Την εβδομάδα που μας πέρασε βρέθηκαν στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του Φόρουμ της Δημοκρατίας, πολλοί σημαντικοί άνθρωποι από το εξωτερικό. Αρκετοί δεν ήξεραν τίποτα για τη χώρα μας πέρα από αυτά που έχουν διαβάσει στον διεθνή Τύπο. Αλλοι είναι συχνοί επισκέπτες και αγαπούν τους Ελληνες και την Ελλάδα. Ολοι έκαναν το ίδιο ερώτημα: «Πραγματικά δεν καταλαβαίνουμε γιατί έχετε μπει σε αυτήν τη μαύρη τρύπα και δεν μπορείτε να βγείτε. Εχετε μια πανέμορφη χώρα και έναν τρόπο ζωής που είναι απίθανος. Παντού γνωρίσαμε νέους ανθρώπους με ταλέντα, μόρφωση, γλώσσες, από εκείνους που μπορούν να σταθούν οπουδήποτε. Τι φταίει και είστε τόσο καιρό σε αυτή την κατάσταση;».
Μας βασανίζει όλους αυτό το ερώτημα είναι η αλήθεια και δεν έχει εύκολη απάντηση. Είχαμε πεισθεί –και είχαμε πείσει και πολλούς διεθνείς αναλυτές– ότι για όλα έφταιγαν το μνημόνιο και η συνταγή της λιτότητας.
Mεγάλη μερίδα των πολιτών το πιστεύει ακόμη. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι οι Γερμανοί αποφάσιζαν να μας χαρίσουν το μισό χρέος και να μας δώσουν και κάποια δισ. ευρώ «προίκα». Πιστεύει κανείς ειλικρινά ότι η χώρα θα απογειωνόταν; Τα δομικά βαρίδια που μας κρατούν καθηλωμένους είναι αφόρητα. Και ελικόπτερα να αρχίσουν να πετούν πάνω από την Αττική σκορπίζοντας λεφτά για μήνες, το πρόβλημα δεν θα λυθεί και θα αρχίσουμε να συσσωρεύουμε ελλείμματα πολύ γρήγορα.
Οσοι ξέρουν τη χώρα επιφανειακά δεν το καταλαβαίνουν αυτό.
Οι Γερμανοί αρέσκονται πάλι στη θεωρία της αποτυχίας των ελληνικών ελίτ. Δεν έχουν άδικο. Και δεν είναι μόνο η πολιτική ελίτ που έφταιξε. Το επεισόδιο με τις τηλεοπτικές άδειες και ο γενικότερος ντόρος γύρω από τα μέσα ενημέρωσης φανέρωσαν με ωμό τρόπο τη γύμνια της επιχειρηματικής ελίτ.
Πού θα βρούμε λοιπόν τη δύναμη, τα «υλικά» και την όρεξη να ξαναφτιάξουμε τη χώρα και να την πάμε στο επίπεδο που αξίζει; Μη μου πείτε εκείνο το καταραμένο «να πιάσουμε πρώτα πάτο και βλέπουμε…». Είναι πάρα πολύ επικίνδυνο, γιατί η διεθνής βιβλιογραφία είναι γεμάτη με παραδείγματα κρατών που από ένα σημείο και πέρα ανακάλυψαν ότι δεν υπάρχει πραγματικός, τελικός πάτος. Η παρακμή μπορεί να οδηγήσει σε ένα σπιράλ χωρίς τέλος.
Τελευταία αρχίζω και πιστεύω, μέσα στην απελπισία της εποχής, ότι κρίσιμο ρόλο στην αναγέννηση του τόπου θα παίξουν οι εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες που έχουν φύγει στο εξωτερικό. Δεν έχουν καμία σχέση με τους μετανάστες του ’30 ή του ’50. Η τεχνολογία και τα άλλα μέσα τούς επιτρέπουν να διατηρούν επαφή με την Ελλάδα. Τώρα συγκεντρώνουν εμπειρίες, στοιχεία επαγγελματισμού και… χρήματα. Πάρα πολλοί έχουν την ίδια απορία με αυτήν της αρχής της στήλης: «Γιατί δεν μπορούμε να τα καταφέρουμε;». Στο παρελθόν η Διασπορά έπαιξε καταλυτικό ρόλο όταν η χώρα έπρεπε να ξαναχτιστεί πάνω στα συντρίμμια. Από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και μετά, οι Ελληνες του εξωτερικού έδωσαν την ορμή και το όραμα που έλειπε. Κάποιοι το κάνουν τώρα, αλλά δεν αποτελούν ακόμη κρίσιμη μάζα. Το έχουμε ανάγκη όσο ποτέ. Τα εγχώρια υλικά είναι φθαρμένα, κουρασμένα και σίγουρα δεν φτάνουν για να αναδείξει ο τόπος τις συγκλονιστικές του δυνατότητες.