Πόσο σημαντικό είναι για την πόλη ένα νέο σχολικό κτίριο και, ακόμη περισσότερο, ένα ανακατασκευασμένο, παλαιότερο, ιστορικό κτίριο;
Ας ξεκινήσουμε το σχόλιο αντίστροφα· από την απάντηση σε ένα ερώτημα που θα μπορούσε να είναι και ρητορικό. «Ανεκτίμητη». Η μακροχρόνια επίδραση, μάλιστα, αποδίδει τους καρπούς και όχι η άμεση, όταν το έργο απολαμβάνει δημοσιότητα. Το κυριακάτικο ρεπορτάζ της «Κ» για το 2ο Γυμνάσιο Αρρένων στην οδό Χέυδεν και Αχαρνών, που μετονομάστηκε σε Λύκειο Θόδωρος Αγγελόπουλος προς τιμήν του σκηνοθέτη που υπήρξε απόφοιτός του, ανοίγει μιαν άλλη διαδρομή μέσα σε μια κατηφή και επαναλαμβανόμενη (σε όλο και χειρότερη εκδοχή) ειδησεογραφία. Στο βίντεο που είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα της «Κ» (του Γιάννη Παπαδόπουλου, στο ρεπορτάζ του Απόστολου Λακασά) μπορεί να πάρει κανείς μια περιεκτική γεύση ενός φωτεινού αποτελέσματος. «Ο κύριος όγκος των μαθητών έρχεται με συγκοινωνία, ενώ πολλά παιδιά έχουν γονείς πρόσφυγες, που ήλθαν στην Ελλάδα μετά το ’90. Είμαστε το σχολείο που έχει το πρόσωπο της πόλης, το αυθεντικό πρόσωπο της πόλης» , λέει η διευθύντρια του Ελένη Πυρρή. Και από την πλευρά του, ο Δήμος Αθηναίων (στον οποίο ανήκει η Διεύθυνση Σχολικών Κτιρίων) τονίζει: «Ενα σχολείο αποτελεί πόλο έλξης. Πόσο μάλλον αυτό το αληθινό κόσμημα, που προσφέρει ευκαιρία για ανάταξη της περιοχής». Η δημοτική σύμβουλος Ελένη Ζωντήρου επισημαίνει ότι «είναι ελπίδα ότι το Κέντρο ζει», βλέποντας να ανοίγονται προοπτικές για όλη την περιοχή.
Υπερεπένδυση; Υποδεχόμαστε την ελάχιστη κίνηση καλής θέλησης ως μεγάλη ευεργεσία μέσα σε γενικευμένη παρακμή λόγων και έργων; Οταν πρόκειται για σχολικό κτίριο, η «πληροφορία» αναμεταδίδεται με πολλαπλάσια ένταση και ο συμβολισμός της αγγίζει διαφορετικές πτυχές της ζωής στην πόλη.
Πριν από 10 χρόνια άρχισε να επαναλειτουργεί, εντυπωσιακά ανακαινισμένο, το «Στρογγυλό», το σχολείο που εμπνεύστηκε τη δεκαετία του ’70 ένας οραματιστής αρχιτέκτονας, ο Τάκης Ζενέτος, στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου (στη λεωφόρο Βουλιαγμένης). Ο Ζενέτος, μεσούσης της δικτατορίας, «έβλεπε» στο μέλλον, στην κοινωνία της πληροφορικής και στις ψηφιακές τεχνολογίες, σχεδιάζοντας, όπως έλεγε ο ίδιος, «έναν χώρο ενιαίο που να μπορεί να εξελίσσεται συνεχώς και έπειτα από χρόνια να μπορεί να πάρει μια νέα μορφή». Μελετητές της ανακαίνισης του κτιρίου, δύο αρχιτέκτονες που δεν είναι πλέον εν ζωή: ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, καθηγητής του ΕΜΠ (που έφυγε πρόσφατα), και ο Γιάννης Παπαϊωάννου. Θυμάμαι την αφήγηση του Δ. Παπαλεξόπουλου, για τη σχέση του αρχιτεκτονήματος με τους «ενοίκους» του. Για τη στενή συναισθηματική επαφή, που διαρκεί και μετά την αποφοίτηση, την επιρροή του μοντέρνου σχήματος και της άνεσης των χώρων στη συμπεριφορά και, εν τέλει, στη διαμόρφωση της αισθητικής αντίληψης και σκέψης διδασκόντων και διδασκομένων («Κ» 5/03/2006). Το Στρογγυλό σχεδιάστηκε, όπως είπε ο δημιουργός του, «για να προάγει την ανθρώπινη επαφή, επικοινωνία, συνεργασία και ικανότητα για έρευνα και δημιουργικότητα». Η φράση του «ξέρω πως η κατάσταση δεν θα είναι ιδανική, απλώς είμαι ήσυχος πως οι δάσκαλοι έχουν ήδη το χνάρι στα χέρια τους», είναι νομίζω και ο λόγος που έγραψα το σημερινό σχόλιο.
Γι’ αυτό το «χνάρι» που δεν χάνεται. Ακόμη κι αν λησμονείται ή προσπερνιέται από τον χρόνο και τις συγκυρίες, είναι πάντα εκεί. Κι όπως σήμερα, ανασύρεται για να συνδεθεί, νοητά, με το 2ο Γυμνάσιο Αρρένων στην Αχαρνών, και να υπενθυμίσει ότι μια ανακατασκευή μπορεί να μην είναι απλώς «μία ακόμη ανακαίνιση». Δημιουργεί άτυπους άξονες στην πόλη, συνήθειες, επαφές, σχέσεις, που δεν είναι διαρκώς στην επικαιρότητα, γιατί, ενδεχομένως, δεν χρειάζεται και να είναι. Το δικό τους «χνάρι» αποθηκεύεται και είναι σταθερό σημείο «επιστροφής» σε εποχές μεγάλης ξηρασίας.