Οι εικόνες από το «πρώτο κουδούνι για τα προσφυγόπουλα» προβάλλουν δύο πλευρές της ελληνικής πραγματικότητας εξίσου ισχυρές και αυθεντικές. Μπορεί το υπουργείο Παιδείας να θέλει να παρουσιάσει τις αντιδράσεις ορισμένων γονέων ως «μεμονωμένα περιστατικά που προσπάθησαν να δημιουργήσουν αρνητικό κλίμα, αλλά αντιμετωπίστηκαν εν τη γενέσει τους από τους εκπροσώπους του υπουργείου», όμως δεν βοηθάει ούτε να τις υποβαθμίσουμε ούτε να τις αγνοήσουμε. Από την άλλη, δεν μπορούμε να μην αναθαρρήσουμε από το γεγονός ότι σε πολλά σχολεία ανά την Ελλάδα υπήρξε καλωσόρισμα με χειροκροτήματα, αυτοσχέδιες γιορτές, πρόθεση να ενταχθούν τα νεοεισερχόμενα παιδιά στη μαθητική κοινότητα και όχι να παραμείνουν ξένα και αποσυνάγωγα.
Ποια εικόνα από τις δύο μας αντιπροσωπεύει περισσότερο ως χώρα και ως κοινωνία; Οχι ποια επιθυμούμε, αλλά ποια έχει πιο στενή σχέση με τη νεοελληνική πραγματικότητα. Τα λουκέτα από γονείς που «δεν είναι ρατσιστές» αλλά «ανησυχούν για τα παιδιά τους» (όπως οι ίδιοι δηλώνουν στον φακό), το σπρωξίδι ανάμεσα σε γονείς και αλληλέγγυους στο γυμνάσιο της Ακαδημίας Πλάτωνος (και η είσοδος των προσφυγόπουλων με προστασία από την πίσω πόρτα) ή οι χορωδίες, τα χαμόγελα και οι ανοιχτές αγκαλιές σε άλλα σχολεία;
Οποια απάντηση κι αν δώσει κανείς, θα είναι είτε οργισμένη είτε εξιδανικευμένη. Πριν από λίγο καιρό (21/09) είχαμε ασχοληθεί και πάλι με το θέμα, με αφορμή τις αντιδράσεις γονέων στο Ωραιόκαστρο και στη Φιλιππιάδα. Είχαμε επισημάνει ότι δεν αρκεί η δαιμονοποίηση και η περιθωριοποίησή τους, για να ξεμπερδεύουμε βιαστικά και αποφασιστικά με τους αντιδρώντες, γιατί το φαινόμενο δεν είναι ακριβώς περιορισμένο. Ομως, έκτοτε, παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις της πολιτείας ότι τα παιδιά είναι εμβολιασμένα και δεν συντρέχουν λόγοι ανησυχίας, οι αντιστάσεις δεν κάμφθηκαν. Είναι αναξιόπιστες οι αρμόδιες αρχές και υπηρεσίες, έτσι όπως το υπουργείο Παιδείας εμφανίζεται διαρκώς εξαγγέλλον και απελπιστικά απροετοίμαστο ή πρόκειται για γονείς «Ελληνάρες» με μηδενική ανοχή; Ολα ισχύουν.
Οσο σύνθετο όμως είναι το θέμα του προσφυγικού-μεταναστευτικού, άλλο τόσο αδιαπραγμάτευτο είναι το δικαίωμα στην εκπαίδευση των παιδιών αυτών που βιώνουν τις χειρότερες δυνατές συνθήκες ζωής. Τα λουκέτα, ο αποκλεισμός, οι εκτός ελέγχου γονείς, η αντιμετώπιση του δημόσιου σχολείου ως ιδιοκτησία τους, οι συγκρούσεις και οι διαπληκτισμοί δεν αποτελούν στοιχεία διαλόγου. Ας αναλογιστούμε μόνο ότι χρειάστηκε να οδηγηθούν μικρά παιδιά στην πίσω πόρτα του σχολείου, για να μπορέσουν να περάσουν ασφαλή στο κτίριο και στις τάξεις τους… Ας μην προεκτείνουμε τον συλλογισμό πώς εγγράφονται οι διαμαρτυρίες των «γονέων» στον ψυχισμό των δικών τους παιδιών, τι διεργασίες προκαλούν, τι συνέπειες θα έχουν. Ας μην αναλογιστούμε πώς εγγράφονται στον ψυχισμό των προσφυγόπουλων οι κλειστές πόρτες (προσοχή: στη μάθηση), τα γεμάτα καχυποψία ή αποστροφή βλέμματα, που πολλαπλασιάζουν τα ήδη οξυμένα προβλήματά τους. Ας μην αναφερθούμε στην επιβάρυνση των ίδιων των εκπαιδευτικών που γίνονται αποδέκτες μη ελεγχόμενων κοινωνικών διεργασιών, που καλούνται να υπερασπιστούν αρχές, να διασφαλίσουν εξαιρετικά ευαίσθητες ισορροπίες. Η πρόσφατη επίσκεψη της Αγκελα Μέρκελ στη Νιγηρία περιελάμβανε και επίσκεψη σε σχολείο. Η φωτογραφία της να κάθεται στο θρανίο με μικρά παιδιά (που αν και προφανώς επιλεγμένα δεν έκρυβαν τις δυσκολίες στη διατροφή τους) έκανε τον γύρο του κόσμου. Ηταν μια φωτογραφία επικοινωνιακά μελετημένη, αλλά και με συμβολική αξία.
Ποιο από τα προβεβλημένα στελέχη της κυβέρνησης –γιατί όχι και ο ίδιος ο πρωθυπουργός της χώρας– θα έκανε μια ανάλογη κίνηση; Ποιος θα πήγαινε στο σχολείο του Ωραιοκάστρου να καθίσει σε ένα θρανίο μαζί με τα προσφυγόπουλα;