Το κοινό των σινεφίλ έχει γεμίσει την αίθουσα. Σινεφίλ, άρα κοινό φιλότεχνο, εξ ορισμού προοδευτικό. Υπάρχει και dress code. Πολλά μούσια, εν γένει αξυρισιά, Τ-shirt, τζιν, καρό υποκάμισα για τους άνδρες, κακοποιημένες φούστες-μπλούζες για τις γυναίκες με στραβοπατημένα υποδήματα. Σε γενικές γραμμές θα το χαρακτήριζες αριστερό vintage, σκηνοθεσία που παραπέμπει σε φοιτητικό αμφιθέατρο δεκαετίας του εβδομήντα, αν και λείπει το υπέροχο ταγάρι, απαραίτητο αξεσουάρ της libido για την Αριστερά της νεότητός μου. Τα γούστα της δεκαετίας του εβδομήντα στην Ελλάδα, όμως, είναι πάντα φρέσκα και φροντίζει για την ανανέωσή τους η κάθε μια γενιά. Τα φώτα της αίθουσας σβήνουν και αρχίζει η προβολή. Πρόκειται για την ταινία «Πλωτοί ουρανοξύστες» του Πολωνού σκηνοθέτη Τομάς Βασιλέφσκι.
Ριψοκίνδυνη ταινία, από ό,τι μου είπε ο αυτόπτης μάρτυς, διότι εγώ δεν ήμουν παρών, καθότι ούτε σινεφίλ είμαι ούτε φιλότεχνος. Μου αρέσει απλώς ο κινηματογράφος και η τέχνη. Η ταινία πραγματεύεται τη σχέση δύο ομοφυλόφιλων ανδρών στη σύγχρονη Πολωνία. Στο τέλος ακολουθεί συζήτηση με τον δημιουργό, νέο παιδί, πρέπει μόλις να έχει περάσει τα τριάντα. Ερώτηση πρώτη: «Αντιμετωπίσατε προβλήματα, λόγω του θέματος, από την ακροδεξιά κυβέρνηση της Πολωνίας;» Απάντηση: «Οχι ιδιαίτερα. Λίγο αντέδρασε η Εκκλησία. Εγώ είμαι καθολικός, αλλά κρατώ τα θρησκευτικά μου αισθήματα για το σπίτι μου». Ερώτηση δεύτερη: «Ναι, αλλά η ακροδεξιά κυβέρνηση της Πολωνίας δεν σας δυσκόλεψε;». Απάντηση: «Οχι, εξάλλου με χρηματοδότησε το Κέντρο Κινηματογράφου, και το ακροδεξιά κυβέρνηση είναι σχετικό».
Χωρίς να χάσει την ψυχραιμία του, μη μπορώντας να αντιληφθεί πού έμπλεξε, ο σκηνοθέτης τολμάει να πει τη γνώμη του: «Εχω αντιληφθεί ότι υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές ανάμεσα στον τρόπο που σκεφτόμαστε εμείς οι Πολωνοί και στον τρόπο που σκέφτεστε εσείς οι Ελληνες. Εμείς, επειδή τον ζήσαμε, θεωρούμε τον κομμουνισμό εγκληματικό καθεστώς. Εξίσου εγκληματικό με τον ναζισμό. Εσείς, αν κατάλαβα καλά, θεωρείτε ότι ο κομμουνισμός είναι κάτι καλό και προσπαθείτε να τον εφαρμόσετε». Κάποια φωνή, μέσα από το μούσι της, φωνάζει: «Είσαι φασίστας!». Στραβοπατημένα υποδήματα αποχωρούν αγανακτισμένα. Κάποιος άλλος, εξοργισμένος, φωνάζει: «Ηρθες εδώ εσύ για να μας πεις τι είναι ο κομμουνισμός;». Ο διευθύνων τη συζήτηση προσπαθεί να επιβάλει την τάξη, ο σκηνοθέτης όμως λέει ευγενικά: «Αφήστε τους να μιλήσουν».
Στο σημείο αυτό ο αυτόπτης μάρτυς απεχώρησε. Οπως μου είπε, αισθάνθηκε πραγματική ντροπή. Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί. Επισκέπτεσαι ένα άσυλο ψυχασθενών οι οποίοι λένε και κάνουν κάτι αλλόκοτα πράγματα. Αλλος λατρεύει τον Στάλιν, άλλος θεωρεί πως το αντάρτικο πόλης είναι οικολογικό. Δεν πρέπει να αισθάνεσαι ντροπή. Το πραγματικό αίσθημα είναι η συμπόνοια. Είναι άνθρωποι που χρήζουν βοηθείας. Δεν δικαιούμεθα να τους αφήσουμε αβοήθητους.
Το περιστατικό συνέβη στον κινηματογράφο Δαναό. Εκεί προβλήθηκε η ταινία, στο πλαίσιο του φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας». Οταν μου το αφηγήθηκαν σκέφτηκα πως πρόκειται για τους συνήθεις υπόπτους, τους νεάζοντες εξηντάρηδες. Μου εξήγησαν πως το κοινό ήταν νεανικό. Και μετά έκανα την αισιόδοξη σκέψη: να και κάτι που παράγει η έρημη χώρα. Vintage αριστερά. Αν είχαμε έναν Γιαπωνέζο μόδιστρο, θα κάναμε θραύση παγκοσμίως.