού.
Η ελεύθερη, δημοκρατική έκφραση και υλοποίηση των πρωτοβουλιών αυτών θα μπορεί να αποτελέσει τη βάση ενός συστήματος αξιολόγησης, λογοδοσίας και μέτρησης της παραγωγικότητας του οργανισμού. Απαλλαγμένο από τα κομματικά κριτήρια, στραμμένο στη βελτίωση των αποτελεσμάτων και της παραγωγικότητας της υπηρεσίας, ο οργανισμός παράγει δημόσιο αγαθό συμβάλλοντας στην πραγματική ανάπτυξη στον κοινωνικό αλλά και οικονομικό τομέα.
Η βελτίωση των συνθηκών εργασίας, όπου αυτό το σύστημα έχει εφαρμοστεί, είναι θεαματική. Η σχέση εργαζομένων και Δημοσίου ως εργοδότη αλλάζει ριζικά και το αποτέλεσμα βελτιώνει τις συνθήκες του ιδιωτικού τομέα, θέτοντας τη βάση για την υπέρβαση της μανιχαϊστικής, διχαστικής αντίληψης, περί δύο κόσμων σε πόλεμο, του ιδιωτικού και του δημόσιου.
Η χώρα δεν μπορεί να περιμένει πια. Η ώρα των ήπιων προσαρμογών και των σταδιακών μεταβάσεων έχει παρέλθει. Χρειαζόμαστε νέες ιδέες, καινοτόμους όχι καινοφανείς, ριζοσπαστικές όχι ρεβανσιστικές, για να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο της φθοράς και της παρακμής.
Η Δημοκρατική Ευθύνη προτείνει τέτοιου είδους λύσεις και έχει τη θέληση και την τόλμη να τις υλοποιήσει.
*Ο κ. Χάρης Θεοχάρης είναι ανεξάρτητος βουλευτής, επικεφαλής της Δημοκρατικής Ευθύνης.